1
1.1 Dierenwelzijn
Gedrag:
1. Alles wat dieren of mensen doen of laten. Ook niets doen is gedrag.
2. Aanpassing aan de leefomstandigheden zorgen voor het ontstaan van gedrag.
3. Gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren en leerprocessen.
Gedrag is gevolg van:
1. Inwendige en uitwendige prikkels. (motiverende factoren)
Inwendige prikkel: een prikkel van binnenuit, bijvoorbeeld hormonen, honger-en
dorstgevoel.
Uitwendige prikkel: een prikkel van buitenaf, bijvoorbeeld zintuigelijke waarnemingen.
(beweging, geur, geluid)
Motivatie (drang): De bereidheid tot het verrichten van een bepaald gedrag. De
motivatie wordt beïnvloed door het:
1) Hormoon en zenuwstelsel
2) Abiotische factoren (temperatuur en daglengte)
Zodra de motivatie boven de drempelwaarde uit komt, gaat het dier over tot een
bepaalde gedrag. Drempelwaarde: Minimale sterkte van een prikkel die effect heeft.
2. Respons: reactie van spieren of klieren, gecoördineerd door het zenuwstelsel en
hormonen.
3. Bewuste reacties: zoals een goede actie door en doelman
4. Een reflex: Eenvoudige vorm van gedrag waarbij een bepaalde prikkel vrijwel
zonder vertraging (buiten de grote hersenen om) een bepaalde reactie
teweegbrengt.
Ontstaan van gedrag
Voorbeeld: paargedrag
Motiverende factoren voor de zeug: hormonen, zien, horen, ruiken en voelen van de
beer. Als al deze factoren invloed hebben gehad wordt de drempelwaarde
overschreden en gaat de zeug paren.
Opbouw van gedrag:
Gedragseenheden: verschillende aparte handelingen. Zoals eten, drinken,
paren en jongen grootbrengen.
- De gedragseenheden worden beschreven in een ethogram.
Gedragsketen: opeenvolging van handelingen waarbij het effect van de ene
handeling leidt tot een volgende handeling.
, 2
Gedragssysteem: verschillende gedragsketens samen met
gedragseenheden die bij elkaar horen. Een aantal gedragssystemen vormt
samen het gedrag.
Opbouw van gedrag
Dierenwelzijn:
In Nederland bestaat de wetgeving die erop gericht is dat dieren in gevangenschap
soorteigen gedrag kunnen vertonen.
- Gelet op voorschriften verzorging, huisvesting en vervoer dieren.
Waarom bestuderen we gedrag? Om dieren te begrijpen en hun welzijn te
verbeteren. Zodat natuurlijk gedrag kan worden getoond.
Functie van gedrag:
Overleven van het individu zorgt voor gedrag:
- Voedsel zoeken, eten, drinken, beschutting zoeken tegen het weer.
Overleven als soort zorgt voor gedrag:
- Voorplanting, verzorging van de jongen.
In gevangenschap verandert het natuurlijke gedrag van dieren, want ze hoeven
bijvoorbeeld niet meer naar voedsel te zoeken enzovoort.
1.2 Gedrag bestuderen
Ethologie: Is de studie naar gedrag. Bij gedragsonderzoek gaat het niet om de
gevoelens of karaktertrekken, maar puur om wat een dier doet.
Beschrijvende onderzoeksvragen: Wanneer is het voortplantingsseizoen?
Methode: observeren, tellen, meten. Ze bekijken dan welke prikkels en dier
ontvangt (input) en welk gedrag vervolgens optreed (output)
Objectief methode: dus zonder oordeel vooraf.
Antropomorf: Toeschrijven van menselijke gevoelens en beweegredenen aan
dieren. Dit is dus op een subjectieve manier onderzoek doen naar gedrag.
Objectief: ethologie Subjectief : antropomorf
‘’De hond gromt en ontbloot zijn tanden’’ ‘’ De hond is boos’’
1.1 Dierenwelzijn
Gedrag:
1. Alles wat dieren of mensen doen of laten. Ook niets doen is gedrag.
2. Aanpassing aan de leefomstandigheden zorgen voor het ontstaan van gedrag.
3. Gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren en leerprocessen.
Gedrag is gevolg van:
1. Inwendige en uitwendige prikkels. (motiverende factoren)
Inwendige prikkel: een prikkel van binnenuit, bijvoorbeeld hormonen, honger-en
dorstgevoel.
Uitwendige prikkel: een prikkel van buitenaf, bijvoorbeeld zintuigelijke waarnemingen.
(beweging, geur, geluid)
Motivatie (drang): De bereidheid tot het verrichten van een bepaald gedrag. De
motivatie wordt beïnvloed door het:
1) Hormoon en zenuwstelsel
2) Abiotische factoren (temperatuur en daglengte)
Zodra de motivatie boven de drempelwaarde uit komt, gaat het dier over tot een
bepaalde gedrag. Drempelwaarde: Minimale sterkte van een prikkel die effect heeft.
2. Respons: reactie van spieren of klieren, gecoördineerd door het zenuwstelsel en
hormonen.
3. Bewuste reacties: zoals een goede actie door en doelman
4. Een reflex: Eenvoudige vorm van gedrag waarbij een bepaalde prikkel vrijwel
zonder vertraging (buiten de grote hersenen om) een bepaalde reactie
teweegbrengt.
Ontstaan van gedrag
Voorbeeld: paargedrag
Motiverende factoren voor de zeug: hormonen, zien, horen, ruiken en voelen van de
beer. Als al deze factoren invloed hebben gehad wordt de drempelwaarde
overschreden en gaat de zeug paren.
Opbouw van gedrag:
Gedragseenheden: verschillende aparte handelingen. Zoals eten, drinken,
paren en jongen grootbrengen.
- De gedragseenheden worden beschreven in een ethogram.
Gedragsketen: opeenvolging van handelingen waarbij het effect van de ene
handeling leidt tot een volgende handeling.
, 2
Gedragssysteem: verschillende gedragsketens samen met
gedragseenheden die bij elkaar horen. Een aantal gedragssystemen vormt
samen het gedrag.
Opbouw van gedrag
Dierenwelzijn:
In Nederland bestaat de wetgeving die erop gericht is dat dieren in gevangenschap
soorteigen gedrag kunnen vertonen.
- Gelet op voorschriften verzorging, huisvesting en vervoer dieren.
Waarom bestuderen we gedrag? Om dieren te begrijpen en hun welzijn te
verbeteren. Zodat natuurlijk gedrag kan worden getoond.
Functie van gedrag:
Overleven van het individu zorgt voor gedrag:
- Voedsel zoeken, eten, drinken, beschutting zoeken tegen het weer.
Overleven als soort zorgt voor gedrag:
- Voorplanting, verzorging van de jongen.
In gevangenschap verandert het natuurlijke gedrag van dieren, want ze hoeven
bijvoorbeeld niet meer naar voedsel te zoeken enzovoort.
1.2 Gedrag bestuderen
Ethologie: Is de studie naar gedrag. Bij gedragsonderzoek gaat het niet om de
gevoelens of karaktertrekken, maar puur om wat een dier doet.
Beschrijvende onderzoeksvragen: Wanneer is het voortplantingsseizoen?
Methode: observeren, tellen, meten. Ze bekijken dan welke prikkels en dier
ontvangt (input) en welk gedrag vervolgens optreed (output)
Objectief methode: dus zonder oordeel vooraf.
Antropomorf: Toeschrijven van menselijke gevoelens en beweegredenen aan
dieren. Dit is dus op een subjectieve manier onderzoek doen naar gedrag.
Objectief: ethologie Subjectief : antropomorf
‘’De hond gromt en ontbloot zijn tanden’’ ‘’ De hond is boos’’
