Lily Janssen Klas 240 2023-2024
Module 3.2 Parkison Directe en indirecte route
- Fasciliatie of inhibitie van
Week 1 KLA1 bewegingen
Neuroanatomie: basale ganglia - Inhibitie of fasciliatie van
houdingsreflexen
Corpus striatum - Directe route: Bij een intentionele
beweging wordt er vanuit de
- Nucleus Caudatus (staartkern)
substantia nigra dopamine
- Putamen (dop of schil)
afgegeven wat de globus pallidus
- Globus Pallidus (bleke bol)
stimuleert en leidt tot het
- Nucleus subthalamicus (kern
inhiberen van houdingsreflexen
onder thalamus)
zodat de beweging plaats kan
- Substantia Nigra (Zwarte
vinden.
substantie)
- Indirecte route: remming vanuit
nucleus subthalamicus zorgt voor
inhibitie van intentionele beweging
en fasciliatie van de
houdingsreflexen
M. Parkinson
- Neurodegeneratief: neuronen die zijn
aangedaan (Sub. Nigra)
- Extra piramidaal: Bewegingsstoornissen
- Overige info mbt diagnose stellen
Functie basale ganglia
- Fungeert als filter voor externe en Parkinson: Substantia Nigra
interne prikkels
- Post-mortem
- Van motivatie naar actie
definitieve diagnose
- Relevante prikkens vinden
- Degeneratie
doorgang
substantia nigra
- geluid (bekend vs onbekend)
- Onstaan
Van motivatie naar actie symptomen vanaf
80% afname
- Responsselectie: welke respons
past het best in de context
-past de respons bij omgeving Lewy Bodies
(visueel) in sociale context of bij de
- Eiwitophoping/verkleving in
emotie (limbisch systeem)
herstenstam en Substantia
- Zelf geïnitieerde bewegingen
Nigra
- zonder invloed vanaf een externe
- Mogelijk invloed op
prikkel maar vanuit emotie of
- Neurotransmissie
motivatie
- Celdood?
- Routines → lopen
- Ontstaan onduidelijk
- Integratie houding en beweging
- Lopend op hellend vlak
1
,Lily Janssen Klas 240 2023-2024
Dopamine Tekort L-Dopa (LEVO-DOPA)
- Dopamine werkt in verschillende - Aminozuur
regelcircuits zowel fasciliterend als - Voorloperstof (precursor)
inhiberend Dopamine
- Tekort leidt tot: - Blood brain barrier
- Ontregeling circuits - Kleine overgangen
- Slechter en trager functioneren - L-Dopa kan passeren, dopamine
- Ongewenste prikkels vinden niet.
doorgang: Tremor, Festinatie - Langdurig Slikken
- Gewenste prikkels vinden Geen - ON-OFF Phase
doorgang: Freezing, moeite met - Uitdoven effect + Bij-effecten
zelf- geiniteerde bewegingen,
- Dyskinesia : Effectiviteit L-Dopa neemt
Rigiditeit.
af.
- Effect onvoorspelbaar
- Slechtere opname maag
- Balans inname – Effectiviteit
Duo-Dopa
- Voorkomen van ON-OFF Phases
- Continue toediening medicatie
- Inname – Effectiviteit in balans
- Direct in de dunne darm
Hypokinesie - Omzeilen maag
- Dopamine tekort in het striatum Cueing
- Direct Pathway
- Externe cues ter compensatie van
- Indirect Pathway
verminderde interne aansturing
- Vergrote Inhibitie van thalamus
- Auditief (metronoom, muziek)
waardoor verminderde Excitatie
- Visueel (Lichtflitsen, strepen,
van de motor cortex
virtual reality)
- Conclusie: Hypokinesie →
- Tactiel (vibraties)
Verminderde mogelijkheden voor
- Exacte werkingsmechanisme
intentioneel bewegen
onduidelijk → Bypass striatum
- Dopamine tekort basale ganglia!
2
,Lily Janssen Klas 240 2023-2024
Deep Brain Stimulation (DBS) Welke van de onderstaande items is geen
kenmerk van parkinson?
- Operatieve plaatsing elektroden
Nucleus Subthalamicus of - Symmetrische start van
Thalamus sypmtomen
- Stimulatie leidt tot onderdrukking
Wat is propulsie?
van ongewenste prikkels
- Effectief bij rigiditeit en tremor - De neiging om naar voren te vallen
(niet bij iedereen!) tijdens het lopen
- Spraak en evenwichtsproblemen
verbeteren niet!!
Week 1 KLA2
Epidemiologie en pathogenese parkinson
- Europa: 1.2 Miljoen mensen
Parkinson
- 2030 verdubbeld (Vergrijzing)
- Diagnose meestal boven 60 jaar
(5% jonger dan 40)
- Incidentie man > vrouw (1,5x)
- Verhoogd overlijdensrisico (1.8-
2.3) Longontsteking meest
Week 1 KLB1 voorkomende
Vragen met Antwoorden
Invaliderende Ziekte: Fysiek en Mentaal
Bij parkinson kunnen patienten last
hebben van O.A. obstipatie, speekselvloed Kostbare ziekte: langdurig zorggebruik
en orthostatische hypothensie. Dit zijn alle Pathogenesis (ontstaan)
3 voorbeelden van ontregeling van een
deel van het zenuwstelsel. Welk deel wordt - Hoge leeftijd, 10% <45 jaar
hier bedoeld? - Rokers 25% minder kans (nicotine
beschermer)
- Het autonome Zenuwstelsel - Omgevingsfactoren: Leven op
Wat is de retropulsietest? platteland, toxische stoffen
- Hoofdtrauma
- Een test waarbij de FT de patient - Genetische varianten
onverwacht aan de schouders naar
achteren trekt.
Diagnose Parkinson - Parkinsonisme
Wat betekent Bradykinesie?
Diagnose kunnen stellen aan de hand van
- Bewegingstraagheid stappenplan:
Wat is kenmerkend voor de tremor bij 1. Symptomen
parkinson? 2. Exclusie criteria
3. Inclusie criteria
- Deze is meer aanwezig in rust dan
tijdens bewegen
3
, Lily Janssen Klas 240 2023-2024
1. Over ziekte van parkinson Diagnose stap 1: Posturele instabiliteit
100% zekerheid alleen post mortem - Vertraagde/afwezige
houdingsreflex
Waarschijnlijkheidsdiagnose op basis van
- 2 uitvalspassen bij
klinische criteria:
pull test normale
1. Aanwezigheid bradykinesie, reactie
progressieve afname van snelheid (retropulsietest
en amplitude van bewegen bij compleet)
herhalende bewegingen (lopen, let - Onbetrouwbaar
op armzwaai) criterium (push &
2. Kenmerken als: release)
- Tremor
Diagnose stap 2: exclusie criteria
- Rigiditeit
- Posturele instabiliteit Voorgeschiedenis van:
Bradykinesie (bewegingstraagheid) - Meerdere beroertes (stapsgewijze
progressie) of hoofdtrauma’s
Hypokinesie (Bewegingsarmoede)
- Antipsychotica of dopamine-
- Bewegingsamplitude daalt depleterende medicijnen
(armzwaai tijdens lopen) - Meer dan 1 aangedaan familielid •
- ‘Pokerface’ verminderde Blijvende remissie
gezichtsuitdrukkingen. - Negatieve respons op hoge dosis
levodopa
- Strikt unilateraal symptomen na 3
1. Tremor, Rigiditeit Of posturele jaar ziekte
instabiliteit - Neurologische symptomen als:
supranucleaire blikparese,
Tremor: alleen tremor is niet genoeg cerebellaire symptomen, vroege
aanwijzing → misdiagnose ernstige autonome stoornissen,
dementie met taalproblemen, VZR
- Maximaal in rust: minimaal tijdens
volgens Babinski,
vrijwillig bewegen
geheugenstoornissen of apraxie
- Frequentie: 4-7 Hz
- Blootstelling aan een bekend
- Heviger bij emoties en kou
neurotoxine
Regiditeit: - Beeldvorming aanwijzingen:
hersentumor of communicerende
- Continu licht verhoogde weerstand
hydrocephalus
bij passief bewegen van ledemaat
- In combinatie met tremor is
tandrad fenomeen voelbaar Parkinsonismen
- Onderscheidt zich van andere
- Progessieve supranucleair parese
hypertone stoornissen:
(PSP)
- Spasticiteit (catcht bij snel
- Meervoudige Systeem Atrofie (MSA)
bewegen)
- Medicijn geïnduceerde
- Gegenhalt (tegenwerkend
parkinsonisme (neuroleptica,
aanspannen)
reversibel)
- Corticobasale degeneratie
- Vasculair parkinsonisme
4
Module 3.2 Parkison Directe en indirecte route
- Fasciliatie of inhibitie van
Week 1 KLA1 bewegingen
Neuroanatomie: basale ganglia - Inhibitie of fasciliatie van
houdingsreflexen
Corpus striatum - Directe route: Bij een intentionele
beweging wordt er vanuit de
- Nucleus Caudatus (staartkern)
substantia nigra dopamine
- Putamen (dop of schil)
afgegeven wat de globus pallidus
- Globus Pallidus (bleke bol)
stimuleert en leidt tot het
- Nucleus subthalamicus (kern
inhiberen van houdingsreflexen
onder thalamus)
zodat de beweging plaats kan
- Substantia Nigra (Zwarte
vinden.
substantie)
- Indirecte route: remming vanuit
nucleus subthalamicus zorgt voor
inhibitie van intentionele beweging
en fasciliatie van de
houdingsreflexen
M. Parkinson
- Neurodegeneratief: neuronen die zijn
aangedaan (Sub. Nigra)
- Extra piramidaal: Bewegingsstoornissen
- Overige info mbt diagnose stellen
Functie basale ganglia
- Fungeert als filter voor externe en Parkinson: Substantia Nigra
interne prikkels
- Post-mortem
- Van motivatie naar actie
definitieve diagnose
- Relevante prikkens vinden
- Degeneratie
doorgang
substantia nigra
- geluid (bekend vs onbekend)
- Onstaan
Van motivatie naar actie symptomen vanaf
80% afname
- Responsselectie: welke respons
past het best in de context
-past de respons bij omgeving Lewy Bodies
(visueel) in sociale context of bij de
- Eiwitophoping/verkleving in
emotie (limbisch systeem)
herstenstam en Substantia
- Zelf geïnitieerde bewegingen
Nigra
- zonder invloed vanaf een externe
- Mogelijk invloed op
prikkel maar vanuit emotie of
- Neurotransmissie
motivatie
- Celdood?
- Routines → lopen
- Ontstaan onduidelijk
- Integratie houding en beweging
- Lopend op hellend vlak
1
,Lily Janssen Klas 240 2023-2024
Dopamine Tekort L-Dopa (LEVO-DOPA)
- Dopamine werkt in verschillende - Aminozuur
regelcircuits zowel fasciliterend als - Voorloperstof (precursor)
inhiberend Dopamine
- Tekort leidt tot: - Blood brain barrier
- Ontregeling circuits - Kleine overgangen
- Slechter en trager functioneren - L-Dopa kan passeren, dopamine
- Ongewenste prikkels vinden niet.
doorgang: Tremor, Festinatie - Langdurig Slikken
- Gewenste prikkels vinden Geen - ON-OFF Phase
doorgang: Freezing, moeite met - Uitdoven effect + Bij-effecten
zelf- geiniteerde bewegingen,
- Dyskinesia : Effectiviteit L-Dopa neemt
Rigiditeit.
af.
- Effect onvoorspelbaar
- Slechtere opname maag
- Balans inname – Effectiviteit
Duo-Dopa
- Voorkomen van ON-OFF Phases
- Continue toediening medicatie
- Inname – Effectiviteit in balans
- Direct in de dunne darm
Hypokinesie - Omzeilen maag
- Dopamine tekort in het striatum Cueing
- Direct Pathway
- Externe cues ter compensatie van
- Indirect Pathway
verminderde interne aansturing
- Vergrote Inhibitie van thalamus
- Auditief (metronoom, muziek)
waardoor verminderde Excitatie
- Visueel (Lichtflitsen, strepen,
van de motor cortex
virtual reality)
- Conclusie: Hypokinesie →
- Tactiel (vibraties)
Verminderde mogelijkheden voor
- Exacte werkingsmechanisme
intentioneel bewegen
onduidelijk → Bypass striatum
- Dopamine tekort basale ganglia!
2
,Lily Janssen Klas 240 2023-2024
Deep Brain Stimulation (DBS) Welke van de onderstaande items is geen
kenmerk van parkinson?
- Operatieve plaatsing elektroden
Nucleus Subthalamicus of - Symmetrische start van
Thalamus sypmtomen
- Stimulatie leidt tot onderdrukking
Wat is propulsie?
van ongewenste prikkels
- Effectief bij rigiditeit en tremor - De neiging om naar voren te vallen
(niet bij iedereen!) tijdens het lopen
- Spraak en evenwichtsproblemen
verbeteren niet!!
Week 1 KLA2
Epidemiologie en pathogenese parkinson
- Europa: 1.2 Miljoen mensen
Parkinson
- 2030 verdubbeld (Vergrijzing)
- Diagnose meestal boven 60 jaar
(5% jonger dan 40)
- Incidentie man > vrouw (1,5x)
- Verhoogd overlijdensrisico (1.8-
2.3) Longontsteking meest
Week 1 KLB1 voorkomende
Vragen met Antwoorden
Invaliderende Ziekte: Fysiek en Mentaal
Bij parkinson kunnen patienten last
hebben van O.A. obstipatie, speekselvloed Kostbare ziekte: langdurig zorggebruik
en orthostatische hypothensie. Dit zijn alle Pathogenesis (ontstaan)
3 voorbeelden van ontregeling van een
deel van het zenuwstelsel. Welk deel wordt - Hoge leeftijd, 10% <45 jaar
hier bedoeld? - Rokers 25% minder kans (nicotine
beschermer)
- Het autonome Zenuwstelsel - Omgevingsfactoren: Leven op
Wat is de retropulsietest? platteland, toxische stoffen
- Hoofdtrauma
- Een test waarbij de FT de patient - Genetische varianten
onverwacht aan de schouders naar
achteren trekt.
Diagnose Parkinson - Parkinsonisme
Wat betekent Bradykinesie?
Diagnose kunnen stellen aan de hand van
- Bewegingstraagheid stappenplan:
Wat is kenmerkend voor de tremor bij 1. Symptomen
parkinson? 2. Exclusie criteria
3. Inclusie criteria
- Deze is meer aanwezig in rust dan
tijdens bewegen
3
, Lily Janssen Klas 240 2023-2024
1. Over ziekte van parkinson Diagnose stap 1: Posturele instabiliteit
100% zekerheid alleen post mortem - Vertraagde/afwezige
houdingsreflex
Waarschijnlijkheidsdiagnose op basis van
- 2 uitvalspassen bij
klinische criteria:
pull test normale
1. Aanwezigheid bradykinesie, reactie
progressieve afname van snelheid (retropulsietest
en amplitude van bewegen bij compleet)
herhalende bewegingen (lopen, let - Onbetrouwbaar
op armzwaai) criterium (push &
2. Kenmerken als: release)
- Tremor
Diagnose stap 2: exclusie criteria
- Rigiditeit
- Posturele instabiliteit Voorgeschiedenis van:
Bradykinesie (bewegingstraagheid) - Meerdere beroertes (stapsgewijze
progressie) of hoofdtrauma’s
Hypokinesie (Bewegingsarmoede)
- Antipsychotica of dopamine-
- Bewegingsamplitude daalt depleterende medicijnen
(armzwaai tijdens lopen) - Meer dan 1 aangedaan familielid •
- ‘Pokerface’ verminderde Blijvende remissie
gezichtsuitdrukkingen. - Negatieve respons op hoge dosis
levodopa
- Strikt unilateraal symptomen na 3
1. Tremor, Rigiditeit Of posturele jaar ziekte
instabiliteit - Neurologische symptomen als:
supranucleaire blikparese,
Tremor: alleen tremor is niet genoeg cerebellaire symptomen, vroege
aanwijzing → misdiagnose ernstige autonome stoornissen,
dementie met taalproblemen, VZR
- Maximaal in rust: minimaal tijdens
volgens Babinski,
vrijwillig bewegen
geheugenstoornissen of apraxie
- Frequentie: 4-7 Hz
- Blootstelling aan een bekend
- Heviger bij emoties en kou
neurotoxine
Regiditeit: - Beeldvorming aanwijzingen:
hersentumor of communicerende
- Continu licht verhoogde weerstand
hydrocephalus
bij passief bewegen van ledemaat
- In combinatie met tremor is
tandrad fenomeen voelbaar Parkinsonismen
- Onderscheidt zich van andere
- Progessieve supranucleair parese
hypertone stoornissen:
(PSP)
- Spasticiteit (catcht bij snel
- Meervoudige Systeem Atrofie (MSA)
bewegen)
- Medicijn geïnduceerde
- Gegenhalt (tegenwerkend
parkinsonisme (neuroleptica,
aanspannen)
reversibel)
- Corticobasale degeneratie
- Vasculair parkinsonisme
4
