Samenvatting ‘Eating, sex & other needs’ probleem 3: Seks I
Boek: H4 Human Sexuality and its Problems)
Introductie
De biologische karakteristieken van een seksuele ervaring zijn o.a.
veranderingen in de genitalien (erectie & opzwelling), verhoogd bewustzijn
van erotische sensaties en veranderingen in onze subjectieve staat (arousal)
- Information processing: belangrijk element → cognitieve
processen die aandacht brengen naar de seksuele betekenis van wat
er gebeurt door het focussen op externe gebeurtenissen en ze
relateren aan het geheugen en interne processen (vb. imagery) → dit
zorgt o.a. voor een orgasme
- De seksuele ervaring is psychosomatisch. Een orgasme bevat
zowel centrale processen in het brein als perifere effecten, zoals
muscle contractions
- Bij mannen is er sprake van een refractory period; periode van
verminderde arousal
Er is sprake van een psychosomatische cirkel. Ook al start het proces wat
leidt tot seksuele ervaring in de periphery, de processen die seksualiteit
geven aan de ervaring zijn in het brein (onbewust en bewust). De + en - in het
model geven de balance van excitatory en inhibitory invloeden aan
The brain & sexuality
Emotional excitation & inhibition
Het concept van balans tussen excitatie en inhibitie is fundamenteel voor neurofysiologie. Emotie kan
een negatieve of positieve valentie hebben. Er zijn drie soorten emotionele systemen (Gray):
1. Behavioral approach system (BAS)
2. Fight/flight system (F/FLS)
3. Behavioral inhibition system (BIS)
De bovenste twee bevatten actie. De derde bevat inaction, samengaand met verhoogde arousal en
aandacht als een manier om om te gaan met de dreiging
Arousal mechanismen zijn relevant voor deze systemen
- General arousal: activeert het individu op een niet-specifieke manier
- Specific arousal: bereidt het lichaam voor op specifieke soorten actie (gelinkt aan seksuele
arousal)
GABA en 5HT zijn inhibitory neurotransmitters in het brein en de spinal cord
- GABA ook voor excitatie
Dopamine en noradrenaline zijn excitatory neurotransmitters
Er zijn twee soorten benaderings gedragingen (dus ook voor de anticipatie van plezier):
1. Appetitive: indiceert aansporing (incentive) of motivatie
2. Consummatory: bevat beloning (reward)
Seksueel gedrag: niet alleen seks zelf, maar ook acties die te maken hebben met seksuele opwinding
Central control of sexual excitation and inhibition
The need for inhibitory mechanisms
Er wordt vanuit gegaan dat de interactie tussen excitatory en inhibitory mechanismen de specifieke
patronen van seksueel gedrag bepalen. Er is echter weinig onderzoek en aandacht voor inhibitory
mechanismen
- Seksuele activiteit (excitatory) leidt tot reproductie, maar inhibitie van de seksuele activiteit
vermijdt reproductie
- Inhibitie is belangrijk voor seksueel en agressief gedrag. Maar deze twee verschillen erg.
Inhibitie is voor agressie voordelig in sociale situaties, maar kan in andere situaties tot gevaar
, leiden. Voor seks geldt dit niet zo; hier zijn de risico’s van inhibitie minder duidelijk (vb.
seksuele activiteit vermindert waakzaamheid en verhoogd kwetsbaarheid)
Vruchtbaarheid is ook afhankelijk van de inhibitie van de seksuele respons
- VB. Inhibitie van seksuele arousal dat komt na ejaculatie in mannen, zorgt ervoor dat mannen
niet vaak achter elkaar komen, wat zou kunnen leiden tot minder beschikbare sperm store
- VB. Inhibitie kan ook een rol spelen bij de organisatie van seksueel gedrag door hormonale
mechanismen (bij ovulatie in vrouwen). Het grootste effect van reproductieve hormonen op
seksueel gedrag is om inhibitie van de seksuele response te verminderen
- VB. De rol van inhibitie v/d seksuele response als een adaptief mechanisme om risico’s op
ziekten te vermijden (ziekten zijn dreigingen voor vruchtbaarheid)
Incest mijding hangt ook af van inhibitie van de seksuele respons. Tenslotte is inhibitie van seksueel
gedrag of onderdrukking van vruchtbaarheid een methode om de population density te controleren
Functies van seksuele inhibitie voor zowel mannen als vrouwen
1. Wanneer seksuele activiteit gevaar of dreiging bevat (vb. aanval van ander meer dominante
mannen of risico op SOA’s of ongewilde zwangerschap)
2. Waar er niet-seksuele dreigingen bestaan en inhibitie nodig is voor het focussen op een
gepaste mijdingsrespons
3. Wanneer extreme betrokkenheid in seksueel plezier afleidt van andere belangrijke adaptieve
functies
4. Wanneer sociale of omgevings pressures resulteren in onderdrukking van reproductief gedrag
en vermindering van de population density
Enkel voor de man: wanneer de consequenties van continu excessief seksueel gedrag leidt tot
vermindering van vruchtbaarheid a.g.v. excessieve ejaculatie
Enkel voor de vrouw: wanneer een mogelijke seksuele partner niet geschikt is voor reproductieve
doeleinden
→ Mogelijk betrekken deze 6 verschillende redenen voor inhibitie bij seksueel gedrag verschillende
inhibitory mechanismen
A model of excitation & inhibition
Er is een 4-component model van brein processing voorgesteld dat betrokken is in seksuele excitatie
en een 3-component model van seksuele inhibitie:
Seksuele excitatie (Tutor - “Hersendelen hoef je hierbij niet te kennen.”
1. Cognitief component: (1) het categoriseren van stimuli als seksueel relevant en hun intensiteit
(activatie in rechter laterale orbitofrontale cortex) (2) aandacht voor stimuli die
gecategoriseerd zijn als seksueel (activatie in superieure pariëtale cortex) (3) activatie van
gebieden betrokken in motor imagery networks
2. Motivationeel component: gedrag richten naar een seksueel doel → gerelateerd aan motor
imagery processing
3. Autonomisch en neuroendocrine component: cardiovasculaire-, ademhalings-, en genitale
reacties
4. Emotioneel component: het plezier geassocieerd met arousal
Seksuele inhibitie
1. Inhiberen van de initiatie van seksuele excitatie (bijv. in de resting state)
2. Processen die de ontwikkeling van seksuele excitatie limiteren wanneer het is geïnitieerd
3. Cognitieve processen, relevant voor problemen van laag seksueel verlangen (devaluation van
mogelijke seksuele partners)
Genital response (the basics)
De functie van de genitale respons in mannen en vrouwen is om het mogelijk te maken dat de penis de
vagina in gaat. Naast de reproductieve gevolgen van een genitale respons, zijn er ook belonende
consequenties zoals genitaal genot en orgasme. De veranderingen in de genitalieën van mannen en
vrouwen tijdens een seksuele respons zijn vooral het resultaat van doorbloeding (vasocongestion)
, Genitale respons in mannen
De ‘main response’ is erectie v/d penis. Daarnaast, worden de testikelen iets groter (reden is niet
duidelijk) en spant de cremaster muscle zich samen. Hoe meer stimulatie, hoe groter de testikelen
(waarom is niet duidelijk). Samentrekking van het scrotum zou de elevated testes kunnen
ondersteunen
- Penile erection: nodig om vagina in te gaan en het stimuleert genitalieën van vrouw. De
stijfheid hangt af van de mate van bloed en de toename in druk
Genitale respons in vrouwen
De genitale respons in vrouwen is complexer dan bij mannen. De venous plexus (rondom het lage
gedeelte van de vagina) en de bulbs, lichaam en crura van de clitoris zwellen op. Daarnaast zwelt de
baarmoeder ook en trekken de bekken samen
- Vaginale respons: vagina wordt nat en zwelt op
- Erotische sensitiviteit v/d vagina: sommige vrouwen hebben erotische sensitiviteit in de
anterior vaginal wall, maar bij veel vrouwen is dit niet zo en is alleen de clitoris sensitief
- Analgesisch effect van vaginale stimulatie: vaginale stimulatie leidt tot een hogere pijn
grenswaarde
- Clitorische respons: clitoris bevat heel veel nerve fibers. Clitoris zwelt op en is erg sensitief
Orgasme, zaaduitstoot (seminal emission) en ejaculatie
Orgasmes zijn nog niet goed begrepen en zijn moeilijk te definiëren, aangezien ze erg subjectief zijn.
Bij mannen is er vaak sprake van ejaculatie na een orgasme en dus is het voor mannen ook
makkelijker om te weten of zij een orgasme hebben gehad. Orgasmes worden vaak gezien als het doel
van seks
- De ‘piek van spanning’, wat vervolgens drastisch verminderd, wordt vaak benoemd bij een
orgasme
Conceptueel model van orgasme:
1. Een verhoging in zowel de centrale als perifere aspecten van seksuele arousal tot een piek
waarin sommige neurofysiologische processen getriggerd worden met de volgende
manifestaties:
a. Intens gevoel van plezier (ecstasy)
b. Een mate van aangepast bewustzijn met verminderd bewustzijn en informatie
verwerking
c. Specifieke sensaties, vooral gevoeld in de genitale gebieden, maar die zich kunnen
spreiden door het lichaam
d. Samentrekken van spieren
e. Andere niet-genitale veranderingen zoals ritmische lichaamsbeweging, vocalisatie en
skin flushing
2. Een post-orgasmische staat waarin de bovenstaande manifestaties teruggaan naar een
niet-arousende staat, maar met een snelheid dat een actief proces suggereert, wat resulteert in
een refractory period, waar verdere seksuele arousal wordt geïnhibeerd
→ Mannen hebben daarnaast vaak zaadlozing en vaker een refractory period
→ Ejaculatie en orgasmes verschillen van elkaar. Orgasme is de subjectieve ervaring, ejaculatie meer
de
objectieve daad
Altered consciousness
Een orgasme kan leiden tot verminderd bewustzijn en een verlies van controle. Daarnaast ook minder
informatie verwerking. Dit suggereert een centraal neurofysiologische gebeurtenis
De psychologische componenten van een orgasmische ervaring
Het plezier en de bevrediging van een orgasme zijn meer gerelateerd aan:
- Cognitieve-affectieve dan de sensorische aspecten
- De algemene fysieke en psychologische intensiteit van het orgasme, maar niet aan de
anatomische lokalisatie of orgasme sensaties
- Relatietevredenheid
Boek: H4 Human Sexuality and its Problems)
Introductie
De biologische karakteristieken van een seksuele ervaring zijn o.a.
veranderingen in de genitalien (erectie & opzwelling), verhoogd bewustzijn
van erotische sensaties en veranderingen in onze subjectieve staat (arousal)
- Information processing: belangrijk element → cognitieve
processen die aandacht brengen naar de seksuele betekenis van wat
er gebeurt door het focussen op externe gebeurtenissen en ze
relateren aan het geheugen en interne processen (vb. imagery) → dit
zorgt o.a. voor een orgasme
- De seksuele ervaring is psychosomatisch. Een orgasme bevat
zowel centrale processen in het brein als perifere effecten, zoals
muscle contractions
- Bij mannen is er sprake van een refractory period; periode van
verminderde arousal
Er is sprake van een psychosomatische cirkel. Ook al start het proces wat
leidt tot seksuele ervaring in de periphery, de processen die seksualiteit
geven aan de ervaring zijn in het brein (onbewust en bewust). De + en - in het
model geven de balance van excitatory en inhibitory invloeden aan
The brain & sexuality
Emotional excitation & inhibition
Het concept van balans tussen excitatie en inhibitie is fundamenteel voor neurofysiologie. Emotie kan
een negatieve of positieve valentie hebben. Er zijn drie soorten emotionele systemen (Gray):
1. Behavioral approach system (BAS)
2. Fight/flight system (F/FLS)
3. Behavioral inhibition system (BIS)
De bovenste twee bevatten actie. De derde bevat inaction, samengaand met verhoogde arousal en
aandacht als een manier om om te gaan met de dreiging
Arousal mechanismen zijn relevant voor deze systemen
- General arousal: activeert het individu op een niet-specifieke manier
- Specific arousal: bereidt het lichaam voor op specifieke soorten actie (gelinkt aan seksuele
arousal)
GABA en 5HT zijn inhibitory neurotransmitters in het brein en de spinal cord
- GABA ook voor excitatie
Dopamine en noradrenaline zijn excitatory neurotransmitters
Er zijn twee soorten benaderings gedragingen (dus ook voor de anticipatie van plezier):
1. Appetitive: indiceert aansporing (incentive) of motivatie
2. Consummatory: bevat beloning (reward)
Seksueel gedrag: niet alleen seks zelf, maar ook acties die te maken hebben met seksuele opwinding
Central control of sexual excitation and inhibition
The need for inhibitory mechanisms
Er wordt vanuit gegaan dat de interactie tussen excitatory en inhibitory mechanismen de specifieke
patronen van seksueel gedrag bepalen. Er is echter weinig onderzoek en aandacht voor inhibitory
mechanismen
- Seksuele activiteit (excitatory) leidt tot reproductie, maar inhibitie van de seksuele activiteit
vermijdt reproductie
- Inhibitie is belangrijk voor seksueel en agressief gedrag. Maar deze twee verschillen erg.
Inhibitie is voor agressie voordelig in sociale situaties, maar kan in andere situaties tot gevaar
, leiden. Voor seks geldt dit niet zo; hier zijn de risico’s van inhibitie minder duidelijk (vb.
seksuele activiteit vermindert waakzaamheid en verhoogd kwetsbaarheid)
Vruchtbaarheid is ook afhankelijk van de inhibitie van de seksuele respons
- VB. Inhibitie van seksuele arousal dat komt na ejaculatie in mannen, zorgt ervoor dat mannen
niet vaak achter elkaar komen, wat zou kunnen leiden tot minder beschikbare sperm store
- VB. Inhibitie kan ook een rol spelen bij de organisatie van seksueel gedrag door hormonale
mechanismen (bij ovulatie in vrouwen). Het grootste effect van reproductieve hormonen op
seksueel gedrag is om inhibitie van de seksuele response te verminderen
- VB. De rol van inhibitie v/d seksuele response als een adaptief mechanisme om risico’s op
ziekten te vermijden (ziekten zijn dreigingen voor vruchtbaarheid)
Incest mijding hangt ook af van inhibitie van de seksuele respons. Tenslotte is inhibitie van seksueel
gedrag of onderdrukking van vruchtbaarheid een methode om de population density te controleren
Functies van seksuele inhibitie voor zowel mannen als vrouwen
1. Wanneer seksuele activiteit gevaar of dreiging bevat (vb. aanval van ander meer dominante
mannen of risico op SOA’s of ongewilde zwangerschap)
2. Waar er niet-seksuele dreigingen bestaan en inhibitie nodig is voor het focussen op een
gepaste mijdingsrespons
3. Wanneer extreme betrokkenheid in seksueel plezier afleidt van andere belangrijke adaptieve
functies
4. Wanneer sociale of omgevings pressures resulteren in onderdrukking van reproductief gedrag
en vermindering van de population density
Enkel voor de man: wanneer de consequenties van continu excessief seksueel gedrag leidt tot
vermindering van vruchtbaarheid a.g.v. excessieve ejaculatie
Enkel voor de vrouw: wanneer een mogelijke seksuele partner niet geschikt is voor reproductieve
doeleinden
→ Mogelijk betrekken deze 6 verschillende redenen voor inhibitie bij seksueel gedrag verschillende
inhibitory mechanismen
A model of excitation & inhibition
Er is een 4-component model van brein processing voorgesteld dat betrokken is in seksuele excitatie
en een 3-component model van seksuele inhibitie:
Seksuele excitatie (Tutor - “Hersendelen hoef je hierbij niet te kennen.”
1. Cognitief component: (1) het categoriseren van stimuli als seksueel relevant en hun intensiteit
(activatie in rechter laterale orbitofrontale cortex) (2) aandacht voor stimuli die
gecategoriseerd zijn als seksueel (activatie in superieure pariëtale cortex) (3) activatie van
gebieden betrokken in motor imagery networks
2. Motivationeel component: gedrag richten naar een seksueel doel → gerelateerd aan motor
imagery processing
3. Autonomisch en neuroendocrine component: cardiovasculaire-, ademhalings-, en genitale
reacties
4. Emotioneel component: het plezier geassocieerd met arousal
Seksuele inhibitie
1. Inhiberen van de initiatie van seksuele excitatie (bijv. in de resting state)
2. Processen die de ontwikkeling van seksuele excitatie limiteren wanneer het is geïnitieerd
3. Cognitieve processen, relevant voor problemen van laag seksueel verlangen (devaluation van
mogelijke seksuele partners)
Genital response (the basics)
De functie van de genitale respons in mannen en vrouwen is om het mogelijk te maken dat de penis de
vagina in gaat. Naast de reproductieve gevolgen van een genitale respons, zijn er ook belonende
consequenties zoals genitaal genot en orgasme. De veranderingen in de genitalieën van mannen en
vrouwen tijdens een seksuele respons zijn vooral het resultaat van doorbloeding (vasocongestion)
, Genitale respons in mannen
De ‘main response’ is erectie v/d penis. Daarnaast, worden de testikelen iets groter (reden is niet
duidelijk) en spant de cremaster muscle zich samen. Hoe meer stimulatie, hoe groter de testikelen
(waarom is niet duidelijk). Samentrekking van het scrotum zou de elevated testes kunnen
ondersteunen
- Penile erection: nodig om vagina in te gaan en het stimuleert genitalieën van vrouw. De
stijfheid hangt af van de mate van bloed en de toename in druk
Genitale respons in vrouwen
De genitale respons in vrouwen is complexer dan bij mannen. De venous plexus (rondom het lage
gedeelte van de vagina) en de bulbs, lichaam en crura van de clitoris zwellen op. Daarnaast zwelt de
baarmoeder ook en trekken de bekken samen
- Vaginale respons: vagina wordt nat en zwelt op
- Erotische sensitiviteit v/d vagina: sommige vrouwen hebben erotische sensitiviteit in de
anterior vaginal wall, maar bij veel vrouwen is dit niet zo en is alleen de clitoris sensitief
- Analgesisch effect van vaginale stimulatie: vaginale stimulatie leidt tot een hogere pijn
grenswaarde
- Clitorische respons: clitoris bevat heel veel nerve fibers. Clitoris zwelt op en is erg sensitief
Orgasme, zaaduitstoot (seminal emission) en ejaculatie
Orgasmes zijn nog niet goed begrepen en zijn moeilijk te definiëren, aangezien ze erg subjectief zijn.
Bij mannen is er vaak sprake van ejaculatie na een orgasme en dus is het voor mannen ook
makkelijker om te weten of zij een orgasme hebben gehad. Orgasmes worden vaak gezien als het doel
van seks
- De ‘piek van spanning’, wat vervolgens drastisch verminderd, wordt vaak benoemd bij een
orgasme
Conceptueel model van orgasme:
1. Een verhoging in zowel de centrale als perifere aspecten van seksuele arousal tot een piek
waarin sommige neurofysiologische processen getriggerd worden met de volgende
manifestaties:
a. Intens gevoel van plezier (ecstasy)
b. Een mate van aangepast bewustzijn met verminderd bewustzijn en informatie
verwerking
c. Specifieke sensaties, vooral gevoeld in de genitale gebieden, maar die zich kunnen
spreiden door het lichaam
d. Samentrekken van spieren
e. Andere niet-genitale veranderingen zoals ritmische lichaamsbeweging, vocalisatie en
skin flushing
2. Een post-orgasmische staat waarin de bovenstaande manifestaties teruggaan naar een
niet-arousende staat, maar met een snelheid dat een actief proces suggereert, wat resulteert in
een refractory period, waar verdere seksuele arousal wordt geïnhibeerd
→ Mannen hebben daarnaast vaak zaadlozing en vaker een refractory period
→ Ejaculatie en orgasmes verschillen van elkaar. Orgasme is de subjectieve ervaring, ejaculatie meer
de
objectieve daad
Altered consciousness
Een orgasme kan leiden tot verminderd bewustzijn en een verlies van controle. Daarnaast ook minder
informatie verwerking. Dit suggereert een centraal neurofysiologische gebeurtenis
De psychologische componenten van een orgasmische ervaring
Het plezier en de bevrediging van een orgasme zijn meer gerelateerd aan:
- Cognitieve-affectieve dan de sensorische aspecten
- De algemene fysieke en psychologische intensiteit van het orgasme, maar niet aan de
anatomische lokalisatie of orgasme sensaties
- Relatietevredenheid
