Biologie van dieren (B-B1DIER05) – hoorcollege
hoorcollege 13 – dierproef en proefdier
geschiedenis
● voor Christus
○ 2e eeuw Galenus
○ 6e eeuw Alcmaeon
e
○ 4 eeuw Hippocrates
● conclusie: niet alleen leren uit boeken, zelf empirisch bezig zijn
dierethiek en dierproeven
● kritiek: op basel dier-ethische niveau of op doel-middelen niveau
hoorcollege 14 en 15 – hormonale regulatie
hormonale regulatie
● communicatie tussen cellen
ontdekking van hormonen
● beker (hersenen) met vier sapstromen
○ rood – bloed, optimistisch, gepassioneerd
○ geel – gal, cholerisch, prikkelbaar, opvliegend
○ groen – slijm, flegmatiek, kalm
○ zwart – gal, melancholisch, depressief
● proef met testes, hanen en hanenkam
● vanaf 1950 kwam men erachter hoe een bepaald hormoon ervoor zorgde dat er in de
cel iets in het cytoplasma veranderde waardoor er in de cel een ander activiteit is
○ bepaald type hormoon bindt aan receptor van de cel → activiteit wordt naar
de binnenkant van de cel overgedragen → second messenger (bijv. cAMP)
type cel-cel communicatie verzonden bericht
gap junctions direct, van cel naar cel
synaps via synaptische spleet
paracrien via interstitiële vloeistof
autocrien via inter- en intracellulaire transport
endocrien via bloed
neuro endocrien via synaptische spleet en bloed
Klassieke definitie: Hormonen zijn signaalmoleculen die door klieren worden geproduceerd
zonder afvoergang. Deze klieren kunnen echter wel signaalmoleculen aan het bloed
afgeven, waardoor het signaalmolecuul door de bloedbaan naar het doelwitorgaan reist. Op
die manier wordt ergens in het lichaam een fysiologische reactie teweeggebracht.
,Biologie van dieren (B-B1DIER05) – hoorcollege
chemische klassen
● in water oplosbare hormonen (hydrofiel, lipofoob)
○ kleine peptiden
○ catecholamines
■ epinephrine
■ norepinefrine
○ grotere peptidehormonen
● in vet oplosbare hormonen (hydrofoob,
lipofiel)
○ steroïdhormonen (merendeel
afgeleid van cholesterol)
○ bioamines
■ thyroxine (T4)
■ triiodothyronine (T3)
endocriene systeem
● een goede werking vereist
○ hormoon
○ receptor
■ plasmamembraan
■ intracellular
○ signaaltransductiepad
● hormoonwerking is afhankelijk van het
receptor type
● hormonen worden vaak in pulsen afgegeven
signaaltransductie
● membraan-geassocieerde receptor
○ binding van het hormoon vindt aan
de buitenkant plaats
○ als het hormoon bindt, verandert het
GPCR van vorm → G-eiwit activeert
adenylyl cyclase → ATP wordt
geconverteerd naar cAMP → protein
kinase A → remming synthese
glycogeen en stimulatie afbraak
glycogeen
● intracellulaire receptor
○ hormoon wordt via transporteiwit
vervoerd door het bloed
○ hormoon diffundeert door
plasmamembraan →
hormoonreceptor bindt aan hormoon
→ hormoon-receptorcomplex → 2
eiwitten dimersieren en reizen naar
de kern van de cel → binden aan
korte sequenties die eiwitten
herkennen → mRNA → eiwit
, Biologie van dieren (B-B1DIER05) – hoorcollege
homeostase en feedbacksystemen
● in de hypothalamus zitten celgroepen die een bepaald type hormoon produceren
○ RH releasing hormone – stimuleert release van een hormoon
○ LH inhibiting hormone – remt release van een hormoon
● hypothalamus stimuleert de hypofyse (pituitary) om hormonen af te geven
● autoinhibition: ultra-short loop
hormonale regulatie calcium homeostase
● balans hoeveelheid Ca2+ in bloed en in botten
● follikels zijn blaasjes van cellen met daarin colloid
● (parafolliculaire cellen) C cellen bepalen de [Ca2+] in het bloed
○ als de [Ca2+] stijgt → C cellen maken calcitonine → opname van Ca2+ in bot
wordt gestimuleerd
● parathyroid klieren produceren parathormoon (PTH) → Ca2+ uit het bot wordt
vrijgemaakt
hoorcollege 13 – dierproef en proefdier
geschiedenis
● voor Christus
○ 2e eeuw Galenus
○ 6e eeuw Alcmaeon
e
○ 4 eeuw Hippocrates
● conclusie: niet alleen leren uit boeken, zelf empirisch bezig zijn
dierethiek en dierproeven
● kritiek: op basel dier-ethische niveau of op doel-middelen niveau
hoorcollege 14 en 15 – hormonale regulatie
hormonale regulatie
● communicatie tussen cellen
ontdekking van hormonen
● beker (hersenen) met vier sapstromen
○ rood – bloed, optimistisch, gepassioneerd
○ geel – gal, cholerisch, prikkelbaar, opvliegend
○ groen – slijm, flegmatiek, kalm
○ zwart – gal, melancholisch, depressief
● proef met testes, hanen en hanenkam
● vanaf 1950 kwam men erachter hoe een bepaald hormoon ervoor zorgde dat er in de
cel iets in het cytoplasma veranderde waardoor er in de cel een ander activiteit is
○ bepaald type hormoon bindt aan receptor van de cel → activiteit wordt naar
de binnenkant van de cel overgedragen → second messenger (bijv. cAMP)
type cel-cel communicatie verzonden bericht
gap junctions direct, van cel naar cel
synaps via synaptische spleet
paracrien via interstitiële vloeistof
autocrien via inter- en intracellulaire transport
endocrien via bloed
neuro endocrien via synaptische spleet en bloed
Klassieke definitie: Hormonen zijn signaalmoleculen die door klieren worden geproduceerd
zonder afvoergang. Deze klieren kunnen echter wel signaalmoleculen aan het bloed
afgeven, waardoor het signaalmolecuul door de bloedbaan naar het doelwitorgaan reist. Op
die manier wordt ergens in het lichaam een fysiologische reactie teweeggebracht.
,Biologie van dieren (B-B1DIER05) – hoorcollege
chemische klassen
● in water oplosbare hormonen (hydrofiel, lipofoob)
○ kleine peptiden
○ catecholamines
■ epinephrine
■ norepinefrine
○ grotere peptidehormonen
● in vet oplosbare hormonen (hydrofoob,
lipofiel)
○ steroïdhormonen (merendeel
afgeleid van cholesterol)
○ bioamines
■ thyroxine (T4)
■ triiodothyronine (T3)
endocriene systeem
● een goede werking vereist
○ hormoon
○ receptor
■ plasmamembraan
■ intracellular
○ signaaltransductiepad
● hormoonwerking is afhankelijk van het
receptor type
● hormonen worden vaak in pulsen afgegeven
signaaltransductie
● membraan-geassocieerde receptor
○ binding van het hormoon vindt aan
de buitenkant plaats
○ als het hormoon bindt, verandert het
GPCR van vorm → G-eiwit activeert
adenylyl cyclase → ATP wordt
geconverteerd naar cAMP → protein
kinase A → remming synthese
glycogeen en stimulatie afbraak
glycogeen
● intracellulaire receptor
○ hormoon wordt via transporteiwit
vervoerd door het bloed
○ hormoon diffundeert door
plasmamembraan →
hormoonreceptor bindt aan hormoon
→ hormoon-receptorcomplex → 2
eiwitten dimersieren en reizen naar
de kern van de cel → binden aan
korte sequenties die eiwitten
herkennen → mRNA → eiwit
, Biologie van dieren (B-B1DIER05) – hoorcollege
homeostase en feedbacksystemen
● in de hypothalamus zitten celgroepen die een bepaald type hormoon produceren
○ RH releasing hormone – stimuleert release van een hormoon
○ LH inhibiting hormone – remt release van een hormoon
● hypothalamus stimuleert de hypofyse (pituitary) om hormonen af te geven
● autoinhibition: ultra-short loop
hormonale regulatie calcium homeostase
● balans hoeveelheid Ca2+ in bloed en in botten
● follikels zijn blaasjes van cellen met daarin colloid
● (parafolliculaire cellen) C cellen bepalen de [Ca2+] in het bloed
○ als de [Ca2+] stijgt → C cellen maken calcitonine → opname van Ca2+ in bot
wordt gestimuleerd
● parathyroid klieren produceren parathormoon (PTH) → Ca2+ uit het bot wordt
vrijgemaakt
