Samenvatting
organisation
H1
t/m
7
Grondslagen
AO
Deel
A
–
Julie
van
Leeuwen
Hoofdstuk
1:
het
functioneren
van
organisaties
§1.1
Organisaties
Organisatie:
groepering
van
mensen
die
-‐ in
onderlinge
samenwerking
mbv
middelen
activiteiten
ontplooien
om
-‐ op
doelmatige
wijze
-‐ overeengekomen
doelstelling
te
bereiken
Kenmerken
organisatie:
1. Doelbewustheid.
Bewust
opgericht
om
een
doelstelling
te
bereiken
!
iedereen
moet
zich
daarvan
bewust
zijn
2. Doelgerichtheid.
Aanbod
moet
steeds
worden
afgestemd
aan
de
behoeften
om
te
zorgen
voor
continuïteit
3. Doelmatigheid.
(=efficiency)
Maken
van
producten
(output)
tegen
zo
laag
mogelijke
kosten
(input).
Het
zegt
iets
over
de
optimale
verhouding
tussen
output
en
imput.
Organisatiecultuur
geeft
aan
de
leden
een
gevoel
van
gemeenschappelijke
identiteit
!
teamgeest.
• Resultaatgerichtheid.
Hoe
belangrijk
is
het
behalen
van
resultaten
• Mensgerichtheid:
welzijn
medewerkers
• Risicobereidheid:
bereidheid
risico’s
te
nemen
om
doelstellingen
te
halen
Verschil
bedrijf
en
onderneming:
Bedrijf:
organisatie
die
producten
voortbrengt
Onderneming:
bedrijf
waarbij
het
streven
naar
winst
centraal
staat.
Typologie
van
Starreveld
=
om
inzicht
te
krijgen
in
de
betrouwbaarheid
van
de
informatie
!
onderscheid
maken
of
een
organisatie
al
dan
niet
voor
de
markt
produceert.
• Binnen
de
categorie
‘organisaties
die
voor
de
markt
produceren’
worden
de
volgende
typen
onderscheiden:
1. Organisaties
met
overwegende
doorstroming
van
eigen
goederen
zonder
technisch
omzettingsproces
(handelsbedrijven)
2. “…”
met
technisch
omzettingsproces
(industriele
bedrijven)
3. “…”
die
agrarisch
of
extractief
van
aard
zijn
4. organisaties
zonder
overwegende
doorstroming
van
eigen
geoderen:
dienstverlenende
instellingen
5. “…”
financiele
instellingen
Overzicht
in
onderstaande
tabel;
Organisaties,
niet
voor
de
markt
Privaatrechtelijk,
Verenigingen
en
stichtingen,
werkend
overheidsorganisaties
gemeenten
Organisaties,
wel
voor
de
markt
Zonder
overwegende
doorstroming
Financiele
instellingen,
werkend
van
eigen
goederen
Dienstverlenende
instellingen
Met
overwegende
doorstroming
Agrarische
en
extractieve
van
eigen
goederen
bedrijven,
Industriele
bedrijven,
Handelsbedrijven
Organisaties
worden
opgericht
om
permanent
te
blijven
bestaan
!
streven
naar
continuiteit.
-‐
tijdelijke
organisaties:
ad
hoc-‐organisaties:
gericht
op
1
actie
(inzamelings)
of
1
evenement
(festival)
1
,Doelstellingen
-‐ hoeven
niet
uitsluitend
op
winst
gericht
te
zijn
-‐ kan
ook
sociaal
of
ethisch:
lichamelijk
welzijn,
werkgelegenh,
cultuurhistorische
waarden
-‐ belanghebbenden
spelen
belangrijke
rol.
(belanghebbenden
zijn
niet
alleen
werknemers
maar
ook
leveranciers,
vakbonden,
afnemers,
banken)
!
belangrijkste
belanghebbenden:
degene
die
EV
verschaffen.
-‐ Marktwaarde
=
indicator
voor
de
prestaties
vd
ondernemingsleiding
Tegenwoordig
wordt
continuiteit
niet
meer
direct
gerelateerd
aan
winst,
maar
meer
als
het
vermogen
van
de
organisatie
om
een
toegevoegde
waarde
te
creeeren
die
beter
is
dan
de
concurrentie.
=
waardecreatie.
Organisatie
als
systeem
=
als
de
organisatie
rekening
houdt
met
de
impact
op
de
omgeving.
!
open
en
dynamisch
systeem.
• Systeemtheorie:
inzicht
in
het
functioneren
van
organisaties
wordt
verdiept.
Een
systeem
omvat
een
verzameling
van
elementen
die
samen
1
geheel
vormen.
a) De
elementen,
die
worden
onderscheiden
in
;
-‐
invoerelementen
-‐
uitvoeringselementen
-‐
uitvoerelementen
b) De
relaties
tussen
de
elementen
c) De
omgeving
Elementen
en
relaties
houden
in
dat
er
sprake
is
van;
1. een
structuur.
-‐
interne:
relaties
tussen
systeemelementen
-‐
externe:
relaties
tussen
systeem
en
omgeving
2. een
proces:
systematische
opvolging
van
activiteiten.
Systemen
kunnen
-‐ open
of
gelosten
zijn
(wel
of
niet
beinvloedbaar
door
omgevingsfactoren)
-‐ dynamisch
of
statisch
(onderlinge
relaties
kunnen
wel
of
niet
wijzigen)
Wat
is
de
betekenis
van
de
systeembenadering
voor
het
functioneren
van
organisaties?
• Bij
het
functioneren
van
organisaties
gaat
het
nooit
om
1
of
een
paar
functies
maar
om
als
geheel.
!
optelsom
van
alle
aanwezige
functies
=
synergetisch
effect
• Multidisciplinair:
taken
gebundeld
tot
functies
• Interdisciplinair:
Dynamische
samenhang
tussen
processen
en
functies
• Afhankelijk
van
omgevingsfactoren
Organisatie
is
geen
besloten
gemeenschap
maar
houdt
contacten
met
haar
omgeving.
Omgeving:
alle
persongen,
instellingen,
organisaties
die
geen
deel
uitmaken
van
t
bedrijf
maar
wel
ermee
te
maken
heeft.
• Aandeelhouders,
commissarissen,
afnemers,
leveranciers,
concurrenten,
banken,
vakbonden,
overheid
Maatschappelijke
ontwikkeling:
digitaal
is
normaal
!
digitale
onderneming
=
org
waarbij
alle
belangrijke
bedrijfsrelaties
via
digitale
netwerken
worden
onderhouden.
Trends
in
technologie;
1. Big
data
(steeds
meer
data
vinden)
2. Consumerisatie
van
IT
(bring
your
own
device
–
mensen
nemen
eigen
apparatuur
mee)
3. Cloud
computing
(via
internet
beschikbaar
stellen
van
hardware,
software
en
data)
4. Internet
of
Things
(alledaagse
voorwerpen
zijn
verbonden
met
een
netwerk
en
kunnen
gegevens
uitwisselen)
2
, Leidinggeven
heeft
de
kenmerken
doelbewust
en
doelgerichtheid
houden
in
een
org.
Er
moet
toch
iemand
zijn
die
de
doelstellingen
bepaalt.
1. Doelbepaling:
formuleren
van
doelstellingen
!
wat
bereiken?
• Planning;
formuleren
van
algemene
doelstellingen
• Control;
beheersen
van
de
uitvoering
2. Doelrealisatie:
realiseren
van
doelen
door
activiteiten
en
mensen
te
besturen.
• Initieren
van
doelgerichte
activiteiten
• Hoe
deze
doelen
gehaald
kunnen
worden
(onderscheid
tussen
methoden
(denkwijze)
en
technieken
(hulpmiddel))
• Toetsen
van
resultaten
!
control
!
continuiteit
Risicomanagement
omvat
de
volgende
activiteiten
1. risico-‐identificatie:
inkaart
brengen
van
risico’s
2. analyse
en
beoordeling
!
wel
of
niet
aanvaardbaar
3. beheersingsmaatregelen
§1.2
Doelbepaling
Voor
het
functioneren
van
een
organisatie
is
dus
het
volgende
nodig:
1. formuleren
van
doelstellingen
2. samenwerkingsverband
medewerkers
(structurering)
3. taakopdrachten
+
middelen
om
het
doel
te
halen
4. toetsen
of
doelstellingen
zijn
gehaald
5. aanvullende
maatregelen
bij
tekortkoming
Uitgaande
van
deze
voorwaarden
kan
je
4
functies
voor
de
leiding
noemen:
1. plannen
2. organiseren
3. dirigeren
en
coordineren
4. controleren
!
managementproces
Basis
voor
het
plannen:
strategische
beleidsvoorbereiding.
3
fasen;
a. missie;
bestaansrecht
b. visie;
droomdoel/unieke
waarde
c. strategie
!
SWOT
!
kritische
succesfactoren
(KSF’s)
zie
fig
1.4.
Plannen
omvat;
1. operationeel
maken
van
doelstellingen
a. welke
producten
b. welke
markten
c. welke
distributiekanalen
d. welke
prijs
e. welk
marktaandeel
2. vaststellen
hoe
de
doelen
moeten
worden
gerealiseerd.
Welke
personeel,
productiemiddelen,
methoden,
technieken
3. Kostenbegroting
4. Concrete
doelstellingen
voor
de
uitvoerende
organen
zelf
a. hoeveel
eenheden
b. wijze
waarop
produceren
c. wanneer
d. hoeveel
per
tijdseenheid
e. hoeveel
grondstoffen
en
materialen
Hoeveelheidsdoelstellingen:
normen
of
standaarden.
3
organisation
H1
t/m
7
Grondslagen
AO
Deel
A
–
Julie
van
Leeuwen
Hoofdstuk
1:
het
functioneren
van
organisaties
§1.1
Organisaties
Organisatie:
groepering
van
mensen
die
-‐ in
onderlinge
samenwerking
mbv
middelen
activiteiten
ontplooien
om
-‐ op
doelmatige
wijze
-‐ overeengekomen
doelstelling
te
bereiken
Kenmerken
organisatie:
1. Doelbewustheid.
Bewust
opgericht
om
een
doelstelling
te
bereiken
!
iedereen
moet
zich
daarvan
bewust
zijn
2. Doelgerichtheid.
Aanbod
moet
steeds
worden
afgestemd
aan
de
behoeften
om
te
zorgen
voor
continuïteit
3. Doelmatigheid.
(=efficiency)
Maken
van
producten
(output)
tegen
zo
laag
mogelijke
kosten
(input).
Het
zegt
iets
over
de
optimale
verhouding
tussen
output
en
imput.
Organisatiecultuur
geeft
aan
de
leden
een
gevoel
van
gemeenschappelijke
identiteit
!
teamgeest.
• Resultaatgerichtheid.
Hoe
belangrijk
is
het
behalen
van
resultaten
• Mensgerichtheid:
welzijn
medewerkers
• Risicobereidheid:
bereidheid
risico’s
te
nemen
om
doelstellingen
te
halen
Verschil
bedrijf
en
onderneming:
Bedrijf:
organisatie
die
producten
voortbrengt
Onderneming:
bedrijf
waarbij
het
streven
naar
winst
centraal
staat.
Typologie
van
Starreveld
=
om
inzicht
te
krijgen
in
de
betrouwbaarheid
van
de
informatie
!
onderscheid
maken
of
een
organisatie
al
dan
niet
voor
de
markt
produceert.
• Binnen
de
categorie
‘organisaties
die
voor
de
markt
produceren’
worden
de
volgende
typen
onderscheiden:
1. Organisaties
met
overwegende
doorstroming
van
eigen
goederen
zonder
technisch
omzettingsproces
(handelsbedrijven)
2. “…”
met
technisch
omzettingsproces
(industriele
bedrijven)
3. “…”
die
agrarisch
of
extractief
van
aard
zijn
4. organisaties
zonder
overwegende
doorstroming
van
eigen
geoderen:
dienstverlenende
instellingen
5. “…”
financiele
instellingen
Overzicht
in
onderstaande
tabel;
Organisaties,
niet
voor
de
markt
Privaatrechtelijk,
Verenigingen
en
stichtingen,
werkend
overheidsorganisaties
gemeenten
Organisaties,
wel
voor
de
markt
Zonder
overwegende
doorstroming
Financiele
instellingen,
werkend
van
eigen
goederen
Dienstverlenende
instellingen
Met
overwegende
doorstroming
Agrarische
en
extractieve
van
eigen
goederen
bedrijven,
Industriele
bedrijven,
Handelsbedrijven
Organisaties
worden
opgericht
om
permanent
te
blijven
bestaan
!
streven
naar
continuiteit.
-‐
tijdelijke
organisaties:
ad
hoc-‐organisaties:
gericht
op
1
actie
(inzamelings)
of
1
evenement
(festival)
1
,Doelstellingen
-‐ hoeven
niet
uitsluitend
op
winst
gericht
te
zijn
-‐ kan
ook
sociaal
of
ethisch:
lichamelijk
welzijn,
werkgelegenh,
cultuurhistorische
waarden
-‐ belanghebbenden
spelen
belangrijke
rol.
(belanghebbenden
zijn
niet
alleen
werknemers
maar
ook
leveranciers,
vakbonden,
afnemers,
banken)
!
belangrijkste
belanghebbenden:
degene
die
EV
verschaffen.
-‐ Marktwaarde
=
indicator
voor
de
prestaties
vd
ondernemingsleiding
Tegenwoordig
wordt
continuiteit
niet
meer
direct
gerelateerd
aan
winst,
maar
meer
als
het
vermogen
van
de
organisatie
om
een
toegevoegde
waarde
te
creeeren
die
beter
is
dan
de
concurrentie.
=
waardecreatie.
Organisatie
als
systeem
=
als
de
organisatie
rekening
houdt
met
de
impact
op
de
omgeving.
!
open
en
dynamisch
systeem.
• Systeemtheorie:
inzicht
in
het
functioneren
van
organisaties
wordt
verdiept.
Een
systeem
omvat
een
verzameling
van
elementen
die
samen
1
geheel
vormen.
a) De
elementen,
die
worden
onderscheiden
in
;
-‐
invoerelementen
-‐
uitvoeringselementen
-‐
uitvoerelementen
b) De
relaties
tussen
de
elementen
c) De
omgeving
Elementen
en
relaties
houden
in
dat
er
sprake
is
van;
1. een
structuur.
-‐
interne:
relaties
tussen
systeemelementen
-‐
externe:
relaties
tussen
systeem
en
omgeving
2. een
proces:
systematische
opvolging
van
activiteiten.
Systemen
kunnen
-‐ open
of
gelosten
zijn
(wel
of
niet
beinvloedbaar
door
omgevingsfactoren)
-‐ dynamisch
of
statisch
(onderlinge
relaties
kunnen
wel
of
niet
wijzigen)
Wat
is
de
betekenis
van
de
systeembenadering
voor
het
functioneren
van
organisaties?
• Bij
het
functioneren
van
organisaties
gaat
het
nooit
om
1
of
een
paar
functies
maar
om
als
geheel.
!
optelsom
van
alle
aanwezige
functies
=
synergetisch
effect
• Multidisciplinair:
taken
gebundeld
tot
functies
• Interdisciplinair:
Dynamische
samenhang
tussen
processen
en
functies
• Afhankelijk
van
omgevingsfactoren
Organisatie
is
geen
besloten
gemeenschap
maar
houdt
contacten
met
haar
omgeving.
Omgeving:
alle
persongen,
instellingen,
organisaties
die
geen
deel
uitmaken
van
t
bedrijf
maar
wel
ermee
te
maken
heeft.
• Aandeelhouders,
commissarissen,
afnemers,
leveranciers,
concurrenten,
banken,
vakbonden,
overheid
Maatschappelijke
ontwikkeling:
digitaal
is
normaal
!
digitale
onderneming
=
org
waarbij
alle
belangrijke
bedrijfsrelaties
via
digitale
netwerken
worden
onderhouden.
Trends
in
technologie;
1. Big
data
(steeds
meer
data
vinden)
2. Consumerisatie
van
IT
(bring
your
own
device
–
mensen
nemen
eigen
apparatuur
mee)
3. Cloud
computing
(via
internet
beschikbaar
stellen
van
hardware,
software
en
data)
4. Internet
of
Things
(alledaagse
voorwerpen
zijn
verbonden
met
een
netwerk
en
kunnen
gegevens
uitwisselen)
2
, Leidinggeven
heeft
de
kenmerken
doelbewust
en
doelgerichtheid
houden
in
een
org.
Er
moet
toch
iemand
zijn
die
de
doelstellingen
bepaalt.
1. Doelbepaling:
formuleren
van
doelstellingen
!
wat
bereiken?
• Planning;
formuleren
van
algemene
doelstellingen
• Control;
beheersen
van
de
uitvoering
2. Doelrealisatie:
realiseren
van
doelen
door
activiteiten
en
mensen
te
besturen.
• Initieren
van
doelgerichte
activiteiten
• Hoe
deze
doelen
gehaald
kunnen
worden
(onderscheid
tussen
methoden
(denkwijze)
en
technieken
(hulpmiddel))
• Toetsen
van
resultaten
!
control
!
continuiteit
Risicomanagement
omvat
de
volgende
activiteiten
1. risico-‐identificatie:
inkaart
brengen
van
risico’s
2. analyse
en
beoordeling
!
wel
of
niet
aanvaardbaar
3. beheersingsmaatregelen
§1.2
Doelbepaling
Voor
het
functioneren
van
een
organisatie
is
dus
het
volgende
nodig:
1. formuleren
van
doelstellingen
2. samenwerkingsverband
medewerkers
(structurering)
3. taakopdrachten
+
middelen
om
het
doel
te
halen
4. toetsen
of
doelstellingen
zijn
gehaald
5. aanvullende
maatregelen
bij
tekortkoming
Uitgaande
van
deze
voorwaarden
kan
je
4
functies
voor
de
leiding
noemen:
1. plannen
2. organiseren
3. dirigeren
en
coordineren
4. controleren
!
managementproces
Basis
voor
het
plannen:
strategische
beleidsvoorbereiding.
3
fasen;
a. missie;
bestaansrecht
b. visie;
droomdoel/unieke
waarde
c. strategie
!
SWOT
!
kritische
succesfactoren
(KSF’s)
zie
fig
1.4.
Plannen
omvat;
1. operationeel
maken
van
doelstellingen
a. welke
producten
b. welke
markten
c. welke
distributiekanalen
d. welke
prijs
e. welk
marktaandeel
2. vaststellen
hoe
de
doelen
moeten
worden
gerealiseerd.
Welke
personeel,
productiemiddelen,
methoden,
technieken
3. Kostenbegroting
4. Concrete
doelstellingen
voor
de
uitvoerende
organen
zelf
a. hoeveel
eenheden
b. wijze
waarop
produceren
c. wanneer
d. hoeveel
per
tijdseenheid
e. hoeveel
grondstoffen
en
materialen
Hoeveelheidsdoelstellingen:
normen
of
standaarden.
3
