College Sociaal-emotionele ontwikkeling

Hoorcollege 6 – De sociaal-emotionele ontwikkeling (normale ontwikkeling)

Babies en emoties: expressie en controle
 Expressie: tonen van emoties
 Controle: controleren van emoties
- Primaire (basale) emoties (2,5-6 maanden):
o Angst, boosheid, verbazing, verdriet
o = sterk biologisch bepaald
o Zelfbewuste emoties: vergen veel meer cognitieve ontwikkeling (deze zijn aanwezig
als het kind zichzelf herkent als het in de spiegel kijkt)
- Secundaire (complexe) emoties (2e of 3e levensjaar):
o Verlegenheid, schaamte, schuld, trots
o = welke emoties mag je wel/niet tonen?
o Een 3-jarig kind dat al in staat is om te liegen (achter gekomen door naar het gezicht
te kijken zoals ze dat bij “lie to me” ook doen)
Socialisatie van emoties en emotionele zelf-regulering

Babies en emoties: herkenning en interpretatie
- Social referencing (8-10 maanden):
o Het letten op emotionele reacties in onzekere situaties en het gebruiken van deze
informatie voor de regulering van eigen gevoelens en gedrag
o = dus het afstemmen van je eigen gedrag op wat anderen doen en laten zien
- Emoties en vroege sociale ontwikkeling (hebben 2 functies):
o Communicatie
o Opdoen van kennis (cognitieve ontwikkeling)

Hechting: Bowlby
 De eerste kinderjaren zijn van groot belang voor de vorming (bv. voor het aangaan van
affectieve relaties)
 “Ieder kind moet in de eerste kinderjaren de mogelijkheid krijgen om een affectieve relatie
op te bouwen met primaire opvoeders”.

Emotionele hechting: enkele definities
- John Bowlby: “De sterke affectieve banden die een individu verbinden met een intieme
kameraad” (= de moeder meestal) (DEZE DEFINITIE IS INMIDDELS TENIET GEDAAN!).
- Leslie Cohen: “Het gezelschap van sommige mensen (attachment objects) is eer plezierig of
geruststellend dan dat van anderen.
- Bowlby: monotropie-hypothese (met nadruk op de behoefte aan bescherming en affectie van
de moeder)

Gehechtheid van opvoeder aan kind
- Klaus & Kennel: de hypothese van de sensitieve (kritieke) periode
o Het gaat om de timing van het eerste fysieke contact; de eerste uren na de geboorte
zijn daarin erg belangrijk!

o Waarom is vroeg contact belangrijk? (3 verklaringen)
 Hormonale verklaring: moeder toont positievere emoties naar het kind
 Etiologische verklaring: aangeboren dat we ons hechten
 Attributie verklaring: geboorte is heftig; we identificeren ons dan met het
kind
o Is vroeg contact noodzakelijk voor optimale ontwikkeling?

,  Hechting zit wel in onze vaardigheden, maar de sociale interactie bepaald de
hechting met moeder en kind.

Lorenz (Imprinting)
 Eerste wat dieren zien na geboorte, daar hechten ze zich aan
 Bowlby: dat zien we ook bij mensen terug

Ontstaan van hechting: spelen kinderen een actieve rol?
- Lorenz: uiterlijke kenmerken van babies (bv. hoog voorhoofd, grote ogen, zahcte en ronde
vormen) (deze kenmerken halen ouders over om positief te reageren; Kewpie Doll syndrome:
normaal vs. prematuur geboren babies)
- Aangeboren responsen (reflexen) als sociabel gebaren (glimlachen, grimassen, geluiden) (ook
deze responsen en gebaren halen ouders over om positief te reageren)
- Interactionele synchroniteit (sociale interactie is belangrijk, maar uiterlijke kenmerken en
reflectieve bewegingen lokken positieve reacties uit)
Conclusie: jonge kinderen spelen een belangrijke rol in het overhalen van andere mensen om
van hen te houdend

Kewpie-Doll syndrome van Lorenz (voor uitleg zie hierboven)




Opvoeder-kind hechting: problemen (risico-factoren)
- Sommige babies wekken weinig affectie op:
o Premature kinderen, kinderen van verslaafde ouder(s), kinderen met moeilijk
temperament.
- Sommige opvoeders zijn moeilijk bereikbaar:
o Klinische depressie, ouder verwaarloosd/misbruikt als kind, niet geplande
zwangerschap/ongewenst kind
- Ecologische beperkingen:
o Kinderaantal in gezin, kwaliteit partner-relatie

Gehechtheid van kind aan opvoeder
 Ontwikkeling van primaire sociale hechtingen (is niet te vergelijken met de stadia van Piaget,
dit loop veel geleidelijker, is een proces)