Hoorcollege 11: Staatsvorming
❖ ‘Staat’
➢ Eenheid van bevolking: rechten en plichten ten opzichte van die staat
➢ Vastliggend grondgebied: grenzen
➢ Effectieve politieke en juridische organisatie
▪ Geweldsmonopolie
▪ Belastingheffing
▪ Wetgeving
▪ Rechtspraak
➢ (Soevereiniteit/onafhankelijkheid)
❖ Bestaan er Middeleeuwse staten volgens deze omschrijving?
➢ Conflict tussen historici: wel of niet staten in middeleeuwen?
➢ Wortels moderne staat hebben wortels in de middeleeuwen
❖ Territorium en organisatie
➢ Voor de laat middeleeuwse periode
▪ Feodaliteit: leenstelsel
▪ Lappendekens aan gebieden van verschillende vorsten die leenmannen waren van een
koning
▪ Dynastieke unie: Iemand had verschillende gebieden en had daardoor een versnipperd
territorium
➢ In de laat middeleeuws periode
▪ Vorsten (doen poging) om een direct gecentraliseerd bestuur te vormen
▪ Territoriale staat: duidelijke grenzen en gebied die dus bij 1 heerser hoort
▪ Staatsgrenzen
▪ Centralisering
➢ Franse koninkrijk
▪ In de vroege middeleeuwen:
• Meeste gebieden waren niet onder direct bestuur van Franse koning maar onder
bestuur van vazallen
• Maar een klein gebied onder direct bestuur van Franse koning
• Vazallen van koningen waren autonoom gaan opereren en deden in praktijk wat zij
zelf wilden
Engelse koning werd vazal van Frans gebied
Franse koning had dus minder direct bestuur in Frans gebied dan Engelse koning
• Franse koning gaat langzaam proberen meer Frans gebied onder zijn directe bestuur
te brengen
❖ Hoven
➢ Voor:
▪ Rondreizende vorstenhoofden
▪ Waren constant op verschillende plekken
▪ Combinatie van functies (rechtspraak etc.) die op die verschillende plekken uitgevoerd
moesten worden
▪ Rondreizend bestuur
30
❖ ‘Staat’
➢ Eenheid van bevolking: rechten en plichten ten opzichte van die staat
➢ Vastliggend grondgebied: grenzen
➢ Effectieve politieke en juridische organisatie
▪ Geweldsmonopolie
▪ Belastingheffing
▪ Wetgeving
▪ Rechtspraak
➢ (Soevereiniteit/onafhankelijkheid)
❖ Bestaan er Middeleeuwse staten volgens deze omschrijving?
➢ Conflict tussen historici: wel of niet staten in middeleeuwen?
➢ Wortels moderne staat hebben wortels in de middeleeuwen
❖ Territorium en organisatie
➢ Voor de laat middeleeuwse periode
▪ Feodaliteit: leenstelsel
▪ Lappendekens aan gebieden van verschillende vorsten die leenmannen waren van een
koning
▪ Dynastieke unie: Iemand had verschillende gebieden en had daardoor een versnipperd
territorium
➢ In de laat middeleeuws periode
▪ Vorsten (doen poging) om een direct gecentraliseerd bestuur te vormen
▪ Territoriale staat: duidelijke grenzen en gebied die dus bij 1 heerser hoort
▪ Staatsgrenzen
▪ Centralisering
➢ Franse koninkrijk
▪ In de vroege middeleeuwen:
• Meeste gebieden waren niet onder direct bestuur van Franse koning maar onder
bestuur van vazallen
• Maar een klein gebied onder direct bestuur van Franse koning
• Vazallen van koningen waren autonoom gaan opereren en deden in praktijk wat zij
zelf wilden
Engelse koning werd vazal van Frans gebied
Franse koning had dus minder direct bestuur in Frans gebied dan Engelse koning
• Franse koning gaat langzaam proberen meer Frans gebied onder zijn directe bestuur
te brengen
❖ Hoven
➢ Voor:
▪ Rondreizende vorstenhoofden
▪ Waren constant op verschillende plekken
▪ Combinatie van functies (rechtspraak etc.) die op die verschillende plekken uitgevoerd
moesten worden
▪ Rondreizend bestuur
30
