Recht, rechtmatigheid en rechtvaardigheid
Kelsen
Volgens Kelsen is een rationele discussie over rechtvaardigheid niet mogelijk. Over doelen
van het recht / over normatieve kwesties kun je niet rationeel discussiëren, het zijn geen
argumenten want het is subjectief.
Kelsen zegt met een neutraal rechtsbegrip te komen waarbij hij enkel naar structurele
eigenschappen van recht kijkt. Hij doet alsnog een normatieve uitspraak over: recht dient
om sociale vrede te bewaren, ondanks de belangentegenstellingen. Daarom
rechtszekerheid belangrijk, met beroep op regel kun je vaststellen wanneer iemands belang
prefereert.
Hij zegt: “Als er maar duidelijke regels zijn en rechter deze rechtmatig toepast, dan zal je
sociale vrede hebben”. Een compromis tussen tegengestelde belangen is meer dan gelijke
toepassing van regels.
Kan Kelsen het nationaalsocialistische recht bekritiseren?
Hij kan zijn subjectieve mening over de rechtvaardigheid van de inhoud van het recht geven,
zonder rationele discussie te willen voeren.
Hij kan vanuit zijn theorie iets zeggen, maar vanuit zijn subjectieve mening wel.
Hij kan rationele discussie voeren voer de gevolgen voor de ‘sociale vrede’ (kan via
empirisch onderzoek).
Hij maakt onderscheid tussen rechtmatigheid (iets moreels en subjectief en wil hier niks over
zeggen) en rechtmatigheid (hier zegt hij veel van. Hij kan goed vaststellen of een regel
rechtmatig is toegepast in alle verschillende gevallen gelijk wordt toegepast).
Radbruch
Waarom zegt hij dat nazi-recht geen ‘recht’ is?
Dat het niet eens streeft naar rechtvaardigheid
Wat zegt hij over rechtmatigheid en gerechtigheid (anders dan Kelsen)?
Radbruch heeft het wel over gerechtigheid = meer dan alleen gelijke behandeling
(rechtszekerheid), is ook behandeling als gelijken (geen onderscheid maken). Datgene wat
Kelsen buiten beschouwing laat is voor Radbruch de essentie waar het om draait. Wie gelijk
is, is volgens Kelsen subjectief.
Conflict van de gerechtigheid met zichzelf (hoe kan iets met zichzelf in conflict zijn?)
Conflict tussen schijnbare en werkelijke gerechtigheid. Niet bij iedere minime
onrechtvaardigheid van een regel moet je hem aan de kant zetten, daar is
rechtszekerheid te belangrijk voor (rechtszekerheid is een groot goed).
Gerechtigheid eist de toepassing van het positieve recht, ook al is het niet
rechtvaardig.
, Op welk gelijkheidsbeginsel lijkt ons huidige verbod op discriminatie; op dat van
Kelsen of dat van Radbruch?
Op beide.
Kelsen: gelijke gevallen moeten gelijk behandeld worden.
Als de moord op een neger anders bestraft wordt dan op een blanke, maakt hem dit
niet uit. Als de regel maar volgens de voorwaarden tot stand is gekomen.
- De wetgever moet maar bepalen welke gevallen gelijk zijn. Dit is subjectief.
Radbruch: alle gevallen moeten gelijk behandeld worden.
Maar vooral Radbruch, het gaat ook om de gelijkheid van mensen bij het opstellen
van de regel, niet alleen bij de toepassing.
- Dit zijn de fundamentele mensenrechten waar ik het over heb.
Oude en nieuwe Radbruch
Voor de oorlog had hij het standpunt van Kelsen (bent juridisch en moreel gebonden aan wat
in de wet staat). Later kwam hij hierop terug, want dit maakt je weerloos tegen bijvoorbeeld
het nazi-recht.
Welke andere auteurs delen Radbruch’s opvatting dat legitimiteit van invloed is op
legaliteit (iets mag geen recht heten als er geen kern van rechtvaardigheid/moraal in
zit) / dat recht minimaal rechtvaardig moet zijn.
- Locke: want hij verwijst naar het natuurrecht, recht dat niet aan het natuurrecht voldoet is
geen recht.
- Fuller: want hij zegt dat als het recht niet voldoet aan de 8 eisen, dan is het geen recht.
- Hugo de Groot: ook vanwege het natuurrecht.
- Thomas van Aquino: ook vanwege het natuurrecht.
Zwiebach
Wat is de werkelijke basis voor Lockes contracttheorie volgens Zwiebach?
Locke wordt gebracht als contracttheorie. Je moet kijken wat Locke schrijft, heeft hij het over
burgers die feitelijk instemmen, of dat als ze redelijk zouden nadenken, ze zouden
instemmen. Het lijkt instemming, maar eigenlijk is het gewoon natuurrecht.
Locke = instemming burgers + natuurrecht.
Foucault
Bijvoorbeeld gevangenissen en klassen waar mensen worden gedisciplineerd en
gedresseerd. Kan uit regels bestaan (iedereen moet staan als de leraar binnen komt).
Waarom zou Fuller zo’n rechtssysteem niet rechtssysteem noemen?
- Volgens Fuller is recht: program of living together – want mensen hebben
wederzijdse verwachtingen en regels helpen om deze te stroomlijnen. Recht is er
dus voor mensen zelf om hun eigen leven te leiden en vanwege de rechtszekerheid
wordt dit makkelijker – verwachtingen afstemmen.
- Bij Foucault is er geen ruimte voor verantwoording door soeverein. Ook voor
dressuursysteem is rechtszekerheid belangrijk.
Beide belang bij rechtszekerheid, maar dressuur alleen voor de
doelmatigheid/effectiviteit, maar bij Fuller ook vooral voor de mensen zelf om hun
ding te kunnen doen. Het wederzijdse karakter van Fuller ontbreekt in een dressuur-
systeem.
Kelsen
Volgens Kelsen is een rationele discussie over rechtvaardigheid niet mogelijk. Over doelen
van het recht / over normatieve kwesties kun je niet rationeel discussiëren, het zijn geen
argumenten want het is subjectief.
Kelsen zegt met een neutraal rechtsbegrip te komen waarbij hij enkel naar structurele
eigenschappen van recht kijkt. Hij doet alsnog een normatieve uitspraak over: recht dient
om sociale vrede te bewaren, ondanks de belangentegenstellingen. Daarom
rechtszekerheid belangrijk, met beroep op regel kun je vaststellen wanneer iemands belang
prefereert.
Hij zegt: “Als er maar duidelijke regels zijn en rechter deze rechtmatig toepast, dan zal je
sociale vrede hebben”. Een compromis tussen tegengestelde belangen is meer dan gelijke
toepassing van regels.
Kan Kelsen het nationaalsocialistische recht bekritiseren?
Hij kan zijn subjectieve mening over de rechtvaardigheid van de inhoud van het recht geven,
zonder rationele discussie te willen voeren.
Hij kan vanuit zijn theorie iets zeggen, maar vanuit zijn subjectieve mening wel.
Hij kan rationele discussie voeren voer de gevolgen voor de ‘sociale vrede’ (kan via
empirisch onderzoek).
Hij maakt onderscheid tussen rechtmatigheid (iets moreels en subjectief en wil hier niks over
zeggen) en rechtmatigheid (hier zegt hij veel van. Hij kan goed vaststellen of een regel
rechtmatig is toegepast in alle verschillende gevallen gelijk wordt toegepast).
Radbruch
Waarom zegt hij dat nazi-recht geen ‘recht’ is?
Dat het niet eens streeft naar rechtvaardigheid
Wat zegt hij over rechtmatigheid en gerechtigheid (anders dan Kelsen)?
Radbruch heeft het wel over gerechtigheid = meer dan alleen gelijke behandeling
(rechtszekerheid), is ook behandeling als gelijken (geen onderscheid maken). Datgene wat
Kelsen buiten beschouwing laat is voor Radbruch de essentie waar het om draait. Wie gelijk
is, is volgens Kelsen subjectief.
Conflict van de gerechtigheid met zichzelf (hoe kan iets met zichzelf in conflict zijn?)
Conflict tussen schijnbare en werkelijke gerechtigheid. Niet bij iedere minime
onrechtvaardigheid van een regel moet je hem aan de kant zetten, daar is
rechtszekerheid te belangrijk voor (rechtszekerheid is een groot goed).
Gerechtigheid eist de toepassing van het positieve recht, ook al is het niet
rechtvaardig.
, Op welk gelijkheidsbeginsel lijkt ons huidige verbod op discriminatie; op dat van
Kelsen of dat van Radbruch?
Op beide.
Kelsen: gelijke gevallen moeten gelijk behandeld worden.
Als de moord op een neger anders bestraft wordt dan op een blanke, maakt hem dit
niet uit. Als de regel maar volgens de voorwaarden tot stand is gekomen.
- De wetgever moet maar bepalen welke gevallen gelijk zijn. Dit is subjectief.
Radbruch: alle gevallen moeten gelijk behandeld worden.
Maar vooral Radbruch, het gaat ook om de gelijkheid van mensen bij het opstellen
van de regel, niet alleen bij de toepassing.
- Dit zijn de fundamentele mensenrechten waar ik het over heb.
Oude en nieuwe Radbruch
Voor de oorlog had hij het standpunt van Kelsen (bent juridisch en moreel gebonden aan wat
in de wet staat). Later kwam hij hierop terug, want dit maakt je weerloos tegen bijvoorbeeld
het nazi-recht.
Welke andere auteurs delen Radbruch’s opvatting dat legitimiteit van invloed is op
legaliteit (iets mag geen recht heten als er geen kern van rechtvaardigheid/moraal in
zit) / dat recht minimaal rechtvaardig moet zijn.
- Locke: want hij verwijst naar het natuurrecht, recht dat niet aan het natuurrecht voldoet is
geen recht.
- Fuller: want hij zegt dat als het recht niet voldoet aan de 8 eisen, dan is het geen recht.
- Hugo de Groot: ook vanwege het natuurrecht.
- Thomas van Aquino: ook vanwege het natuurrecht.
Zwiebach
Wat is de werkelijke basis voor Lockes contracttheorie volgens Zwiebach?
Locke wordt gebracht als contracttheorie. Je moet kijken wat Locke schrijft, heeft hij het over
burgers die feitelijk instemmen, of dat als ze redelijk zouden nadenken, ze zouden
instemmen. Het lijkt instemming, maar eigenlijk is het gewoon natuurrecht.
Locke = instemming burgers + natuurrecht.
Foucault
Bijvoorbeeld gevangenissen en klassen waar mensen worden gedisciplineerd en
gedresseerd. Kan uit regels bestaan (iedereen moet staan als de leraar binnen komt).
Waarom zou Fuller zo’n rechtssysteem niet rechtssysteem noemen?
- Volgens Fuller is recht: program of living together – want mensen hebben
wederzijdse verwachtingen en regels helpen om deze te stroomlijnen. Recht is er
dus voor mensen zelf om hun eigen leven te leiden en vanwege de rechtszekerheid
wordt dit makkelijker – verwachtingen afstemmen.
- Bij Foucault is er geen ruimte voor verantwoording door soeverein. Ook voor
dressuursysteem is rechtszekerheid belangrijk.
Beide belang bij rechtszekerheid, maar dressuur alleen voor de
doelmatigheid/effectiviteit, maar bij Fuller ook vooral voor de mensen zelf om hun
ding te kunnen doen. Het wederzijdse karakter van Fuller ontbreekt in een dressuur-
systeem.
