Samenvatting Organisatie en Management – 8e druk
Inhoud
Samenvatting Organisatie en Management – 8e druk............................................................................1
Hedendaagse organisaties..................................................................................................................1
Hoofdstuk 1 Denken over organisatie en management.....................................................................1
Hoofdstuk 9 Structurering..................................................................................................................6
Hoofdstuk 7 Besluitvorming.............................................................................................................19
Hoofdstuk 8 Besturing......................................................................................................................26
Hoofdstuk 10 Organisatie in ontwikkeling........................................................................................44
Hedendaagse organisaties
Organisatie: een organisatie is elke vorm van menselijke samenwerking voor een gemeenschappelijk
doel.
Bedrijf: een organisatie die goederen of diensten produceert.
Onderneming: een bedrijf dat als doel heeft het maken van winst.
Management: bestuur van een organisatie.
Organisatie management: de leer van het bestuur van elke vorm van menselijke samenwerking voor
een gemeenschappelijk doel.
Hoofdstuk 1 Denken over organisatie en management
Organisatiekunde: naam voor vakgebied. Een interdisciplinaire wetenschap die zich bezighoudt met
het bestuderen van het gedrag van organisaties alsmede de factoren die dit gedrag bepalen en de
wijze waarop organisaties het meest doeltreffend bestuurd kunnen worden.
De definitie van organisatiekunde bevat 2 aspecten van het vakgebied:
1. Een descriptief aspect: beschrijving van het gedrag van organisaties, met de motieven en
gevolgen.
2. Een prescriptief aspect: een advies over te volgen handelwijze en organisatie-inrichtingen.
Interdisciplinariteit: dat de organisatiekunde veel elementen bevat die afkomstig zijn uit andere
wetenschappen.
Besturing: pogingen tot gerichte beïnvloeding. – richting geven aan processen die in een organisatie
plaatsvinden. Deze richting wijst naar een doel, dat vooraf bepaald moet worden. De processen
vinden plaats in het kader van een structuur.
Doeltreffendheid of effectiviteit: de mate waarin de besturing slaagt.
Het vak organisatiekunde is ontstaan uit de behoefte op gestructureerde wijze na te denken over en
vat te krijgen op organisaties en wat erin gebeurt. (Jaren 60/70 in Nederland ontstaan)
Eerder heette het bedrijfsorganisaties (studie). Na de oorlog ingevoerd.
Studies Organisatie en management NL blz. 33.
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
,Internationale handel vroeger handelsroutes zijderoute een van de oudste handelsroutes.
Opgericht 2 voor Chr. En verbond Europa met het Midden-Oosten, Azië. Ging om
zijde/bont/keramiek/ijzer/brons. Ten val gekomen 1400 na Chr.
Andere belangrijke handelsroutes:
Romeinse handelsroute: 50 v. Chr. Tot 500 na Chr.
Afrikaanse handelsroute: 1000 na Chr. Tot 1500
Indische oceaan routes: vanaf 800 na Chr.
Spaanse routes: 15e en 16e eeuw.
Portugese routes: 16e eeuw.
1602 – Engelse Oost-Indische Compagnie opgericht. Belangrijkste doel handeldrijven in oost en
zuidoost Azië.
VOC 20 maart 1602. Octrooy met het monopolie op de handel in Indië. 17 maart 1798 ontbonden.
I.v.m. concurrentie Frankrijk en Engeland.
Aantal multinationale ondernemingen na 20 e sterk toegenomen. Grafiek blz. 35. Komt door
technologie.
Multinationale onderneming: als de onderneming internationaal werkt.
Belangrijkste figuren geschiedenis organisatiekunde figuur 1.2 blz. 37.
Italiaan Niccolo Machiavelli – 1469-1527. In zijn boek || principe (De vorst) geeft hij tal van
richtlijnen die vorsten, maar ook andere leiders, van nut kunnen zijn. Het boek is de neerslag van zijn
ervaringen als regeringsadviseur en diplomaat in Florence.
Mercantilisme: tot in de tweede helft van de 18 e eeuw heerste het mercantilisme als economische
denkrichting. Deze stroming stelde dat het bezit aan geld en goud de enige welvaartsbron was.
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
,Adam Smith: in 1776 schreef hij zijn invloedrijke boek ‘an inquiry into the nature ande causes of the
wealth of nations’ waarin gesteld wordt dat productieve arbeid de bron is van welvaart en dat door
arbeidsverdeling de productiviteit van de arbeid sterk kan worden verhoogd. Meer aandacht voor
efficiency.
18e eeuw baanbrekende uitvinden als stoommachine etc. massafabricage werd hierdoor
mogelijk. Verandering van agrarische naar industriële. De beloning was slecht en de
levensomstandigheden erbarmelijk.
Eind 19e eeuw hoge productie, slechte omstandigheden. Arbeiders verzetten zich door
systematisch en georganiseerd tijd te rekken.
Ingenieur Frederick Winslow Taylor (1856-1915): grondlegger van Scientific Management. Bood als
eerste een systematische, samenhangende bedrijfskundige benadering voor de wijze waarop de
productie georganiseerd zou moeten worden. Enkele hoofdpunten uit zijn theorie over het bestuur
en beheer van organisaties (Scientic Management) zijn:
1. Een wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden en het uitvoeren van
bewegingsstudies.
2. Een vergaande taakverdeling en trainging van de arbeiders, waarbij elke handeling en
beweging precies is voorgeschreven. Hogere productienormen kunnen gehaald worden.
3. Een hechte en vriendschappelijke samenwerking tussen leiding en arbeiders
4. De bedrijfsleiders zijn verantwoordelijk voor het analyseren van het zoeken naar
werkmethoden en het scheppen van productievoorwaarden; voorheen werd dit naar de
uitvoering geschoven.
5. De juiste man op de juiste plaats door zorgvuldige selectie.
6. Het invoeren van prestatiebeloning met als doel te komen tot lagere productiekosten.
Achtbazenstelsel: arbeidsverdeling leiding van de productieafdeling of werkplaats over acht functies:
(nooit echt gewerkt)
1. Tijd en kosten
2. Werkinstructies
3. Bewerkingen en hun volgorde
4. Werkvoorbereiding en uitgifte
5. Onderhoud
6. Kwaliteitscontrole
7. Technische leiding
8. Personeelsbeheer
Alleen het efficiency werd beter werkplezier ging omlaag.
Henry Fayol (1841-1925) – ontwikkelde een samenhangend stelsel van opvattingen over de wijze
waarop organisaties in hun geheel bestuurd zouden moeten worden. Ervaring doordat hij directeur
was bij een mijnbouwmaatschappij brachten hem tot het formuleren van een theorie van het
algemene management. Hij beweerde:
- Dat algemene principes geformuleerd konden worden die overal geleden waar mensen
samenwerken en dat deze principes als vak aangeleerd konden en ook moesten worden.
- General management-theorie: bedoeld als onderwijsmodel onderscheidde 6
managementgebieden:
1. Technische
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
, 2. Commercieel
3. Financieel
4. Zelfbeschermend
5. Boekhouding
6. Besturing belangrijkste onderdeel, bestaat uit 5 taken:
- Plannen of vooruitzien
- Organiseren
- Bevel voeren
- Coördineren
- Controleren.
Eenheid van commando: was voor Fayol het belangrijkste principe.
Max Weber (1864-1920): theorie van de bureaucratie. Heeft zich meer beziggehouden met de
overheidsorganisaties en grote bedrijven vanuit een sociologische invalshoek. Grote organisaties
hadden volgens hem de volgende kenmerken: (ideale bureaucratie)
- Een sterk doorgevoerde taakverdeling
- Hiërarchische bevelstructuur
- Onpersoonlijke relaties tussen functionarissen
- Nauwkeurig afgebakende bevoegdheden en verantwoordelijkheden
- Werving op basis van bekwaamheden en kennis i.p.v. vriendjespolitiek en kruiwagens
- Bevordering en beloning op basis van objectieve criteria en procedures
- Uitvoering van werkzaamheden volgens vaste routineregels
- Alle gegevens zijn vastgelegd in schriftelijke stukken, zodat op alles controle mogelijk is
- De macht van functionarissen, ook hogere, is aan restricties gebonden.
Human Relations-beweging: ontstond in de tijd dat Scientific Management de belangrijkste stroming
was en de daar bijbehorende sterk rationele benadering van de manier van werken in organisaties.
Elton Mayo (1880-1949): voerde onderzoeken uit hoe het kwam dat de productiviteit toe nam.
Mayo bewees dat naast objectieve factoren ook subjectieve factoren bepalen zijn voor het resultaat,
zoals aandacht, zekerheid, het bij een groep horen (belangrijkste) en waardering.
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
Inhoud
Samenvatting Organisatie en Management – 8e druk............................................................................1
Hedendaagse organisaties..................................................................................................................1
Hoofdstuk 1 Denken over organisatie en management.....................................................................1
Hoofdstuk 9 Structurering..................................................................................................................6
Hoofdstuk 7 Besluitvorming.............................................................................................................19
Hoofdstuk 8 Besturing......................................................................................................................26
Hoofdstuk 10 Organisatie in ontwikkeling........................................................................................44
Hedendaagse organisaties
Organisatie: een organisatie is elke vorm van menselijke samenwerking voor een gemeenschappelijk
doel.
Bedrijf: een organisatie die goederen of diensten produceert.
Onderneming: een bedrijf dat als doel heeft het maken van winst.
Management: bestuur van een organisatie.
Organisatie management: de leer van het bestuur van elke vorm van menselijke samenwerking voor
een gemeenschappelijk doel.
Hoofdstuk 1 Denken over organisatie en management
Organisatiekunde: naam voor vakgebied. Een interdisciplinaire wetenschap die zich bezighoudt met
het bestuderen van het gedrag van organisaties alsmede de factoren die dit gedrag bepalen en de
wijze waarop organisaties het meest doeltreffend bestuurd kunnen worden.
De definitie van organisatiekunde bevat 2 aspecten van het vakgebied:
1. Een descriptief aspect: beschrijving van het gedrag van organisaties, met de motieven en
gevolgen.
2. Een prescriptief aspect: een advies over te volgen handelwijze en organisatie-inrichtingen.
Interdisciplinariteit: dat de organisatiekunde veel elementen bevat die afkomstig zijn uit andere
wetenschappen.
Besturing: pogingen tot gerichte beïnvloeding. – richting geven aan processen die in een organisatie
plaatsvinden. Deze richting wijst naar een doel, dat vooraf bepaald moet worden. De processen
vinden plaats in het kader van een structuur.
Doeltreffendheid of effectiviteit: de mate waarin de besturing slaagt.
Het vak organisatiekunde is ontstaan uit de behoefte op gestructureerde wijze na te denken over en
vat te krijgen op organisaties en wat erin gebeurt. (Jaren 60/70 in Nederland ontstaan)
Eerder heette het bedrijfsorganisaties (studie). Na de oorlog ingevoerd.
Studies Organisatie en management NL blz. 33.
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
,Internationale handel vroeger handelsroutes zijderoute een van de oudste handelsroutes.
Opgericht 2 voor Chr. En verbond Europa met het Midden-Oosten, Azië. Ging om
zijde/bont/keramiek/ijzer/brons. Ten val gekomen 1400 na Chr.
Andere belangrijke handelsroutes:
Romeinse handelsroute: 50 v. Chr. Tot 500 na Chr.
Afrikaanse handelsroute: 1000 na Chr. Tot 1500
Indische oceaan routes: vanaf 800 na Chr.
Spaanse routes: 15e en 16e eeuw.
Portugese routes: 16e eeuw.
1602 – Engelse Oost-Indische Compagnie opgericht. Belangrijkste doel handeldrijven in oost en
zuidoost Azië.
VOC 20 maart 1602. Octrooy met het monopolie op de handel in Indië. 17 maart 1798 ontbonden.
I.v.m. concurrentie Frankrijk en Engeland.
Aantal multinationale ondernemingen na 20 e sterk toegenomen. Grafiek blz. 35. Komt door
technologie.
Multinationale onderneming: als de onderneming internationaal werkt.
Belangrijkste figuren geschiedenis organisatiekunde figuur 1.2 blz. 37.
Italiaan Niccolo Machiavelli – 1469-1527. In zijn boek || principe (De vorst) geeft hij tal van
richtlijnen die vorsten, maar ook andere leiders, van nut kunnen zijn. Het boek is de neerslag van zijn
ervaringen als regeringsadviseur en diplomaat in Florence.
Mercantilisme: tot in de tweede helft van de 18 e eeuw heerste het mercantilisme als economische
denkrichting. Deze stroming stelde dat het bezit aan geld en goud de enige welvaartsbron was.
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
,Adam Smith: in 1776 schreef hij zijn invloedrijke boek ‘an inquiry into the nature ande causes of the
wealth of nations’ waarin gesteld wordt dat productieve arbeid de bron is van welvaart en dat door
arbeidsverdeling de productiviteit van de arbeid sterk kan worden verhoogd. Meer aandacht voor
efficiency.
18e eeuw baanbrekende uitvinden als stoommachine etc. massafabricage werd hierdoor
mogelijk. Verandering van agrarische naar industriële. De beloning was slecht en de
levensomstandigheden erbarmelijk.
Eind 19e eeuw hoge productie, slechte omstandigheden. Arbeiders verzetten zich door
systematisch en georganiseerd tijd te rekken.
Ingenieur Frederick Winslow Taylor (1856-1915): grondlegger van Scientific Management. Bood als
eerste een systematische, samenhangende bedrijfskundige benadering voor de wijze waarop de
productie georganiseerd zou moeten worden. Enkele hoofdpunten uit zijn theorie over het bestuur
en beheer van organisaties (Scientic Management) zijn:
1. Een wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden en het uitvoeren van
bewegingsstudies.
2. Een vergaande taakverdeling en trainging van de arbeiders, waarbij elke handeling en
beweging precies is voorgeschreven. Hogere productienormen kunnen gehaald worden.
3. Een hechte en vriendschappelijke samenwerking tussen leiding en arbeiders
4. De bedrijfsleiders zijn verantwoordelijk voor het analyseren van het zoeken naar
werkmethoden en het scheppen van productievoorwaarden; voorheen werd dit naar de
uitvoering geschoven.
5. De juiste man op de juiste plaats door zorgvuldige selectie.
6. Het invoeren van prestatiebeloning met als doel te komen tot lagere productiekosten.
Achtbazenstelsel: arbeidsverdeling leiding van de productieafdeling of werkplaats over acht functies:
(nooit echt gewerkt)
1. Tijd en kosten
2. Werkinstructies
3. Bewerkingen en hun volgorde
4. Werkvoorbereiding en uitgifte
5. Onderhoud
6. Kwaliteitscontrole
7. Technische leiding
8. Personeelsbeheer
Alleen het efficiency werd beter werkplezier ging omlaag.
Henry Fayol (1841-1925) – ontwikkelde een samenhangend stelsel van opvattingen over de wijze
waarop organisaties in hun geheel bestuurd zouden moeten worden. Ervaring doordat hij directeur
was bij een mijnbouwmaatschappij brachten hem tot het formuleren van een theorie van het
algemene management. Hij beweerde:
- Dat algemene principes geformuleerd konden worden die overal geleden waar mensen
samenwerken en dat deze principes als vak aangeleerd konden en ook moesten worden.
- General management-theorie: bedoeld als onderwijsmodel onderscheidde 6
managementgebieden:
1. Technische
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
, 2. Commercieel
3. Financieel
4. Zelfbeschermend
5. Boekhouding
6. Besturing belangrijkste onderdeel, bestaat uit 5 taken:
- Plannen of vooruitzien
- Organiseren
- Bevel voeren
- Coördineren
- Controleren.
Eenheid van commando: was voor Fayol het belangrijkste principe.
Max Weber (1864-1920): theorie van de bureaucratie. Heeft zich meer beziggehouden met de
overheidsorganisaties en grote bedrijven vanuit een sociologische invalshoek. Grote organisaties
hadden volgens hem de volgende kenmerken: (ideale bureaucratie)
- Een sterk doorgevoerde taakverdeling
- Hiërarchische bevelstructuur
- Onpersoonlijke relaties tussen functionarissen
- Nauwkeurig afgebakende bevoegdheden en verantwoordelijkheden
- Werving op basis van bekwaamheden en kennis i.p.v. vriendjespolitiek en kruiwagens
- Bevordering en beloning op basis van objectieve criteria en procedures
- Uitvoering van werkzaamheden volgens vaste routineregels
- Alle gegevens zijn vastgelegd in schriftelijke stukken, zodat op alles controle mogelijk is
- De macht van functionarissen, ook hogere, is aan restricties gebonden.
Human Relations-beweging: ontstond in de tijd dat Scientific Management de belangrijkste stroming
was en de daar bijbehorende sterk rationele benadering van de manier van werken in organisaties.
Elton Mayo (1880-1949): voerde onderzoeken uit hoe het kwam dat de productiviteit toe nam.
Mayo bewees dat naast objectieve factoren ook subjectieve factoren bepalen zijn voor het resultaat,
zoals aandacht, zekerheid, het bij een groep horen (belangrijkste) en waardering.
Samenvatting Organisatie en Management – Esther Slotman
