HL I DL 2 – aantekeningen college
HC 8 introductie BMW nomenclatuur
22-11-2017
Biomedische nomencaltuur
Locatieaanduidelingen:
• Caudal/posterior zijde = staartzijde embryo
Craniaal/anterior zijde = hoofdzijde embryo
• Cephalocaudal:
Cephal = grieks voor hoofd
Cauda = latijn voor achterzijde
Embryo maakt een cephalocaudale
vouwing door: van hoofd naar staart
wordt er gebogen
• Lateraal:
Opzij/zijkant: naar opzij.
Laterale kromming = als pannenkoek;
zijden naar het midden vouwen
• Mediaal:
Precies ih midden van de lichaams-as;
tegenovergestelde van lateraal
• Incorporation:
Corpus = lichaam
Incorporation = in het lichaam verwerken / opnemen in het lichaam
• Distaal:
Distance = ver weg.
Distaal = verder van je lichaam af, in de richting van het uiteinde lopend
Tegenovergestelde = proximaal
Proximus = dichtbij
Proximaal = in de richting van de basis gelegen
• Ventral:
Aan de buikzijde
Tegenovergestelde: Dorsaal = aan de rugzijde
• Rostraal:
Neuszijde
• Superior:
Ligt ergens boven
Maar; mensen lopen rechtop. Als je het bij de mens over de voorzijde
hebt heb je het over de buikzijde. Maar bv bij een muis is de voorkant het
hoofd.
Lichaamsassen en lichaamsvlakken:
• Coronaal/frontaal (1):
Het vlak waar je tegen aan kijkt. Door beide schouders snijden. Staat
loodrecht op 1 van de assen; op de as van ventraal naar dorsaal
(torsoventraal).
Pagina 1 van 39
,HL I DL 2 – aantekeningen college
• Saggitaal/… (2):
Van voor naar achter doorsnijden; door de borst (dus in de richting van een op je afgeschoten
pijl). Staat loodrecht op de links-rechts as.
• Transversaal/horizontaal (3):
Dwars door je buik/het midden heen. Staat loodrecht op de as van boven naar beneden
(carinaal-cauaal as).
Namen van de assen:
• Longitunaal; boven naar beneden
• Lateraal; links naar rechts
• Torsoventraal; voor naar achter (rug naar buik)
HC 9 Gametogenese en
vruchtbaarheid
(gastcollege van Callista Mulder)
Productie van mannelijke voorplantingscellen
(spermatozoa) = de spermatogenese
Productie van vrouwelijke voorplantingscellen
(ova) = de oögenese
Fertiliteit en subfertiliteit en de mogelijke
behandelmethoden.
Spermatogenese
Anatomie geslachtsorganen man op frontaal vlak:
1. Ureter
2. Urethra
3. Testis
4. Epididymis
5. Vas deferens
6. Prostaat
7. Vesicula seminalis
8. Glandula
bulbourethralis
Zaadbuisjes (tubulus seminiferus) liggen opgekruld in
de testes. Opgedeeld in segmenten. Afb ↑
Spermatogenese; ontwikkeling spermatogonium
(voorloper cel) tot spermatozoön (zaadcel).
Start bij de pubertijd en gaat het hele leven door.
Voor de pubertijd; alleen spermatogonia en steuncellen
(sertoli cellen).
Spermatogenese vindt plaats in de testis, in de tubuli
seminiferi.
Pagina 2 van 39
,HL I DL 2 – aantekeningen college
Bestaat uit 3
fasen:
1. Van
spermatogonium tot spermatide (Mitose en meiose)
2. Van spermatide tot spermatozoön
3. Functionele rijping
Cellen van Leydig maken testosteron. Steuncellen ondersteunen de kiemcellen tijdens hun proces.
• Fase 1:
Zowel mitose als meiose vindt plaats.
Spermatogonium deelt zich via mitose.
Spermatogonium mitose
primaire spermatocyte (2n) 1e
meiose deling 2 secundaire
spermatocyte 2e meiose deling 4
spermatides (n).
Meiose is nodig om het aantal
chromosomen te verminderen (van 23
paar (=46 chromosomen) naar 23
enkele chromosomen).
• Fase 2:
Van een ronde spermatide naar een
spermatozoön. Cytoplasma wordt bijna
helemaal weggehaald (met minder
cytoplasma kan je sneller zwemmen).
Mitochondriën gaan achter de kop; soort
motortje. Het Acrosoom vormt; enzymen
hierin zorgen ervoor dat de zaadcel door de
buitenste laag van de eicel kan komen.
Spermacel (spermatozoön):
o heeft weinig celstructuren
o het DNA is heel erg compact
o heeft geen glycogeen of andere energiereserves
o absorbeert fructose vanuit omringende vloeistof
o kan zelf nog niet bewegen in deze fase!
Zaalcellen direct uit de testes liggen best stil. Als je ze uit het einde van de epididymis haalt zijn
ze heel bewegelijk. Dus in de epididymis krijgen de spermatozoa hun beweeglijkheid.
Spermatogonese gebeurt heel veel (300 miljoen per dag), maar duurt ook erg lang (+- 74 dagen).
Spermatide = in de … . Spermatogonium = in de testes.
• Fase 3:
Functionele rijping, uitrijping, reis vanuit de epididymus via de zaadblaasjes/prostaat
(voedingsstoffen). Functionele rijping vindt pas in de baarmoeder plaats!!
Pagina 3 van 39
, HL I DL 2 – aantekeningen college
Hormonale regulatie (man):
Veel bloedvaatjes in testes.
Hormonale regulatie begint in
de hersenen (hypothalamus)
(afb).
In de hypothalamus wordt het
gonadotropine releasing
hormone (GnRH) geproduceerd.
Dit hormoon stimuleert de
voorkwab van de hypofyse tot
de productie van: FSH = folikel
stimulerend hormoon, en LH =
lutimiserend hormoon. Onder invloed van LH zullen de Leydig cellen (hebben LH receptor) in de
interstitiële ruimte van de testis testosteron produceren. FSH stimuleert samen met testosteron de
Sertolicellen (hebben FSH receptor en androgen receptor) tot het aanzetten van spermatogenese.
Dus bij de man:
Spermatogenese;
o Vanaf puberteit tot dood
o Productie gameten in tubuli seminiferi (testis)
o Hormonen: GnRH, FSG, LH
▪ Testosteron
Gametogenese bij de vrouw:
Oögenese
Inhoud:
• Anatomie
• Oögenese
• Hormonale regulatie van oögenese
• Cyclus van de vrouw
Anatomie geslachtsorganen vrouw op
frontaal vlak:
1. Ovarium
2. Ampulla
3. Tuba uterina
4. Edometrium
5. Cervix
Oögenese is de ontwikkeling
van oögonium tot ovum.
Groot deel van de oögenese
vindt plaats tijdens de foetale
ontwikkeling (en in het
Ovarium?), in tegenstelling
tot de spermatogenese.
Pagina 4 van 39
HC 8 introductie BMW nomenclatuur
22-11-2017
Biomedische nomencaltuur
Locatieaanduidelingen:
• Caudal/posterior zijde = staartzijde embryo
Craniaal/anterior zijde = hoofdzijde embryo
• Cephalocaudal:
Cephal = grieks voor hoofd
Cauda = latijn voor achterzijde
Embryo maakt een cephalocaudale
vouwing door: van hoofd naar staart
wordt er gebogen
• Lateraal:
Opzij/zijkant: naar opzij.
Laterale kromming = als pannenkoek;
zijden naar het midden vouwen
• Mediaal:
Precies ih midden van de lichaams-as;
tegenovergestelde van lateraal
• Incorporation:
Corpus = lichaam
Incorporation = in het lichaam verwerken / opnemen in het lichaam
• Distaal:
Distance = ver weg.
Distaal = verder van je lichaam af, in de richting van het uiteinde lopend
Tegenovergestelde = proximaal
Proximus = dichtbij
Proximaal = in de richting van de basis gelegen
• Ventral:
Aan de buikzijde
Tegenovergestelde: Dorsaal = aan de rugzijde
• Rostraal:
Neuszijde
• Superior:
Ligt ergens boven
Maar; mensen lopen rechtop. Als je het bij de mens over de voorzijde
hebt heb je het over de buikzijde. Maar bv bij een muis is de voorkant het
hoofd.
Lichaamsassen en lichaamsvlakken:
• Coronaal/frontaal (1):
Het vlak waar je tegen aan kijkt. Door beide schouders snijden. Staat
loodrecht op 1 van de assen; op de as van ventraal naar dorsaal
(torsoventraal).
Pagina 1 van 39
,HL I DL 2 – aantekeningen college
• Saggitaal/… (2):
Van voor naar achter doorsnijden; door de borst (dus in de richting van een op je afgeschoten
pijl). Staat loodrecht op de links-rechts as.
• Transversaal/horizontaal (3):
Dwars door je buik/het midden heen. Staat loodrecht op de as van boven naar beneden
(carinaal-cauaal as).
Namen van de assen:
• Longitunaal; boven naar beneden
• Lateraal; links naar rechts
• Torsoventraal; voor naar achter (rug naar buik)
HC 9 Gametogenese en
vruchtbaarheid
(gastcollege van Callista Mulder)
Productie van mannelijke voorplantingscellen
(spermatozoa) = de spermatogenese
Productie van vrouwelijke voorplantingscellen
(ova) = de oögenese
Fertiliteit en subfertiliteit en de mogelijke
behandelmethoden.
Spermatogenese
Anatomie geslachtsorganen man op frontaal vlak:
1. Ureter
2. Urethra
3. Testis
4. Epididymis
5. Vas deferens
6. Prostaat
7. Vesicula seminalis
8. Glandula
bulbourethralis
Zaadbuisjes (tubulus seminiferus) liggen opgekruld in
de testes. Opgedeeld in segmenten. Afb ↑
Spermatogenese; ontwikkeling spermatogonium
(voorloper cel) tot spermatozoön (zaadcel).
Start bij de pubertijd en gaat het hele leven door.
Voor de pubertijd; alleen spermatogonia en steuncellen
(sertoli cellen).
Spermatogenese vindt plaats in de testis, in de tubuli
seminiferi.
Pagina 2 van 39
,HL I DL 2 – aantekeningen college
Bestaat uit 3
fasen:
1. Van
spermatogonium tot spermatide (Mitose en meiose)
2. Van spermatide tot spermatozoön
3. Functionele rijping
Cellen van Leydig maken testosteron. Steuncellen ondersteunen de kiemcellen tijdens hun proces.
• Fase 1:
Zowel mitose als meiose vindt plaats.
Spermatogonium deelt zich via mitose.
Spermatogonium mitose
primaire spermatocyte (2n) 1e
meiose deling 2 secundaire
spermatocyte 2e meiose deling 4
spermatides (n).
Meiose is nodig om het aantal
chromosomen te verminderen (van 23
paar (=46 chromosomen) naar 23
enkele chromosomen).
• Fase 2:
Van een ronde spermatide naar een
spermatozoön. Cytoplasma wordt bijna
helemaal weggehaald (met minder
cytoplasma kan je sneller zwemmen).
Mitochondriën gaan achter de kop; soort
motortje. Het Acrosoom vormt; enzymen
hierin zorgen ervoor dat de zaadcel door de
buitenste laag van de eicel kan komen.
Spermacel (spermatozoön):
o heeft weinig celstructuren
o het DNA is heel erg compact
o heeft geen glycogeen of andere energiereserves
o absorbeert fructose vanuit omringende vloeistof
o kan zelf nog niet bewegen in deze fase!
Zaalcellen direct uit de testes liggen best stil. Als je ze uit het einde van de epididymis haalt zijn
ze heel bewegelijk. Dus in de epididymis krijgen de spermatozoa hun beweeglijkheid.
Spermatogonese gebeurt heel veel (300 miljoen per dag), maar duurt ook erg lang (+- 74 dagen).
Spermatide = in de … . Spermatogonium = in de testes.
• Fase 3:
Functionele rijping, uitrijping, reis vanuit de epididymus via de zaadblaasjes/prostaat
(voedingsstoffen). Functionele rijping vindt pas in de baarmoeder plaats!!
Pagina 3 van 39
, HL I DL 2 – aantekeningen college
Hormonale regulatie (man):
Veel bloedvaatjes in testes.
Hormonale regulatie begint in
de hersenen (hypothalamus)
(afb).
In de hypothalamus wordt het
gonadotropine releasing
hormone (GnRH) geproduceerd.
Dit hormoon stimuleert de
voorkwab van de hypofyse tot
de productie van: FSH = folikel
stimulerend hormoon, en LH =
lutimiserend hormoon. Onder invloed van LH zullen de Leydig cellen (hebben LH receptor) in de
interstitiële ruimte van de testis testosteron produceren. FSH stimuleert samen met testosteron de
Sertolicellen (hebben FSH receptor en androgen receptor) tot het aanzetten van spermatogenese.
Dus bij de man:
Spermatogenese;
o Vanaf puberteit tot dood
o Productie gameten in tubuli seminiferi (testis)
o Hormonen: GnRH, FSG, LH
▪ Testosteron
Gametogenese bij de vrouw:
Oögenese
Inhoud:
• Anatomie
• Oögenese
• Hormonale regulatie van oögenese
• Cyclus van de vrouw
Anatomie geslachtsorganen vrouw op
frontaal vlak:
1. Ovarium
2. Ampulla
3. Tuba uterina
4. Edometrium
5. Cervix
Oögenese is de ontwikkeling
van oögonium tot ovum.
Groot deel van de oögenese
vindt plaats tijdens de foetale
ontwikkeling (en in het
Ovarium?), in tegenstelling
tot de spermatogenese.
Pagina 4 van 39
