Samenvatting biologie 1

Hoofdstuk 22:
Fylogenie: de evolutionaire geschiedenis van een soort of een groep.
Fylogenetische stamboom: Een vertakkend diagram dat een hypothese over de
evolutionaire geschiedenis van een groep organismen vertegenwoordigd.
Opbouw fylogenetische boom:
- Knooppunten: recentste gemeenschappelijke voorouder van de evolutionaire
afstammingslijnen.
- Basis taxon: een groep die eerder gedifferentieerd is dan de rest.
- Polytomie: punt in de boom waar 3 of meer groepen verschijnen.
- Sister taxon: groepen organismen die een directe gemeenschappelijke voorouder delen
die door geen enkele andere groep wordt gedeeld.
Evolutionaire lijnen: de opeenvolging van voorouderlijke organismen die leiden tot een
bepaald taxon, vertegenwoordigd door een tak (lijn) in een fylogenetische stamboom.
Taxon (meervoud taxa): een benoemde taxonomische eenheid op enig classificatieniveau.

,Cladistiek: een benadering van de systematiek waarbij organismen voornamelijk op de basis
van gemeenschappelijke afstamming in groepen, clades genaamd, geplaatst worden.
- Groeperen van gedeelde eigenschappen in zogenaamde ‘’clade’’.
- De gemeenschappelijke afstamming het primaire norm/beslissing dat wordt gebruikt om
organismen te classificeren.
- Clades, zoals de categorie van de linnaean systeem zijn onderverdeeld in grotere clades.
Een taxon is gelijkwaardig aan een clade als het monofyletisch is.
- Monofyletisch: behorend tot een groep van taxa die bestaat uit een gemeenschappelijke
voorouder en alle afstammelingen.
- Parafyletisch: behorend tot een groep van taxa die bestaat uit een gemeenschappelijke
voorouder en sommige, maar niet alle afstammelingen.
- Polyfyletisch: behorend tot een groep van taxa waaronder verwante organismen vallen
maar niet de meest recente gemeenschappelijke voorouder.
Gedeelde voorouder en gedeelde afgeleide kenmerken:
- Gedeeld afgeleid kenmerk: een evolutionaire nieuwigheid die uniek is voor een bepaalde
clade.
- Gedeeld voorouderlijk kenmerk: een kenmerk dat gedeeld wordt door de leden van een
bepaalde clade, maar dat ontstond in een voorouder die geen deel uitmaakte van de
clade.
Outgroup: een soort of groep soorten van een evolutionaire lijn waarvan bekend is dat hij
afgetakt is voor de lijn die de groep soorten bevat die bestudeerd wordt. Een outgroup
wordt zo geselecteerd dat de leden nauw verwant zijn met de groep soorten die bestudeerd
wordt, maar niet zo nauw als elk van de bestudeerde leden met elkaar.
Ingroup: een soort of groep soorten waarvan de evolutionaire verwantschap bij een
bepaalde analyse wordt onderzocht.




Groepen van gedeelde
eigenschappen in zogenaamde ‘’clade’’ (bijv morfologie):
- Gedeelde voorouderlijk kenmerk: eigenschap geërfd van de voorouder (bv
ruggenwervel)
- Gedeelde afgeleid kenmerk: unieke eigenschap die de voorouder in een clade niet bezit
(bv haar).

, Fylogenetische stamboom in verhouding aan de tijd
De lengtes van de takken van de boom geven niet de mate van de evolutionaire verandering
in elke afstamming (lijn/lineage) aan. De taklengtes zijn evenredig met de tijd van de
verandering.
Lengte afsplitsing = divergentietijd.




Divergente evolutie: soorten lijken steeds minder op elkaar, maar delen een
gemeenschappelijke voorouder.