Samenvatting §11.1
Hoe kauwen dieren?
Het ene dier doet er veel langer over om
iets door te kauwen dan het andere. Die
verschillen komen door wat ze eten.
1. Planteneters eten plantaardig
voedsel, dat moeilijk fijn te krijgen is.
Ze malen het voedsel met
plooikiezen. Deze kiezen hebben
harde richels (plooien) op het
kauwvlak. Hiermee kunnen ze de
planten dus goed doorkauwen.
2. Vleeseters eten dierlijk voedsel. Ze
hebben grote scherpe hoektanden en
knipkiezen. Hiermee kunnen ze hun
prooi doden en verscheuren en
kunnen ze het vlees doormidden
‘knippen’.
3. Alleseters eten plantaardig en
dierlijk voedsel. Ze hebben
knobbelkiezen. Deze kiezen kunnen
het voedsel goed pletten en malen. De snij- en hoektanden bijten het eten
af.
Rondom plantencellen zitten taaie celwanden, daardoor is plantaardig voedsel
moeilijk fijn te kauwen. Vlees bestaat uit dierlijke cellen zonder celwanden,
daardoor is het gemakkelijk fijn te maken.
Waardoor zijn honden slanker dan koeien?
Plantaardig voedsel is door de taaie
celwanden moeilijk te verteren. Verteren
lukt alleen als het voedsel lang in het
verteringsstelsel zit. Veel planteneters
hebben daarom meerdere magen.
Bij de koe komt het voedsel eerst in de
pens. Hierin leven bacteriën die helpen bij
het verteren.
Het grootste deel van de dag besteed een
koe aan het herkauwen van hun voedsel:
ballen voorgekauwd gras komen van de
pens terug in de bek, daarna gaat het eten via
verschillende magen naar de darmen. Vlees is
gemakkelijker verteerbaar dan plantaardig voedsel.
, Vleeseters hebben maar één maag en korte darmen en daarom is het lichaam
dus dunner en koeien hebben vier magen en een lange darm, dus daarom is een
koe dikker.
Wanneer heeft een dier genoeg te eten?
Vleeseters moeten meer moeite doen om aan voedsel te komen dan
planteneters, omdat vleeseters een prooi hebben die steeds wegloopt. Dieren
kunnen alleen ergens leven als ze voldoende energie via hun voedsel
binnenkrijgen. Die energie hebben ze nodig om te bewegen, om warm te blijven
en om nieuwe cellen te maken.
In een energiebalans kun je zien hoeveel energie een
dier binnenkrijgt en waaraan het dier de energie
besteedt. De energie (E) uit het voedsel staat aan de ene
kant van de balans en aan de andere kant staat
waarvoor het dier energie gebruikt:
● B om te bewegen
● T om het lichaam op temperatuur te houden
● P voor het maken van nieuwe cellen
● U voor wat het lichaam uitgaat (poep, urine, zweet)
Planteneters verliezen meer energie via hun poep (U) dan vleeseters, doordat er
meer onverteerbare stoffen in hun voedsel zitten. Een planteneter moet daarom
veel eten.
Voor zoogdieren en vogels kost het veel energie om warm te blijven (T).
Hoe ‘eten’ planten?
Met wortels zuigen planten water en mineralen op uit de bodem. Met hun
bladeren halen ze via de huidmondjes koolstofdioxide uit de lucht. Van die
stoffen maken de planten de voedingsstoffen. Het begint met het maken van
glucose door de fotosynthese. Fotosynthese vindt plaats in de
bladgroenkorrels in de cellen.
Planten maken van glucose en met behulp van
mineralen, de volgende andere voedingsstoffen:
● Zetmeel is reservevoedsel voor planten. Planten
slaan zetmeel vooral op in wortels, knollen, bollen
en zaden. Dankzij zetmeel kunnen planten de
winter doorkomen.
● Vetten zijn ook reservevoedsel. Ze worden vaak
opgeslagen in zaden.
● Eiwitten zijn bouwstoffen. Planten hebben
eiwitten nodig voor de groei. Om eiwitten te
kunnen maken, heeft een plant niet alleen glucose
maar ook mineralen nodig.
● Vitaminen zijn beschermende stoffen. Planten
hebben deze stoffen nodig om levensprocessen
goed te laten verlopen.
Hoe kauwen dieren?
Het ene dier doet er veel langer over om
iets door te kauwen dan het andere. Die
verschillen komen door wat ze eten.
1. Planteneters eten plantaardig
voedsel, dat moeilijk fijn te krijgen is.
Ze malen het voedsel met
plooikiezen. Deze kiezen hebben
harde richels (plooien) op het
kauwvlak. Hiermee kunnen ze de
planten dus goed doorkauwen.
2. Vleeseters eten dierlijk voedsel. Ze
hebben grote scherpe hoektanden en
knipkiezen. Hiermee kunnen ze hun
prooi doden en verscheuren en
kunnen ze het vlees doormidden
‘knippen’.
3. Alleseters eten plantaardig en
dierlijk voedsel. Ze hebben
knobbelkiezen. Deze kiezen kunnen
het voedsel goed pletten en malen. De snij- en hoektanden bijten het eten
af.
Rondom plantencellen zitten taaie celwanden, daardoor is plantaardig voedsel
moeilijk fijn te kauwen. Vlees bestaat uit dierlijke cellen zonder celwanden,
daardoor is het gemakkelijk fijn te maken.
Waardoor zijn honden slanker dan koeien?
Plantaardig voedsel is door de taaie
celwanden moeilijk te verteren. Verteren
lukt alleen als het voedsel lang in het
verteringsstelsel zit. Veel planteneters
hebben daarom meerdere magen.
Bij de koe komt het voedsel eerst in de
pens. Hierin leven bacteriën die helpen bij
het verteren.
Het grootste deel van de dag besteed een
koe aan het herkauwen van hun voedsel:
ballen voorgekauwd gras komen van de
pens terug in de bek, daarna gaat het eten via
verschillende magen naar de darmen. Vlees is
gemakkelijker verteerbaar dan plantaardig voedsel.
, Vleeseters hebben maar één maag en korte darmen en daarom is het lichaam
dus dunner en koeien hebben vier magen en een lange darm, dus daarom is een
koe dikker.
Wanneer heeft een dier genoeg te eten?
Vleeseters moeten meer moeite doen om aan voedsel te komen dan
planteneters, omdat vleeseters een prooi hebben die steeds wegloopt. Dieren
kunnen alleen ergens leven als ze voldoende energie via hun voedsel
binnenkrijgen. Die energie hebben ze nodig om te bewegen, om warm te blijven
en om nieuwe cellen te maken.
In een energiebalans kun je zien hoeveel energie een
dier binnenkrijgt en waaraan het dier de energie
besteedt. De energie (E) uit het voedsel staat aan de ene
kant van de balans en aan de andere kant staat
waarvoor het dier energie gebruikt:
● B om te bewegen
● T om het lichaam op temperatuur te houden
● P voor het maken van nieuwe cellen
● U voor wat het lichaam uitgaat (poep, urine, zweet)
Planteneters verliezen meer energie via hun poep (U) dan vleeseters, doordat er
meer onverteerbare stoffen in hun voedsel zitten. Een planteneter moet daarom
veel eten.
Voor zoogdieren en vogels kost het veel energie om warm te blijven (T).
Hoe ‘eten’ planten?
Met wortels zuigen planten water en mineralen op uit de bodem. Met hun
bladeren halen ze via de huidmondjes koolstofdioxide uit de lucht. Van die
stoffen maken de planten de voedingsstoffen. Het begint met het maken van
glucose door de fotosynthese. Fotosynthese vindt plaats in de
bladgroenkorrels in de cellen.
Planten maken van glucose en met behulp van
mineralen, de volgende andere voedingsstoffen:
● Zetmeel is reservevoedsel voor planten. Planten
slaan zetmeel vooral op in wortels, knollen, bollen
en zaden. Dankzij zetmeel kunnen planten de
winter doorkomen.
● Vetten zijn ook reservevoedsel. Ze worden vaak
opgeslagen in zaden.
● Eiwitten zijn bouwstoffen. Planten hebben
eiwitten nodig voor de groei. Om eiwitten te
kunnen maken, heeft een plant niet alleen glucose
maar ook mineralen nodig.
● Vitaminen zijn beschermende stoffen. Planten
hebben deze stoffen nodig om levensprocessen
goed te laten verlopen.
