Start mensheid en NEOLITISCHE REVOLUTIE
Chronologie (jaartal + Kernbegrippen + uitleg Vergelijking tussen plaatsen/tijden overig
gebeurtenis) (maak hier diagrammen) (woordkasten en kaarten)
4 mln. B.P. Proto-mens naar Afrikaanse Jager/verzamelaars: succesvol door Invloed proto-mens op ecologie:
savanne - gevarieerd dieet, - vuur (o.a. voor drijfjacht)
- twee handen (gereedschap/wapens)
- toepassing vuur
- efficiënte koeling lichaam
(uitputtingsjacht mogelijk)
2,5 mln. B.P. klimaatverandering door
ijstijden
1,8-0,8 mln. Beheersing gereedschap en Vuur voor: warmte, licht, jagen, koken
B.P. vuur (ziektes weg!)
1,6 mln. B.P. Homo Erectus komt op sociaal focus punt.
1 mln. B.P. 1ste migratie, Homo Erectus Vuur maakt mogelijk naar koudere delen te Verhuizing naar koudere delen: ziektes
naar verhuizen. blijven achter in de tropen, pop.-groei
Azië en Europa. Daarnaast: schuilplaatsen (tenten, grotten),
en kleding
200.000- Homo Sapiens komen op in
130.000 B.P. Afrika
60.000 B.P- 2de migratie, Homo Sapiens 40.000 B.P. Homo Sapiens ontwikkeld stijl 40.000 menselijk tijdperk van ecologische
verspreidt zich: van constante technische aanpassing: gesch.
60000 Australië symbolische evolutie (i.p.v. genetische - drijfjacht: groot wild sterft uit, gebieden
20.000: Amerika’s evolutie) verwoest
Groepen worden groter Ontwikkeling taal!: coördinatie, abstract door vuur.
20.000 B.P. denken - onderscheid tussen nuttige en schadelijke
sociale cohesie: zang, dans, flora/fauna
emotieoverdracht
ritueel; geestenwereld (specialisatie Menselijk gedrag= zang/dans, vuur, spraak
sjamaan) Taal is belangrijkste ontwikkeling!
Geestenwereld als verklaring voor
onverklaarbare
40.000- Vermogen voedsel te vinden, te spreken en Waar (grote) dieren niet gewend zijn aan
10.000 B.P. gereedschap te gebruiken: leidt tot: mensen in hun buurt; zijn ze makkelijk te
Menselijke expansie en Vermogen vuur en beschutting te maken jagen. Gevolg: sterfte.
rivaliteit Splijting/fusie (fission-fusion) klassieke rolverdeling: vrouwen verzorgen
samenleving: kind en verzamelen, mannen jagen: klassiek
30.000-15.000 pijl en boog gezinnen gaan uiteen om voedsel te gezin.
zoeken, komen weer samen: Mens als 1 soort: door huwelijken over grote
huwelijken: eerste web afstanden bleef genetische diversiteit klein
16.000 B.P. Einde IJstijd Mens leert voedselconservatie Kust Alaska - Magdalenian France Syrië/Sinaï: Sedentair leven:
Californië 16.000 B.P. Natufian sites:
- populatiegroei migrerende zalm en walvis: migrerende rendieren: sedentatie 15.000 B.P.
- meer mogelijkheid grotere, zwaardere
- sedentaire leefwijze voedselcon- op knelpunt in hun voorwerpen/gereedschappen te gebruiken.
- diversificatie cultuur servatie. route. oogsten van wild graan, jacht en - betere onderkomens
Sedentatie 8000 B.P. Conservatie. handel.
Ontstaan indianencultuur: Conservatie
- vrije tijd ontstaan cultuuruitingen
totempalen Grotkunst en veel
potlatch ritueel. Grafgiften en hiërarchie.
onderkomens - zang, dans Gedomesticeerde
- professionele honden.
Arctic Inuït: kunstenaars
800 n.chr. - gereedschappen 13.000 B.P.
Walvisvaart, kapiteins werden klimaat droger:
leider, conservatie. - sommigen jager/
, grote gemeenschappen verzamelaar
- anderen boer
Samengevat: taal, vuur en muziek zijn puur menselijk gedrag. Met name taal is voorwaarde voor ontwikkeling mensheid. Symbolische evolutie + technologie leidt tot cultuur
en verspreiden web.
Technologische transfer: vuistbijl en speerpunt,
Economie: jager-verzamelaar, kleinschalige ruilhandel
Sociaal: familiebanden, verzamelen rond vuur, fission-fusion-samenleving, huwelijken,
demografisch: migratie naar koudere/vruchtbare delen
ecologie: eerste impact mens (oa. vuur)
STEENTIJD NEOLITISCHE REVOLUTIE 7 startpunten, zie chronologie hieronder
11000-3500 BC
11.000 B.P. Vruchtbare Halve Waarom boer worden? Kost meer energie. Tijd-as Sumiërs Indus Nijl NO-Azië VHM: Rogge, tarwe, linzen, geiten, schapen,
Maan/Levant @ jagers/verz. meer voorkeur vruchtbaar 5000 v chr Tamme ezels Kustvaart Tamme ezels vee, varkens
gebied. Kustvaart ezels, kamelen, paarden
sedentatie. Daarna klimaatverandering: 3500 v chr Spijkerschrif Watermanag- Hiërogliefen
noodzaak modderbouw ment/riool stenen bouw eerdere beschikbaarheid grondstoffen en
andere voedselproductie. beschikbaarheid trek-/lastdieren: meer
3000 v chr Kanalen, dijken, Zeilboten Ommuurde
Ook: rolverdeling in gezin vrouw gaat voedselproductie en opkomst steden/cultuur
ploeg, wagens, (Nijl) dorpen
9000 B.P. China tuinieren. CHN:Varkens, kippen, waterbuffels, rijst, soja
wiel, ovens,
gevolg: mogelijkheid meer kinderen te van Löss naar Huang He-rivier
draaischijf, draaischijf
9000 B.P. Zuid-Amerikaanse krijgen: ZA:Aardappel, zoete aardappel, quinoa, lama
brons, ovens
hooglanden bevolkingsgroei! ´s, cavia´s, cassave
2000- (2600-1900) Granen,
6000 B.P. Mexico gevolg: impact ecologie, minder wild te Mex: Pompoen, mais, bonen
1500v.chr monumentale metaalbew.
vinden, In deze regio nauwelijks transport en geen
kunst 7 daagse
afhankelijkheid landbouw wordt groter molens/ploegen
wiel, wagen week
5000 B.P. Sub-Sahara Afrika wiel, wagen AF: Gierst, rijst, vee
4000 B.P. Noord-Amerika - selectieve mutatie van flora en fauna NA:Pompoen, zonnebloem
- slash and burn landbouw 2350-331 v Bureaucratie* Bureaucratie Bureaucratie Bureaucratie
???? B.P. Zuid-Oost Azië chr alfabet* alfabet alfabet alfabet ZOA: Wortels, suikerriet, kokosnoot,
- sedentatie leidt tot ontwikkeling van citrusvrucht, rijst,
meer georganiseerde
religie varkens, kippen
en grotere gereedschappen
- trek naar gematigde zones: ziektes 1300 v chr Ijzer ijzer ijzer ijzer
blijven kaste-systeem schrif
achter (meer bevolkingsgroei) Circa 200 v stijgbeugels Stijgbeugels stijgbeugels stijgbeugels
chr Hindoeisme kanaalboten
- let op: genoeg eten = tevredenheid =
geen ontwikkeling/innovatie (e.g. Aus).
4000 v.chr. Afrika droger klimaat Verspreiding van Droogte en dodelijke ziektes (Tsetsevliegen) houden ontwikkelingen tegen en laten
veehouderij/floodfarming een deel van Afrika woestenij
3000 v.chr. Diverse locaties Power of Pots! Voorraden in handen van machtigen (tempel/krijgsheer): voorwaarde voor Gevaren nieuwe samenlevingsvorm
hiërarchie en arbeidsdeling. Sommigen vrijstelling van werk. Ontstaan steden - ziekte en hongersnood
en dynastieën. - oorlog (noodzaak: dorpsstructuur/verded.)
- weerswisselingen (noodzaak: kalender)
Samengevat: onzekerheid/ontevredenheid/bevolkingsdruk leidt tot technologische vooruitgang, arbeidsdeling, hiërarchie en specialisatie
Technologische transfer: pottenbakken, ploeg en schoffel, selectie en mutatie van gewassen
Economie: power of pots
sociaal: arbeidsdeling na ontwikkeling tot boer, begin globalisering (verspreiding landbouwcultuur)
demografisch: populatiegroei en bevolkingsdruk
Chronologie (jaartal + Kernbegrippen + uitleg Vergelijking tussen plaatsen/tijden overig
gebeurtenis) (maak hier diagrammen) (woordkasten en kaarten)
4 mln. B.P. Proto-mens naar Afrikaanse Jager/verzamelaars: succesvol door Invloed proto-mens op ecologie:
savanne - gevarieerd dieet, - vuur (o.a. voor drijfjacht)
- twee handen (gereedschap/wapens)
- toepassing vuur
- efficiënte koeling lichaam
(uitputtingsjacht mogelijk)
2,5 mln. B.P. klimaatverandering door
ijstijden
1,8-0,8 mln. Beheersing gereedschap en Vuur voor: warmte, licht, jagen, koken
B.P. vuur (ziektes weg!)
1,6 mln. B.P. Homo Erectus komt op sociaal focus punt.
1 mln. B.P. 1ste migratie, Homo Erectus Vuur maakt mogelijk naar koudere delen te Verhuizing naar koudere delen: ziektes
naar verhuizen. blijven achter in de tropen, pop.-groei
Azië en Europa. Daarnaast: schuilplaatsen (tenten, grotten),
en kleding
200.000- Homo Sapiens komen op in
130.000 B.P. Afrika
60.000 B.P- 2de migratie, Homo Sapiens 40.000 B.P. Homo Sapiens ontwikkeld stijl 40.000 menselijk tijdperk van ecologische
verspreidt zich: van constante technische aanpassing: gesch.
60000 Australië symbolische evolutie (i.p.v. genetische - drijfjacht: groot wild sterft uit, gebieden
20.000: Amerika’s evolutie) verwoest
Groepen worden groter Ontwikkeling taal!: coördinatie, abstract door vuur.
20.000 B.P. denken - onderscheid tussen nuttige en schadelijke
sociale cohesie: zang, dans, flora/fauna
emotieoverdracht
ritueel; geestenwereld (specialisatie Menselijk gedrag= zang/dans, vuur, spraak
sjamaan) Taal is belangrijkste ontwikkeling!
Geestenwereld als verklaring voor
onverklaarbare
40.000- Vermogen voedsel te vinden, te spreken en Waar (grote) dieren niet gewend zijn aan
10.000 B.P. gereedschap te gebruiken: leidt tot: mensen in hun buurt; zijn ze makkelijk te
Menselijke expansie en Vermogen vuur en beschutting te maken jagen. Gevolg: sterfte.
rivaliteit Splijting/fusie (fission-fusion) klassieke rolverdeling: vrouwen verzorgen
samenleving: kind en verzamelen, mannen jagen: klassiek
30.000-15.000 pijl en boog gezinnen gaan uiteen om voedsel te gezin.
zoeken, komen weer samen: Mens als 1 soort: door huwelijken over grote
huwelijken: eerste web afstanden bleef genetische diversiteit klein
16.000 B.P. Einde IJstijd Mens leert voedselconservatie Kust Alaska - Magdalenian France Syrië/Sinaï: Sedentair leven:
Californië 16.000 B.P. Natufian sites:
- populatiegroei migrerende zalm en walvis: migrerende rendieren: sedentatie 15.000 B.P.
- meer mogelijkheid grotere, zwaardere
- sedentaire leefwijze voedselcon- op knelpunt in hun voorwerpen/gereedschappen te gebruiken.
- diversificatie cultuur servatie. route. oogsten van wild graan, jacht en - betere onderkomens
Sedentatie 8000 B.P. Conservatie. handel.
Ontstaan indianencultuur: Conservatie
- vrije tijd ontstaan cultuuruitingen
totempalen Grotkunst en veel
potlatch ritueel. Grafgiften en hiërarchie.
onderkomens - zang, dans Gedomesticeerde
- professionele honden.
Arctic Inuït: kunstenaars
800 n.chr. - gereedschappen 13.000 B.P.
Walvisvaart, kapiteins werden klimaat droger:
leider, conservatie. - sommigen jager/
, grote gemeenschappen verzamelaar
- anderen boer
Samengevat: taal, vuur en muziek zijn puur menselijk gedrag. Met name taal is voorwaarde voor ontwikkeling mensheid. Symbolische evolutie + technologie leidt tot cultuur
en verspreiden web.
Technologische transfer: vuistbijl en speerpunt,
Economie: jager-verzamelaar, kleinschalige ruilhandel
Sociaal: familiebanden, verzamelen rond vuur, fission-fusion-samenleving, huwelijken,
demografisch: migratie naar koudere/vruchtbare delen
ecologie: eerste impact mens (oa. vuur)
STEENTIJD NEOLITISCHE REVOLUTIE 7 startpunten, zie chronologie hieronder
11000-3500 BC
11.000 B.P. Vruchtbare Halve Waarom boer worden? Kost meer energie. Tijd-as Sumiërs Indus Nijl NO-Azië VHM: Rogge, tarwe, linzen, geiten, schapen,
Maan/Levant @ jagers/verz. meer voorkeur vruchtbaar 5000 v chr Tamme ezels Kustvaart Tamme ezels vee, varkens
gebied. Kustvaart ezels, kamelen, paarden
sedentatie. Daarna klimaatverandering: 3500 v chr Spijkerschrif Watermanag- Hiërogliefen
noodzaak modderbouw ment/riool stenen bouw eerdere beschikbaarheid grondstoffen en
andere voedselproductie. beschikbaarheid trek-/lastdieren: meer
3000 v chr Kanalen, dijken, Zeilboten Ommuurde
Ook: rolverdeling in gezin vrouw gaat voedselproductie en opkomst steden/cultuur
ploeg, wagens, (Nijl) dorpen
9000 B.P. China tuinieren. CHN:Varkens, kippen, waterbuffels, rijst, soja
wiel, ovens,
gevolg: mogelijkheid meer kinderen te van Löss naar Huang He-rivier
draaischijf, draaischijf
9000 B.P. Zuid-Amerikaanse krijgen: ZA:Aardappel, zoete aardappel, quinoa, lama
brons, ovens
hooglanden bevolkingsgroei! ´s, cavia´s, cassave
2000- (2600-1900) Granen,
6000 B.P. Mexico gevolg: impact ecologie, minder wild te Mex: Pompoen, mais, bonen
1500v.chr monumentale metaalbew.
vinden, In deze regio nauwelijks transport en geen
kunst 7 daagse
afhankelijkheid landbouw wordt groter molens/ploegen
wiel, wagen week
5000 B.P. Sub-Sahara Afrika wiel, wagen AF: Gierst, rijst, vee
4000 B.P. Noord-Amerika - selectieve mutatie van flora en fauna NA:Pompoen, zonnebloem
- slash and burn landbouw 2350-331 v Bureaucratie* Bureaucratie Bureaucratie Bureaucratie
???? B.P. Zuid-Oost Azië chr alfabet* alfabet alfabet alfabet ZOA: Wortels, suikerriet, kokosnoot,
- sedentatie leidt tot ontwikkeling van citrusvrucht, rijst,
meer georganiseerde
religie varkens, kippen
en grotere gereedschappen
- trek naar gematigde zones: ziektes 1300 v chr Ijzer ijzer ijzer ijzer
blijven kaste-systeem schrif
achter (meer bevolkingsgroei) Circa 200 v stijgbeugels Stijgbeugels stijgbeugels stijgbeugels
chr Hindoeisme kanaalboten
- let op: genoeg eten = tevredenheid =
geen ontwikkeling/innovatie (e.g. Aus).
4000 v.chr. Afrika droger klimaat Verspreiding van Droogte en dodelijke ziektes (Tsetsevliegen) houden ontwikkelingen tegen en laten
veehouderij/floodfarming een deel van Afrika woestenij
3000 v.chr. Diverse locaties Power of Pots! Voorraden in handen van machtigen (tempel/krijgsheer): voorwaarde voor Gevaren nieuwe samenlevingsvorm
hiërarchie en arbeidsdeling. Sommigen vrijstelling van werk. Ontstaan steden - ziekte en hongersnood
en dynastieën. - oorlog (noodzaak: dorpsstructuur/verded.)
- weerswisselingen (noodzaak: kalender)
Samengevat: onzekerheid/ontevredenheid/bevolkingsdruk leidt tot technologische vooruitgang, arbeidsdeling, hiërarchie en specialisatie
Technologische transfer: pottenbakken, ploeg en schoffel, selectie en mutatie van gewassen
Economie: power of pots
sociaal: arbeidsdeling na ontwikkeling tot boer, begin globalisering (verspreiding landbouwcultuur)
demografisch: populatiegroei en bevolkingsdruk
