Leerstof GZK 2.4
Week 1
Geriatrie (het vak) vs gerontologie (de wetenschap)
Betrekkelijk jonge vakgebieden
Maatschappelijk zeer relevant: snelle groei aantal ouderen, ouderen die nog ouder worden
Kennismaken met complexiteit kwetsbare ouderen
Aanspraak op persoonsgerichte zorg en hoge kwaliteit van leven
https://icon-icons.com/nl/pictogram/dokter-vrouw/75050
https://nl.123rf.com/clipart-vectoren/onderzoeker.html?
alttext=1&orderby=2&sti=md9vf9cpcobi27zw6l|
Geriater/Geriatrie
Medische specialisme:
• Arts in algemeen ziekenhuis
• Sinds 1982 zelfstandig specialisme
• Kwetsbare oudere patiënt
• Ouderengeneeskunde
• Co-morbiditeit
Gerontoloog/Gerontologie
Tak van wetenschap:
• Bestudeert “het ouder worden” op sociaal, cultureel en maatschappelijk vlak
• Inzichten worden weer gebruikt door bijvoorbeeld een Geriater..
• Maar ook door beleidsmakers.
Wat is oud?
“Oud” is een relatief begrip. Het gaat uiteindelijk meer om (Frailty) kwetsbaarheid:
Kwetsbaar/Frail in biomedisch perspectief: 6% van de mensen ouder dan 65 jaar.
Kwetsbaar in bredere zin: biomedisch concept + psychische gesteldheid + sociale context: betreft
27% van de mensen ouder dan 65 jaar.
Frailty: Vernieuwd denken
Indicator van volksgezondheid
Voorspellen van gezondheidsrisico’s
,Richtinggevend in onderzoek
Toenemen levensverwachting:
Natuurlijk levenseinde door veroudering, voorafgegaan door kwetsbare periode met toename van
afhankelijkheid.
108 Mw van Dietz, is in 2014 overleden als oudste inwoonster van Eindhoven ze is 108 geworden.
Biologische verouderingstheorieën
Ouderdom komt met gebreken.
Verouderingsproces is nog steeds niet opgehelderd.
Al de bovenstaande theorieën bevatten een kern van waarheid en er is een grote overlap.
Bevolkingsontwikkeling Nederland
Demografie en veroudering
• Vergrijzing : toename van ‘Grijze druk’
• Vergrijzing (ouder worden)
• Ontgroening (kleinere gezinnen)
• Meer manieren om veroudering te definiëren
• Aantal 65 +
, • Bevolking 65+ gedeeld door (beroeps)bevolking (tussen 20-64)
Let op: de bevolking wordt wel actiever/ vitaler
Veel gebruikte indicator:
Percentage 65+ in de bevolking
Andere indicator om de “grijze druk” te monitoren is verhouding tussen groep ouderen en
beroepsbevolking:
Bevolking van 65 jaar en ouder gedeeld door de bevolking van 20-64 jaar
1950: 8 personen 20-64 tegenover elke 65-plusser
2010: 4 personen 20-64 tegenover elke 65-plusser
2060: 2 personen 20-64 tegenover elke 65-plusser
Dubbele vergrijzing
Meer ouderen boven de 65, en meer ouderen boven de 80
Effecten:
- Pensioenstelsel
- Minder mensen beschikbaar om voor deze oudere mensen te zorgen
- Meer oudere mensen in totaal
- Oudere mensen van 2040 hebben een andere mentaliteit dan de ouderen van nu (mondiger)
Een theorie: het Wegwerplichaam
• Disposable-somatheorie van Tom Kirkwood (1977)
• Iedere soort is erop gemaakt om nageslacht voort te brengen.
• Ouders moeten gezond blijven zolang hun kinderen niet in staat zijn om op eigen
benen te staan.
• Energie gaat in normale omstandigheden naar reproductie ipv herstel
Wegwerplichaam
Het wegwerplichaam
Het feit dat het lichaam beschikt over de mogelijkheid om herstelprocessen actiever te maken
betekent dat organismen een latente genetische potentie hebben om langer te leven dan dat ze
normaal gesproken doen. Dit kan verklaard worden binnen de context van de ‘disposable
, soma’ wegwerpbaar lichaam theorie van Thomas Kirkwood uit 1977, die stelt dat het lichaam de
beschikbare energie moet verdelen tussen metabolisme, voorplanting en onderhoud. Slechts in
bijzondere gevallen, bijvoorbeeld bij een gebrek aan voedsel, wordt het moleculaire en cellulaire
onderhoud geoptimaliseerd, zodat het organisme zich mogelijk nog op een later leeftijd kan
voortplanten, wanneer er meer voedsel beschikbaar is. Momenteel staat het nog ter discussie in
hoeverre dit ook bij de mens het geval is.
Blue Zones
De gebieden en de mensen die hier leven hebben een aantal gemeenschappelijke factoren:
- Veel zonuren
- Weinig industrialisatie
- Weinig gebruik van bestrijdingsmiddelen
- Weinig hectiek in werk, wonen en leven: weinig stress
- Een goed sociaal/familieleven
Week 1
Geriatrie (het vak) vs gerontologie (de wetenschap)
Betrekkelijk jonge vakgebieden
Maatschappelijk zeer relevant: snelle groei aantal ouderen, ouderen die nog ouder worden
Kennismaken met complexiteit kwetsbare ouderen
Aanspraak op persoonsgerichte zorg en hoge kwaliteit van leven
https://icon-icons.com/nl/pictogram/dokter-vrouw/75050
https://nl.123rf.com/clipart-vectoren/onderzoeker.html?
alttext=1&orderby=2&sti=md9vf9cpcobi27zw6l|
Geriater/Geriatrie
Medische specialisme:
• Arts in algemeen ziekenhuis
• Sinds 1982 zelfstandig specialisme
• Kwetsbare oudere patiënt
• Ouderengeneeskunde
• Co-morbiditeit
Gerontoloog/Gerontologie
Tak van wetenschap:
• Bestudeert “het ouder worden” op sociaal, cultureel en maatschappelijk vlak
• Inzichten worden weer gebruikt door bijvoorbeeld een Geriater..
• Maar ook door beleidsmakers.
Wat is oud?
“Oud” is een relatief begrip. Het gaat uiteindelijk meer om (Frailty) kwetsbaarheid:
Kwetsbaar/Frail in biomedisch perspectief: 6% van de mensen ouder dan 65 jaar.
Kwetsbaar in bredere zin: biomedisch concept + psychische gesteldheid + sociale context: betreft
27% van de mensen ouder dan 65 jaar.
Frailty: Vernieuwd denken
Indicator van volksgezondheid
Voorspellen van gezondheidsrisico’s
,Richtinggevend in onderzoek
Toenemen levensverwachting:
Natuurlijk levenseinde door veroudering, voorafgegaan door kwetsbare periode met toename van
afhankelijkheid.
108 Mw van Dietz, is in 2014 overleden als oudste inwoonster van Eindhoven ze is 108 geworden.
Biologische verouderingstheorieën
Ouderdom komt met gebreken.
Verouderingsproces is nog steeds niet opgehelderd.
Al de bovenstaande theorieën bevatten een kern van waarheid en er is een grote overlap.
Bevolkingsontwikkeling Nederland
Demografie en veroudering
• Vergrijzing : toename van ‘Grijze druk’
• Vergrijzing (ouder worden)
• Ontgroening (kleinere gezinnen)
• Meer manieren om veroudering te definiëren
• Aantal 65 +
, • Bevolking 65+ gedeeld door (beroeps)bevolking (tussen 20-64)
Let op: de bevolking wordt wel actiever/ vitaler
Veel gebruikte indicator:
Percentage 65+ in de bevolking
Andere indicator om de “grijze druk” te monitoren is verhouding tussen groep ouderen en
beroepsbevolking:
Bevolking van 65 jaar en ouder gedeeld door de bevolking van 20-64 jaar
1950: 8 personen 20-64 tegenover elke 65-plusser
2010: 4 personen 20-64 tegenover elke 65-plusser
2060: 2 personen 20-64 tegenover elke 65-plusser
Dubbele vergrijzing
Meer ouderen boven de 65, en meer ouderen boven de 80
Effecten:
- Pensioenstelsel
- Minder mensen beschikbaar om voor deze oudere mensen te zorgen
- Meer oudere mensen in totaal
- Oudere mensen van 2040 hebben een andere mentaliteit dan de ouderen van nu (mondiger)
Een theorie: het Wegwerplichaam
• Disposable-somatheorie van Tom Kirkwood (1977)
• Iedere soort is erop gemaakt om nageslacht voort te brengen.
• Ouders moeten gezond blijven zolang hun kinderen niet in staat zijn om op eigen
benen te staan.
• Energie gaat in normale omstandigheden naar reproductie ipv herstel
Wegwerplichaam
Het wegwerplichaam
Het feit dat het lichaam beschikt over de mogelijkheid om herstelprocessen actiever te maken
betekent dat organismen een latente genetische potentie hebben om langer te leven dan dat ze
normaal gesproken doen. Dit kan verklaard worden binnen de context van de ‘disposable
, soma’ wegwerpbaar lichaam theorie van Thomas Kirkwood uit 1977, die stelt dat het lichaam de
beschikbare energie moet verdelen tussen metabolisme, voorplanting en onderhoud. Slechts in
bijzondere gevallen, bijvoorbeeld bij een gebrek aan voedsel, wordt het moleculaire en cellulaire
onderhoud geoptimaliseerd, zodat het organisme zich mogelijk nog op een later leeftijd kan
voortplanten, wanneer er meer voedsel beschikbaar is. Momenteel staat het nog ter discussie in
hoeverre dit ook bij de mens het geval is.
Blue Zones
De gebieden en de mensen die hier leven hebben een aantal gemeenschappelijke factoren:
- Veel zonuren
- Weinig industrialisatie
- Weinig gebruik van bestrijdingsmiddelen
- Weinig hectiek in werk, wonen en leven: weinig stress
- Een goed sociaal/familieleven
