Geschiedenis (memo), hoofdstuk 1 – de tijd van jagers en boeren –
het ontstaan van beschavingen (200.000 tot 300 v.C)
1. Wat is geschiedenis?
Bronnen Overblijfselen uit het verleden, zoals voorwerpen, gebouwen,
schilderijen, foto’s, brieven, dagboek en kranten
Geschiedenis Vak dat onderzoekt hoe mensen vroeger leefden
Historicus Iemand die de geschiedenis onderzoekt, ook wel geschiedkundige
genoemd
De tijd van jagers en boeren
2. Van oerknal naar oermens
Ontstaan van het zonnestelsel, aarde en zon (4,5 miljard jaar geleden)
Eerste bacteriele leven in zee (3,5 miljard jaar geleden)
Planten en dieren vestigen zich op land (450 miljoen jaar geleden)
Opkomst dinosaurussen (200 miljoen jaar geleden)
Eerste mensachtigen, apensoort die rechtop liep(4 miljoen jaar)
o Rechtoplopende aapmens (3 miljoen jaar)
o Homo Erectus (1 miljoen jaar)
o Neanderthaler (200.000 jaar)
o Homo Sapiens (30.000 jaar)
De eerste mensen
De eerste mensen (Homo Erectus) leefden in Afrika. Zij gebruikten stokken en botten om
eetbare plantenwortels op te graven. Zij waren mogelijk ook vleeseters (aas). Een belangrijke
ontdekking was de ontdekking van het vuur (eten en wapens maken).
Prehistorie = steentijd. In de prehistorie was er geen schrift. Archeologen bestuderen
ongeschreven bronnen, zoals werktuigen en tekeningen.
Homo Sapiens
Wij behoren tot de Homo Sapiens (verstandige mens) en ontstonden 200.000 jaar geleden.
Bestaansmiddelen waren jagen en verzamelen. Er waren groepen die visden, andere groepen
jaagden op mammoeten. Ze gebruikten niet alleen het vlees van gedode dieren maar
maakten ook gereedschappen van botten en gebruikten huiden als kleding. Ze vulden hun
maaltijd aan met bladeren, noten, bessen etc.
Het is niet bekend wanneer mensen voor het eerst gingen spreken. Het vermogen om te
praten heeft te maken met de grootte van de hersenen en de bouw van het strottenhoofd.
Leven in groepen
Jagers-verzamelaars leefden in kleine groepen van 25-40 mensen (hoe groter de groep hoe
meer voedsel nodig was). Binnen de groepen was een taakverdeling tussen mannen (jagen)
en vrouwen (verzamelen en zorgen). Ze trokken voortdurend rond omdat het koud was
waardoor er minder planten en dieren waren.
Bestaansmiddel De manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien, zoals
landbouw en jagen en verzamelen
Jagers- Mensen die leven van jacht, visserij en het verzamelen van eetbare
verzamelaars planten
Taakverdeling De manier waarop de werkzaamheden zijn verdeeld, bijv. tussen mannen
clvs 1
, Geschiedenis (memo), hoofdstuk 1 – de tijd van jagers en boeren –
het ontstaan van beschavingen (200.000 tot 300 v.C)
en vrouwen
3. Leven van de landbouw
Een geweldige ontdekking
Ongeveer 8.000 v.C. gingen kleine groepjes jagers-verzamelaars aan landbouw doen (dit heeft
duizenden jaren geduurd). Rondtrekken en jagen maakten plaats voor vaste woonplaatsen
( huizen van gedroogde klei) en landbouw. Een belangrijke verandering in het bestaan van de
mensheid.
De eerste boeren leefden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Mensen verbouwden
gewassen (akkerbouw) en hielden vee (veeteelt).
Oorzaken dat men boer werd (in Mesopotamie)
1. Men al op een vaste plaats woonde
2. De bevolking groeide, waardoor er meer voedsel nodig was
3. Het werd warmer en droger. Door aan veeteelt te doen en te zaaien was er voldoende
voedsel
4. De opbrengst van de jacht was afgenomen
5. Kennis van mensen over planten en dieren groeide
6. Er groeiden veel wilde graansoorten en men vond goed tembaar vee (schapen, geiten,
varkens)
Grote gevolgen
1. Men koos vaste woonplaatsen
2. Mensen gingen in huizen wonen
3. De bevolking groeide
4. Er ontstonden dorpen, waar boeren elkaar hielpen (150 inwoners – nederzetting Jericho)
5. Tussen 8500 en 3000 v.C. verspreidde de landbouw zich uit langs de rivier de Nijl
6. Nadelen boer zijn: besmettelijke veeziekten die ook gevaarlijk waren voor mensen
Akkerbouw Verbouwen van gewassen, zoals graan
Landbouw Een middel van bestaan waarbij je leeft van akkerbouw en veeteelt
Vaste Dorpen of steden waar mensen huizen bouwden om zich voor langere
woonplaatsen tijd te vestigen
Veeteelt Houden of fokken van beesten als bestaansmiddel om in het onderhoud
te voorzien
4. De Nijl en Egypte
Het geschenk van de Nijl
Elk jaar overstroomde de rivier de Nijl. Vruchtbaar slib (grond) bleef dan liggen, zodat
Egyptenaren hun gewassen konden verbouwen. De rivier stroomde langs het Dal der
Koningen, de steden Memphis en Thebe en de piramides.
Voor egyptische boeren begon het nieuwe jaar op 19 juli, de 1 e dag van de overstroming.
Het jaar werd verdeeld in drie seizoenen: de tijd van overstroming, de zaaitijd en de
oogsttijd.
clvs 2
het ontstaan van beschavingen (200.000 tot 300 v.C)
1. Wat is geschiedenis?
Bronnen Overblijfselen uit het verleden, zoals voorwerpen, gebouwen,
schilderijen, foto’s, brieven, dagboek en kranten
Geschiedenis Vak dat onderzoekt hoe mensen vroeger leefden
Historicus Iemand die de geschiedenis onderzoekt, ook wel geschiedkundige
genoemd
De tijd van jagers en boeren
2. Van oerknal naar oermens
Ontstaan van het zonnestelsel, aarde en zon (4,5 miljard jaar geleden)
Eerste bacteriele leven in zee (3,5 miljard jaar geleden)
Planten en dieren vestigen zich op land (450 miljoen jaar geleden)
Opkomst dinosaurussen (200 miljoen jaar geleden)
Eerste mensachtigen, apensoort die rechtop liep(4 miljoen jaar)
o Rechtoplopende aapmens (3 miljoen jaar)
o Homo Erectus (1 miljoen jaar)
o Neanderthaler (200.000 jaar)
o Homo Sapiens (30.000 jaar)
De eerste mensen
De eerste mensen (Homo Erectus) leefden in Afrika. Zij gebruikten stokken en botten om
eetbare plantenwortels op te graven. Zij waren mogelijk ook vleeseters (aas). Een belangrijke
ontdekking was de ontdekking van het vuur (eten en wapens maken).
Prehistorie = steentijd. In de prehistorie was er geen schrift. Archeologen bestuderen
ongeschreven bronnen, zoals werktuigen en tekeningen.
Homo Sapiens
Wij behoren tot de Homo Sapiens (verstandige mens) en ontstonden 200.000 jaar geleden.
Bestaansmiddelen waren jagen en verzamelen. Er waren groepen die visden, andere groepen
jaagden op mammoeten. Ze gebruikten niet alleen het vlees van gedode dieren maar
maakten ook gereedschappen van botten en gebruikten huiden als kleding. Ze vulden hun
maaltijd aan met bladeren, noten, bessen etc.
Het is niet bekend wanneer mensen voor het eerst gingen spreken. Het vermogen om te
praten heeft te maken met de grootte van de hersenen en de bouw van het strottenhoofd.
Leven in groepen
Jagers-verzamelaars leefden in kleine groepen van 25-40 mensen (hoe groter de groep hoe
meer voedsel nodig was). Binnen de groepen was een taakverdeling tussen mannen (jagen)
en vrouwen (verzamelen en zorgen). Ze trokken voortdurend rond omdat het koud was
waardoor er minder planten en dieren waren.
Bestaansmiddel De manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien, zoals
landbouw en jagen en verzamelen
Jagers- Mensen die leven van jacht, visserij en het verzamelen van eetbare
verzamelaars planten
Taakverdeling De manier waarop de werkzaamheden zijn verdeeld, bijv. tussen mannen
clvs 1
, Geschiedenis (memo), hoofdstuk 1 – de tijd van jagers en boeren –
het ontstaan van beschavingen (200.000 tot 300 v.C)
en vrouwen
3. Leven van de landbouw
Een geweldige ontdekking
Ongeveer 8.000 v.C. gingen kleine groepjes jagers-verzamelaars aan landbouw doen (dit heeft
duizenden jaren geduurd). Rondtrekken en jagen maakten plaats voor vaste woonplaatsen
( huizen van gedroogde klei) en landbouw. Een belangrijke verandering in het bestaan van de
mensheid.
De eerste boeren leefden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Mensen verbouwden
gewassen (akkerbouw) en hielden vee (veeteelt).
Oorzaken dat men boer werd (in Mesopotamie)
1. Men al op een vaste plaats woonde
2. De bevolking groeide, waardoor er meer voedsel nodig was
3. Het werd warmer en droger. Door aan veeteelt te doen en te zaaien was er voldoende
voedsel
4. De opbrengst van de jacht was afgenomen
5. Kennis van mensen over planten en dieren groeide
6. Er groeiden veel wilde graansoorten en men vond goed tembaar vee (schapen, geiten,
varkens)
Grote gevolgen
1. Men koos vaste woonplaatsen
2. Mensen gingen in huizen wonen
3. De bevolking groeide
4. Er ontstonden dorpen, waar boeren elkaar hielpen (150 inwoners – nederzetting Jericho)
5. Tussen 8500 en 3000 v.C. verspreidde de landbouw zich uit langs de rivier de Nijl
6. Nadelen boer zijn: besmettelijke veeziekten die ook gevaarlijk waren voor mensen
Akkerbouw Verbouwen van gewassen, zoals graan
Landbouw Een middel van bestaan waarbij je leeft van akkerbouw en veeteelt
Vaste Dorpen of steden waar mensen huizen bouwden om zich voor langere
woonplaatsen tijd te vestigen
Veeteelt Houden of fokken van beesten als bestaansmiddel om in het onderhoud
te voorzien
4. De Nijl en Egypte
Het geschenk van de Nijl
Elk jaar overstroomde de rivier de Nijl. Vruchtbaar slib (grond) bleef dan liggen, zodat
Egyptenaren hun gewassen konden verbouwen. De rivier stroomde langs het Dal der
Koningen, de steden Memphis en Thebe en de piramides.
Voor egyptische boeren begon het nieuwe jaar op 19 juli, de 1 e dag van de overstroming.
Het jaar werd verdeeld in drie seizoenen: de tijd van overstroming, de zaaitijd en de
oogsttijd.
clvs 2
