Blok 2.4: Huwelijkse voorwaarden
Huwelijkse voorwaarden
Wettelijke bepalingen over huwelijkse voorwaarden vinden we in Boek 1, Titel 8. Deze Titel is van
toepassing op echtgenoten en geregistreerd partners via schakelbepaling art. 1:80b BW.
Als men trouwt kan men huwelijkse voorwaarden/partnerschapsvoorwaarden op laten maken.
Huwelijkse voorwaarden maakt men als men wil afwijken van het wettelijke
huwelijksvermogensregime.
Huwelijkse voorwaarden kunnen zowel voor als tijdens het huwelijk worden gemaakt (art. 1:114
BW).
Indien de huwelijkse voorwaarden voor het sluiten van het huwelijk worden gemaakt, gelden zij
vanaf het moment dat het huwelijk is voltrokken (art. 1:117 lid 2 BW). Hiervan kan niet worden
afgeweken.
Indien de huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk worden gemaakt, gelden zij op zijn vroegst op
de dag volgend op de dag waarop de notariële akte is verleden, tenzij een ander tijdstip is
afgesproken (art. 1:120 lid 1 BW). Een eerder tijdstip afspreken kan niet. Indien de huwelijkse
voorwaarden tijdens het huwelijk worden gemaakt of gewijzigd, dan wijzigt ofwel het
huwelijksgoederenregime tijdens het huwelijk van gemeenschap van goederen naar huwelijkse
voorwaarden, maar het kan ook zo zijn dat er al huwelijkse voorwaarden waren en de inhoud van de
akte wordt gewijzigd en er dus andere afspraken tussen partijen gaan gelden.
Huwelijkse voorwaarden dienen altijd bij notariële akte te worden aangegaan, anders zijn de
huwelijkse voorwaarden nietig (art. 1:115 BW). Dit is enerzijds ter bescherming van partijen.
De notaris zal nagaan welke afspraken aanstaande echtgenoten willen maken en moet hun
voorlichten over de wettelijke bepalingen, de heersende jurisprudentie en de uitwerking van de
wensen van de (aanstaande) echtgenoten. Dit geldt temeer nu voorheen voor het aangaan of
wijzigen van huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk toestemming van de rechter nodig was. Nu
de toestemming van de rechter niet meer langer nodig is, is de taak van de notaris nog belangrijker
geworden. De notaris dient zich ook bewust te zijn van de verschillende posities die de (aanstaande)
echtgenoten bijvoorbeeld in vermogen of in kennis hebben. De notaris heeft een zorgplicht. Aan de
andere kant dient de notaris ook te bekijken of afspraken in de akte huwelijkse voorwaarden geen
schuldeisers benadelen.
De huwelijkse voorwaarden worden ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. Alleen op deze
manier kunnen afspraken tussen de echtgenoten worden tegengeworpen aan schuldeisers.
Als men huwelijkse voorwaarden maakt wijkt men af van de wettelijke beperkte gemeenschap van
goederen, want dat is het huwelijksgoederenregime dat geldt als men geen huwelijkse voorwaarden
maakt. Men kan enkel afwijken van de wettelijke beperkte gemeenschap van goederen als de
huwelijkse voorwaarden niet in strijd zijn met: dwingende wettelijke bepalingen, goede zeden,
openbare orde (art. 1:121 lid 1 BW), dit op straffe van nietigheid.
In de huwelijkse voorwaarden wordt dus afgeweken van Boek 1, Titel 7 voor zover dat regelend recht
omvat. Niet kan worden afgeweken van de wetsbepalingen over de ontbinding van de gemeenschap
zoals opgenomen in art. 1:99 BW, van de aansprakelijkheid van echtgenoten na ontbinding van de
gemeenschap zoals opgenomen in art. 1:102 BW, de afstand van de gemeenschap zoals opgenomen
in art. 1:103 t/m 1:108 BW, de opheffing van de gemeenschap zoals opgenomen in art. 1:109 t/m
1:113 BW en het tijdstip van inwerkingtreding van de huwelijkse voorwaarden zoals opgenomen in
art. 1:117 t/m 1:120 BW.
Van Boek 1, Titel 6 kan, behoudens art. 1:84 lid 1 en 2 BW en art. 1:87 lid 1 t/m 3, niet worden
afgeweken. In deze artikelen is uitdrukkelijk opgenomen dat kan worden afgeweken, indien dat
mogelijk is.
, In art. 1:121 lid 2 BW staat dat het aandeel in de goederen van de gemeenschap gelijk moet zijn aan
het aandeel in de schulden daarvan. In lid 3 staat dat bij huwelijkse voorwaarden niet mag worden
afgeweken van de vermogensrechtelijke rechten voortkomend uit het ouderlijk gezag en ook niet van
de rechten die de wet aan de langst levende echtgenoot in het kader van het erfrecht toekend.
In de huwelijkse voorwaarden mag niet worden opgenomen: afspraak om af te zien van
partneralimentatie (HR 25 november 2022).
Voor de akte huwelijkse voorwaarden bestaan in de praktijk standaard bepalingen die veel
voorkomend zijn, maar huwelijkse voorwaarden zijn maatwerk. Per geval dient gekeken te worden
wat de echtgenoten zijn overeengekomen.
Een akte huwelijke voorwaarden is een overeenkomst conform Boek 6 BW. Uitleg van de
overeenkomst dient te geschieden aan de hand van de Haviltex-maatstaf: geen zuiver taalkundige
uitleg, maar op de zin van partijen in de gegeven omstandigheden over en weer aan deze bepalingen
mochten toekennen en op hetgeen zij redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.
Als vaststaat wat is overeengekomen worden de gevolgen van wat partijen hebben afgesproken
tweeërlei beheerst door de redelijkheid en billijkheid: enerzijds heeft een beding in de huwelijkse
voorwaarden ook gevolgen die naar de aard van het beding uit de redelijkheid en billijkheid
voortvloeien, anderzijds kunnen de redelijkheid en billijkheid ook de werking van hetgeen partijen
hebben opgenomen in de akte huwelijkse voorwaarden beperken. Een tussen partijen geldende regel
op grond van de huwelijkse voorwaarden is niet van toepassing indien dat in de betreffende
omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.
Zie kennisclip minuut 7.30 voor voorbeelden bepalingen akte huwelijkse voorwaarden.
Koude uitsluiting = bepaling waarin wordt overeengekomen dat tussen echtgenoten geen enkele
goederenrechtelijke gemeenschap zal bestaan, en dat ook geen verrekening van inkomen of
vermogen zal plaatsvinden.
Huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap (beperkte gemeenschap) van bijv. huis of inboedel =
wanneer in de akte huwelijkse voorwaarden wordt bepaald dat er een gemeenschap tussen de
echtgenoten zal bestaan.
Een verrekenbeding komt ook vaak voor in de akte huwelijksvoorwaarden. Dit kan finaal of periodiek
zijn.
Verrekenen is iets anders dan verdelen. Verdelen is aan de orde bij een gemeenschap en is
goederenrechtelijk van karakter, er wordt over de eigendom van de goederen beslist. De verrekening
is verbintenisrechtelijk van karakter, er wordt niets over de eigendom van de goederen bepaald, die
blijft in stand en dus ongewijzigd.
In Boek 1, Titel 8 staan allereerst algemene bepalingen over het verrekenbeding (vanaf art. 1:132
BW). In art. 1:132 lid 2 BW staat dat, tenzij anders is bepaald, van de bepalingen onder andere bij
huwelijkse voorwaarden kan worden afgeweken.
De verplichting tot verrekening is wederkerig en ziet op het inkomen of vermogen (art. 1:133 BW),
afhankelijk van het verrekenbeding, dat echtgenoten tijdens het bestaan van de verplichting hebben
verkregen.
Verrekening verschiet bij helfte en in geld (art. 1:135 lid 1 BW, 1:137 en 1:140 BW). Verder kan de
rechter wegens gewichtige reden bepalen dat er in termijnen of na verloop van een bepaalde periode
dient te worden betaald.
Verrekening ziet niet op vermogen dat krachtens erfopvolging, bij versterf, making, lastbevoordeling
of gift wordt verkregen en ook niet op de vruchten daaruit of voor vermogen of vruchten die
daarvoor in de plaats treden. Zie art. 1:133 lid 2 BW.
Als er tussen de echtgenoten een geschil bestaat of een goed tot het te verrekenen vermogen
behoort, en geen van de echtgenoten kan bewijzen dat het goed niet daartoe behoort, dan wordt dat
goed aangemerkt als te verrekenen vermogen. Het betreft hier dus een bewijsvermoeden.
Huwelijkse voorwaarden
Wettelijke bepalingen over huwelijkse voorwaarden vinden we in Boek 1, Titel 8. Deze Titel is van
toepassing op echtgenoten en geregistreerd partners via schakelbepaling art. 1:80b BW.
Als men trouwt kan men huwelijkse voorwaarden/partnerschapsvoorwaarden op laten maken.
Huwelijkse voorwaarden maakt men als men wil afwijken van het wettelijke
huwelijksvermogensregime.
Huwelijkse voorwaarden kunnen zowel voor als tijdens het huwelijk worden gemaakt (art. 1:114
BW).
Indien de huwelijkse voorwaarden voor het sluiten van het huwelijk worden gemaakt, gelden zij
vanaf het moment dat het huwelijk is voltrokken (art. 1:117 lid 2 BW). Hiervan kan niet worden
afgeweken.
Indien de huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk worden gemaakt, gelden zij op zijn vroegst op
de dag volgend op de dag waarop de notariële akte is verleden, tenzij een ander tijdstip is
afgesproken (art. 1:120 lid 1 BW). Een eerder tijdstip afspreken kan niet. Indien de huwelijkse
voorwaarden tijdens het huwelijk worden gemaakt of gewijzigd, dan wijzigt ofwel het
huwelijksgoederenregime tijdens het huwelijk van gemeenschap van goederen naar huwelijkse
voorwaarden, maar het kan ook zo zijn dat er al huwelijkse voorwaarden waren en de inhoud van de
akte wordt gewijzigd en er dus andere afspraken tussen partijen gaan gelden.
Huwelijkse voorwaarden dienen altijd bij notariële akte te worden aangegaan, anders zijn de
huwelijkse voorwaarden nietig (art. 1:115 BW). Dit is enerzijds ter bescherming van partijen.
De notaris zal nagaan welke afspraken aanstaande echtgenoten willen maken en moet hun
voorlichten over de wettelijke bepalingen, de heersende jurisprudentie en de uitwerking van de
wensen van de (aanstaande) echtgenoten. Dit geldt temeer nu voorheen voor het aangaan of
wijzigen van huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk toestemming van de rechter nodig was. Nu
de toestemming van de rechter niet meer langer nodig is, is de taak van de notaris nog belangrijker
geworden. De notaris dient zich ook bewust te zijn van de verschillende posities die de (aanstaande)
echtgenoten bijvoorbeeld in vermogen of in kennis hebben. De notaris heeft een zorgplicht. Aan de
andere kant dient de notaris ook te bekijken of afspraken in de akte huwelijkse voorwaarden geen
schuldeisers benadelen.
De huwelijkse voorwaarden worden ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. Alleen op deze
manier kunnen afspraken tussen de echtgenoten worden tegengeworpen aan schuldeisers.
Als men huwelijkse voorwaarden maakt wijkt men af van de wettelijke beperkte gemeenschap van
goederen, want dat is het huwelijksgoederenregime dat geldt als men geen huwelijkse voorwaarden
maakt. Men kan enkel afwijken van de wettelijke beperkte gemeenschap van goederen als de
huwelijkse voorwaarden niet in strijd zijn met: dwingende wettelijke bepalingen, goede zeden,
openbare orde (art. 1:121 lid 1 BW), dit op straffe van nietigheid.
In de huwelijkse voorwaarden wordt dus afgeweken van Boek 1, Titel 7 voor zover dat regelend recht
omvat. Niet kan worden afgeweken van de wetsbepalingen over de ontbinding van de gemeenschap
zoals opgenomen in art. 1:99 BW, van de aansprakelijkheid van echtgenoten na ontbinding van de
gemeenschap zoals opgenomen in art. 1:102 BW, de afstand van de gemeenschap zoals opgenomen
in art. 1:103 t/m 1:108 BW, de opheffing van de gemeenschap zoals opgenomen in art. 1:109 t/m
1:113 BW en het tijdstip van inwerkingtreding van de huwelijkse voorwaarden zoals opgenomen in
art. 1:117 t/m 1:120 BW.
Van Boek 1, Titel 6 kan, behoudens art. 1:84 lid 1 en 2 BW en art. 1:87 lid 1 t/m 3, niet worden
afgeweken. In deze artikelen is uitdrukkelijk opgenomen dat kan worden afgeweken, indien dat
mogelijk is.
, In art. 1:121 lid 2 BW staat dat het aandeel in de goederen van de gemeenschap gelijk moet zijn aan
het aandeel in de schulden daarvan. In lid 3 staat dat bij huwelijkse voorwaarden niet mag worden
afgeweken van de vermogensrechtelijke rechten voortkomend uit het ouderlijk gezag en ook niet van
de rechten die de wet aan de langst levende echtgenoot in het kader van het erfrecht toekend.
In de huwelijkse voorwaarden mag niet worden opgenomen: afspraak om af te zien van
partneralimentatie (HR 25 november 2022).
Voor de akte huwelijkse voorwaarden bestaan in de praktijk standaard bepalingen die veel
voorkomend zijn, maar huwelijkse voorwaarden zijn maatwerk. Per geval dient gekeken te worden
wat de echtgenoten zijn overeengekomen.
Een akte huwelijke voorwaarden is een overeenkomst conform Boek 6 BW. Uitleg van de
overeenkomst dient te geschieden aan de hand van de Haviltex-maatstaf: geen zuiver taalkundige
uitleg, maar op de zin van partijen in de gegeven omstandigheden over en weer aan deze bepalingen
mochten toekennen en op hetgeen zij redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.
Als vaststaat wat is overeengekomen worden de gevolgen van wat partijen hebben afgesproken
tweeërlei beheerst door de redelijkheid en billijkheid: enerzijds heeft een beding in de huwelijkse
voorwaarden ook gevolgen die naar de aard van het beding uit de redelijkheid en billijkheid
voortvloeien, anderzijds kunnen de redelijkheid en billijkheid ook de werking van hetgeen partijen
hebben opgenomen in de akte huwelijkse voorwaarden beperken. Een tussen partijen geldende regel
op grond van de huwelijkse voorwaarden is niet van toepassing indien dat in de betreffende
omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.
Zie kennisclip minuut 7.30 voor voorbeelden bepalingen akte huwelijkse voorwaarden.
Koude uitsluiting = bepaling waarin wordt overeengekomen dat tussen echtgenoten geen enkele
goederenrechtelijke gemeenschap zal bestaan, en dat ook geen verrekening van inkomen of
vermogen zal plaatsvinden.
Huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap (beperkte gemeenschap) van bijv. huis of inboedel =
wanneer in de akte huwelijkse voorwaarden wordt bepaald dat er een gemeenschap tussen de
echtgenoten zal bestaan.
Een verrekenbeding komt ook vaak voor in de akte huwelijksvoorwaarden. Dit kan finaal of periodiek
zijn.
Verrekenen is iets anders dan verdelen. Verdelen is aan de orde bij een gemeenschap en is
goederenrechtelijk van karakter, er wordt over de eigendom van de goederen beslist. De verrekening
is verbintenisrechtelijk van karakter, er wordt niets over de eigendom van de goederen bepaald, die
blijft in stand en dus ongewijzigd.
In Boek 1, Titel 8 staan allereerst algemene bepalingen over het verrekenbeding (vanaf art. 1:132
BW). In art. 1:132 lid 2 BW staat dat, tenzij anders is bepaald, van de bepalingen onder andere bij
huwelijkse voorwaarden kan worden afgeweken.
De verplichting tot verrekening is wederkerig en ziet op het inkomen of vermogen (art. 1:133 BW),
afhankelijk van het verrekenbeding, dat echtgenoten tijdens het bestaan van de verplichting hebben
verkregen.
Verrekening verschiet bij helfte en in geld (art. 1:135 lid 1 BW, 1:137 en 1:140 BW). Verder kan de
rechter wegens gewichtige reden bepalen dat er in termijnen of na verloop van een bepaalde periode
dient te worden betaald.
Verrekening ziet niet op vermogen dat krachtens erfopvolging, bij versterf, making, lastbevoordeling
of gift wordt verkregen en ook niet op de vruchten daaruit of voor vermogen of vruchten die
daarvoor in de plaats treden. Zie art. 1:133 lid 2 BW.
Als er tussen de echtgenoten een geschil bestaat of een goed tot het te verrekenen vermogen
behoort, en geen van de echtgenoten kan bewijzen dat het goed niet daartoe behoort, dan wordt dat
goed aangemerkt als te verrekenen vermogen. Het betreft hier dus een bewijsvermoeden.
