Samenvatting Psychologie en Voeding

Inleiding​ ​in​ ​de​ ​psychologie​ ​voor​ ​paramedici

1. Inleiding:​ ​de​ ​rol​ ​van​ ​psychologie​ ​in​ ​de​ ​gezondheidszorg
Wat​ ​doen​ ​psychologen:
- onderzoeken​ ​fenomenen
- begeleiden​ ​en/of​ ​behandelen​ ​mensen​ ​met​ ​psychische​ ​of​ ​emotionele​ ​problemen
Psychologie​ ​in​ ​de​ ​zorg:
● in​ ​contact​ ​met​ ​de​ ​cliënt:
○ aanspreekpunt​ ​voor​ ​de​ ​cliënt
● in​ ​contact​ ​met​ ​jezelf
○ werken​ ​met​ ​mensen​ ​kan​ ​veel​ ​van​ ​je​ ​vergen,​ ​dus​ ​je​ ​moet​ ​een​ ​juiste​ ​balans
zoeken​ ​tussen​ ​geven​ ​en​ ​nemen
○ psychologie​ ​helpt​ ​jezelf​ ​leren​ ​kennen​ ​en​ ​maakt​ ​je​ ​attent​ ​op​ ​psychische
processen​ ​waar​ ​je​ ​wellicht​ ​niet​ ​bewust​ ​van​ ​bent​ ​maar​ ​die​ ​je​ ​wel​ ​in​ ​de
problemen​ ​kunnen​ ​brengen
Voor​ ​paramedicus​ ​belangrijkste​ ​deelgebieden​ ​van​ ​psychologie:
● sociale​ ​psychologie
● klinische​ ​psychologie
● ontwikkelingspsychologie
● neuropsychologie
● persoonlijkheidspsychologie
● arbeids-​ ​en​ ​organisatiepsychologie

, 2. Sociale​ ​psychologie​ ​in​ ​de​ ​gezondheidszorg
Sociale​ ​psychologie​​ ​houdt​ ​zich​ ​bezig​ ​met​ ​de​ ​manier​ ​waarop​ ​ons​ ​gedrag​ ​en​ ​onze​ ​beleving
wordt​ ​beïnvloed​ ​door​ ​anderen
Uitgangspunt​ ​sociale​ ​psychologie:​​ ​het​ ​zijn​ ​niet​ ​zozeer​ ​situaties​ ​en​ ​mensen​ ​zelf​ ​die​ ​onze
beleving​ ​en​ ​gedrag​ ​beïnvloeden,​ ​maar​ ​de​ ​percepties​ ​die​ ​we​ ​hebben.
​ enken​ ​dat​ ​er​ ​gebeurd
- het​ ​gaat​ ​er​ ​niet​ ​om​ ​wat​ ​er​ ​gebeurd​ ​maar​ ​om​ ​wat​ ​we​ d
Eenzaamheid:
● is​ ​een​ ​risicofactor​ ​voor​ ​depressie,​ ​vroegtijdige​ ​dood,​ ​opgenomen​ ​worden​ ​in​ ​een
psychiatrische​ ​inrichting,​ ​het​ ​krijgen​ ​van​ ​hart-​ ​en​ ​vaatziekten​ ​en​ ​om​ ​verkouden​ ​te
worden
○ dit​ ​grote​ ​lichamelijke​ ​effect​ ​wordt​ ​toegeschreven​ ​aan​ ​het​ ​feit​ ​dat​ ​het​ ​hebben
van​ ​goede​ ​relaties​ ​stress​ ​vermindert.
○ hierdoor​ ​is​ ​het​ ​belangrijk​ ​om​ ​een​ ​praatje​ ​te​ ​maken​ ​met​ ​een​ ​cliënt
● soorten:
○ sociale​ ​eenzaamheid
■ vloeit​ ​voort​ ​uit​ ​een​ ​gebrek​ ​aan​ ​vrienden​ ​en​ ​kennissen,​ ​het​ ​gevoel
hebben​ ​nergens​ ​bij​ ​te​ ​horen
○ emotionele​ ​eenzaamheid
■ wordt​ ​veroorzaakt​ ​als​ ​mensen​ ​een​ ​gebrek​ ​aan​ ​liefde​ ​ervaren​ ​in​ ​hun
leven.
Soorten​ ​steun:
● praktische​ ​steun
● emotionele​ ​steun
● feitelijke​ ​informatie
● waardering​ ​en​ ​feedback

➢ negatieve​ ​en​ ​depressieve​ ​gevoelens​ ​zorgen​ ​voor​ ​een​ ​vertraagd​ ​herstel​ ​van​ ​een
ziekte​ ​of​ ​aandoening

Ontmoedigde/sombere​ ​cliënten​ ​helpen:
● informatie​ ​geven:​​ ​cliënt​ ​heeft​ ​minder​ ​de​ ​neiging​ ​om​ ​zichzelf​ ​te​ ​vergelijken​ ​met
anderen​ ​als​ ​hij​ ​beschikt​ ​over​ ​goede​ ​informatie
○ belangrijk​ ​is​ ​dat​ ​de​ ​informatie​ ​gepersonaliseerd​ ​is
Cliënten​ ​helpen​ ​die​ ​de​ ​behandeling​ ​niet​ ​goed​ ​snappen/​ ​nut​ ​niet​ ​inzien:
​ ealth​ ​literacy
● cliënten​ ​verschillen​ ​sterk​ ​in​ ​de​ ​mate​ ​waarin​ ​ze​ ​informatie​ ​begrijpen​ ​=​ h
○ informatie​ ​herhaaldelijk​ ​en​ ​duidelijk​ ​uitleggen,​ ​of​ ​desnoods​ ​in​ ​eenvoudige​ ​taal
voor​ ​ze​ ​op​ ​te​ ​schrijven
Redenen​ ​waarom​ ​mensen​ ​ongezond​ ​blijven​ ​leven:
● verschillen​ ​in​ ​health​ ​literacy
● mensen​ ​staan​ ​bloot​ ​aan​ ​sociale​ ​invloeden​ ​die​ ​hun​ ​beslissingen​ ​beïnvloeden
● opvatting​ ​over​ ​de​ ​eigen​ ​effectiviteit​ ​/​ ​in​ ​zichzelf​ ​geloven

, Transtheoretisch​ ​model​ ​van​ ​verandering:​​ ​(Prochaska​ ​en​ ​DiClemente,​ ​1985)
● verandering​ ​kost​ ​tijd​ ​en​ ​moeite​ ​en​ ​kan​ ​gepaard​ ​gaan​ ​met​ ​terugval​ ​in​ ​het​ ​ongezonde
gedrag
● het​ ​is​ ​belangrijk​ ​dat​ ​een​ ​diëtist​ ​beseft​ ​in​ ​welke​ ​fase​ ​een​ ​cliënt​ ​zich​ ​bevindt​ ​om​ ​te
bepalen​ ​welke​ ​informatie​ ​en​ ​begeleiding​ ​hij​ ​of​ ​zij​ ​nodig​ ​heeft.
● Fasen:
○ precontemplatiefase
■ mensen​ ​zijn​ ​zich​ ​niet​ ​bewust
○ contemplatiefase
■ denkt​ ​na​ ​over​ ​gedrag​ ​en​ ​mogelijk​ ​negatieve​ ​gevolgen​ ​ervan.
○ voorbereidingsfase
■ mentale​ ​voorbereiding​ ​op​ ​een​ ​gedragsverandering:​ ​doelen​ ​en​ ​plannen
formuleren
○ actiefase
■ mensen​ ​proberen​ ​actief​ ​hun​ ​gedrag​ ​te​ ​veranderen
■ kan​ ​gepaard​ ​gaan​ ​met​ ​terugval,​ ​waarbij​ ​iemand​ ​opnieuw​ ​in​ ​de
(pre)contemplatiefase​ ​terecht​ ​komt.
○ vasthouden
■ nieuw​ ​gedrag​ ​wordt​ ​steeds​ ​makkelijker​ ​op​ ​te​ ​brengen.
Hulpmiddelen​ ​voor​ ​veranderen:
● mensen​ ​informeren
○ belangrijk​ ​in​ ​de​ ​(pre)contemplatiefase
● bewustmaken​ ​van​ ​sociale​ ​verantwoordelijkheden
○ door​ ​hierover​ ​te​ ​praten​ ​worden​ ​mensen​ ​gedwongen​ ​hierbij​ ​stil​ ​te​ ​staan.
○ belangrijk​ ​in​ ​de​ ​(pre)contemplatiefase
○ helpt​ ​ook​ ​om​ ​niet​ ​terug​ ​te​ ​vallen
● bewustmaken​ ​van​ ​hun​ ​(ideale)​ ​zelfbeeld
○ vooral​ ​belangrijk​ ​in​ ​de​ ​(pre)contemplatiefase
○ helpt​ ​ook​ ​om​ ​niet​ ​terug​ ​te​ ​vallen
● keus​ ​geven
○ mensen​ ​zijn​ ​gemotiveerder​ ​als​ ​ze​ ​kunnen​ ​kiezen​ ​uit​ ​verschillende​ ​manieren
○ vooral​ ​zinvol​ ​in​ ​de​ ​contemplatie-​ ​en​ ​voorbereidingsfase
● helpen​ ​de​ ​juiste​ ​doelen​ ​te​ ​stellen
○ doel​ ​moet​ ​SMART​ ​zijn,​ ​houdt​ ​mensen​ ​bij​ ​de​ ​les
○ belangrijk​ ​in​ ​de​ ​voorbereidingsfase
● belonen
○ compliment​ ​geven​ ​is​ ​ook​ ​al​ ​belonen
○ van​ ​belang​ ​in​ ​de​ ​actiefase​ ​en​ ​bij​ ​terugval
● helpen​ ​met​ ​steun​ ​zoeken
○ goede​ ​afspraken​ ​maken​ ​met​ ​partner​ ​en​ ​andere​ ​huisgenoten​ ​over​ ​de
gedragsverandering
○ in​ ​contact​ ​brengen​ ​met​ ​mensen​ ​die​ ​dezelfde​ ​doelen​ ​hebben