Van gedachten wisselen. Filosofie en ethiek voor zorg en welzijn. (Hoofdstuk 4)
Richard de Brabander
Hoofdstuk 4 ‘De boel bij elkaar houden’: met harde of zachte hand? (politieke filosofie I)
4.1 De democratische rechtsstaat
De principes van de rechtsstaat:
Vrijheid, gelijkheid, bescherming tegen de macht van de regering en de scheiding van Kerk en Staat.
De beginselen van vrijheid en gelijkheid worden vastgelegd in de zogenoemde grondrechten, zoals
het recht op leven, het verbod op discriminatie en het recht op vrije meningsuiting,
geloofsovertuiging, vergadering en vereniging.
vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
De belangrijkste peiler onder de rechtsbescherming van de burger tegen de macht van de overheid is
de trias politica, oftewel de scheiding der machten:
De wetgevende macht (het parlement), de rechterlijke macht en de uitvoerende macht (de overheid)
moeten gescheiden zijn.
niet? Gevaar van machtsmisbruik/tirannie.
Voorkomt dat de overheid zomaar de wet kan veranderen als dat haar goed uitkomt.
De rechtsbescherming van burgers tegen de overheid houdt in dat de overheid een
onthoudingsplicht heeft. De vrijheden van burgers mogen niet zonder meer worden ingeperkt.
habeas corpus-bepaling.
Belangrijk is dat burgers de gelegenheid krijgen zich te verdedigen wanneer zij worden aangeklaagd.
Cliënten genieten rechtsbescherming tegenover vertegenwoordigers van de overheid: sociaal
werkers.
Ze moeten zich aan de wet houden en mogen niet naar eigen goeddunken handelen.
Laatste jaren, zorgplicht: de overheid heeft een actieve houding en positieve
(inspannings)verplichting tegenover haar burgers ten aanzien van het realiseren van sociale
grondrechten.
Maatschappelijke problemen worden geformuleerd in termen van gevoelens van onveiligheid,
leefbaarheid en het handhaven van orde en regels.
Het belang van de samenleving weegt hierbij zwaarder dan dat van het individu.
Aanpassen is regel, afwijkend gedrag wordt niet langer getolereerd.
Doelstelling sociaal werk: participatie.
Deze maatregelen worden verdedigd met het argument dat individuele vrijheid niet ten koste mag
gaan van de veiligheid van velen.
Om de vrijheid van de burger veilig te stellen zal de overheid die vrijheid moeten inperken.
4.2 De theorie van het sociaal contract
De fundamenten en principes van onze westerse democratische rechtsstaat zijn in de zeventiende
eeuw gelegd door de filosofen van het sociaal contract.
Richard de Brabander
Hoofdstuk 4 ‘De boel bij elkaar houden’: met harde of zachte hand? (politieke filosofie I)
4.1 De democratische rechtsstaat
De principes van de rechtsstaat:
Vrijheid, gelijkheid, bescherming tegen de macht van de regering en de scheiding van Kerk en Staat.
De beginselen van vrijheid en gelijkheid worden vastgelegd in de zogenoemde grondrechten, zoals
het recht op leven, het verbod op discriminatie en het recht op vrije meningsuiting,
geloofsovertuiging, vergadering en vereniging.
vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
De belangrijkste peiler onder de rechtsbescherming van de burger tegen de macht van de overheid is
de trias politica, oftewel de scheiding der machten:
De wetgevende macht (het parlement), de rechterlijke macht en de uitvoerende macht (de overheid)
moeten gescheiden zijn.
niet? Gevaar van machtsmisbruik/tirannie.
Voorkomt dat de overheid zomaar de wet kan veranderen als dat haar goed uitkomt.
De rechtsbescherming van burgers tegen de overheid houdt in dat de overheid een
onthoudingsplicht heeft. De vrijheden van burgers mogen niet zonder meer worden ingeperkt.
habeas corpus-bepaling.
Belangrijk is dat burgers de gelegenheid krijgen zich te verdedigen wanneer zij worden aangeklaagd.
Cliënten genieten rechtsbescherming tegenover vertegenwoordigers van de overheid: sociaal
werkers.
Ze moeten zich aan de wet houden en mogen niet naar eigen goeddunken handelen.
Laatste jaren, zorgplicht: de overheid heeft een actieve houding en positieve
(inspannings)verplichting tegenover haar burgers ten aanzien van het realiseren van sociale
grondrechten.
Maatschappelijke problemen worden geformuleerd in termen van gevoelens van onveiligheid,
leefbaarheid en het handhaven van orde en regels.
Het belang van de samenleving weegt hierbij zwaarder dan dat van het individu.
Aanpassen is regel, afwijkend gedrag wordt niet langer getolereerd.
Doelstelling sociaal werk: participatie.
Deze maatregelen worden verdedigd met het argument dat individuele vrijheid niet ten koste mag
gaan van de veiligheid van velen.
Om de vrijheid van de burger veilig te stellen zal de overheid die vrijheid moeten inperken.
4.2 De theorie van het sociaal contract
De fundamenten en principes van onze westerse democratische rechtsstaat zijn in de zeventiende
eeuw gelegd door de filosofen van het sociaal contract.
