Aantekeningen inleiding in de filosofie
Hoorcollege 2 dinsdag 25 april
Morele rechten
Ethiek speelt grote rol bij burgerschapsvorming. Heeft ook te maken met morele rechten.
Vorige week: korte inleiding over wat ethiek is en hoe je over ethische vragen kunt nadenken.
Onderscheidingen gemaakt die belangrijk zijn om in achterhoofd te houden. Empirische oordelen &
normatieve oordelen.
1. Empirische oordelen = oordelen over wat het geval is: hoeveel mensen zijn er in de zaal? Kan je
gewoon tellen, dan heb je een empirisch antwoord.
2. Normatieve oordelen = gaan niet in 1e instantie over hoe wereld in elkaar zit maar over vraag hoe
de wereld in elkaar zou moeten zitten of wat je zou moeten doen: vragen over handelingen.
Verschillende vormen normatieve oordelen van elkaar onderscheid:
Functionele oordelen = wat is handig om te doen?
Juridische oordelen = wat mag en wat moet?
Morele oordelen = gaat dit college over = antwoord geven op de vraag wat ik moreel
gezien zou moeten doen, wat is moreel juist om te doen?
De verschillende theorieën geven verschillende manieren hoe je na kunt gaan hoe je moreel gezien moet
handelen.
o Kijken naar gevolgen: wat heeft moreel gezien beste gevolgen?
o Kijken naar principes: wat voor soort principes kan je naar verwijzen om moreel oordeel te
vellen?
o Kijken naar karakters: wat voor soort mens ben je als je bepaald soort handeling uitvoert? Gaat
over deugdethiek.
Morele principes komen in 2 vormen terug: morele plichten (andere keer aan bod) en morele rechten (dit
college).
Morele rechten = antwoord geven op vraag: wat zou moeten mogen?
Rechten in algemeenheid geven antwoord op wat mag en wat mag niet, in juridische zin, morele rechten
op vraag wat zou moeten mogen?
Vier doelen van dit college: belangrijk, zou je op tentamen moeten kunnen beantwoorden! We moeten in
staat zijn dit te beantwoorden.
Uitleggen onderscheid rechten en morele rechten
Uitleggen verhoudingen rechten t.o.v. nut, plichten en deugd
Toepassen morele rechten in discussie
Kritiek op morele rechten formuleren
#BOOS hier spelen verschillende morele rechten een rol -> onderwijsvrijheid en recht op onderwijs.
Onderwijsvrijheid is dat scholen mogen bepalen dat zij bijvoorbeeld een christelijke school zijn. Deze
rechten botsen dus met elkaar. Vrijheid van onderwijs en recht op gelijke behandeling kan botsen. Dan
kan er dus sprake zijn van botsing tussen morele rechten.
Maar, er kan ook nog iets anders aan de hand zijn. Want ze kunnen zeggen: we hebben het recht om deze
visie te handhaven. Dan kun je dus een botsing hebben tussen juridische rechten en morele rechten.
Er is dus onderscheid tussen rechten en morele rechten. Om dat onderscheid helder te krijgen moet je
nagaan wat je eigenlijk zegt wanneer je zegt dat iets je morele recht is. Recht gaat over grenzen; dingen die
wel mogen of dingen die juist verboden zijn. Morele rechten gaan over wat zou moeten mogen. Als je zegt
dat je deze leerling mag weigeren vanwege je morele recht dan zeg je ook direct wat de ander niet mag
doen. ‘Ik mag iets en anderen mogen iets niet, omdat dit moreel juist is’. Dit is in principe onafhankelijk
van de nu geldende wet = in boek positive law genoemd (positief van wat nu aan de gang is). Die morele
rechten zijn dus onafhankelijke van juridische rechten. Dat is het geval omdat die juridische rechten op
een andere manier tot stand komen dan morele rechten. Je kunt moreel gezien wel gelijk krijgen, dat hoeft
politiek gezien (juridisch gezien) niet het geval te zijn.
Hoorcollege 2 dinsdag 25 april
Morele rechten
Ethiek speelt grote rol bij burgerschapsvorming. Heeft ook te maken met morele rechten.
Vorige week: korte inleiding over wat ethiek is en hoe je over ethische vragen kunt nadenken.
Onderscheidingen gemaakt die belangrijk zijn om in achterhoofd te houden. Empirische oordelen &
normatieve oordelen.
1. Empirische oordelen = oordelen over wat het geval is: hoeveel mensen zijn er in de zaal? Kan je
gewoon tellen, dan heb je een empirisch antwoord.
2. Normatieve oordelen = gaan niet in 1e instantie over hoe wereld in elkaar zit maar over vraag hoe
de wereld in elkaar zou moeten zitten of wat je zou moeten doen: vragen over handelingen.
Verschillende vormen normatieve oordelen van elkaar onderscheid:
Functionele oordelen = wat is handig om te doen?
Juridische oordelen = wat mag en wat moet?
Morele oordelen = gaat dit college over = antwoord geven op de vraag wat ik moreel
gezien zou moeten doen, wat is moreel juist om te doen?
De verschillende theorieën geven verschillende manieren hoe je na kunt gaan hoe je moreel gezien moet
handelen.
o Kijken naar gevolgen: wat heeft moreel gezien beste gevolgen?
o Kijken naar principes: wat voor soort principes kan je naar verwijzen om moreel oordeel te
vellen?
o Kijken naar karakters: wat voor soort mens ben je als je bepaald soort handeling uitvoert? Gaat
over deugdethiek.
Morele principes komen in 2 vormen terug: morele plichten (andere keer aan bod) en morele rechten (dit
college).
Morele rechten = antwoord geven op vraag: wat zou moeten mogen?
Rechten in algemeenheid geven antwoord op wat mag en wat mag niet, in juridische zin, morele rechten
op vraag wat zou moeten mogen?
Vier doelen van dit college: belangrijk, zou je op tentamen moeten kunnen beantwoorden! We moeten in
staat zijn dit te beantwoorden.
Uitleggen onderscheid rechten en morele rechten
Uitleggen verhoudingen rechten t.o.v. nut, plichten en deugd
Toepassen morele rechten in discussie
Kritiek op morele rechten formuleren
#BOOS hier spelen verschillende morele rechten een rol -> onderwijsvrijheid en recht op onderwijs.
Onderwijsvrijheid is dat scholen mogen bepalen dat zij bijvoorbeeld een christelijke school zijn. Deze
rechten botsen dus met elkaar. Vrijheid van onderwijs en recht op gelijke behandeling kan botsen. Dan
kan er dus sprake zijn van botsing tussen morele rechten.
Maar, er kan ook nog iets anders aan de hand zijn. Want ze kunnen zeggen: we hebben het recht om deze
visie te handhaven. Dan kun je dus een botsing hebben tussen juridische rechten en morele rechten.
Er is dus onderscheid tussen rechten en morele rechten. Om dat onderscheid helder te krijgen moet je
nagaan wat je eigenlijk zegt wanneer je zegt dat iets je morele recht is. Recht gaat over grenzen; dingen die
wel mogen of dingen die juist verboden zijn. Morele rechten gaan over wat zou moeten mogen. Als je zegt
dat je deze leerling mag weigeren vanwege je morele recht dan zeg je ook direct wat de ander niet mag
doen. ‘Ik mag iets en anderen mogen iets niet, omdat dit moreel juist is’. Dit is in principe onafhankelijk
van de nu geldende wet = in boek positive law genoemd (positief van wat nu aan de gang is). Die morele
rechten zijn dus onafhankelijke van juridische rechten. Dat is het geval omdat die juridische rechten op
een andere manier tot stand komen dan morele rechten. Je kunt moreel gezien wel gelijk krijgen, dat hoeft
politiek gezien (juridisch gezien) niet het geval te zijn.
