Hoofdstuk 8: Doorlopende leerlijnen
8.1 Scenario's voor Engels
8.1.1 Er is een grote variatie in wanneer scholen met Engels beginnen verschillende scenario’s. We
noemen er zeven, waarbij startmoment, aanpak en lestijd per week verschilt. Ook combinaties van scenario's
zijn mogelijk.
8.1.2 Scenario 1: Geen of nauwelijks Engels
Minder dan 20 uur per jaar op circa 15% van de scholen.
Geen bewuste keuze: uitval van Engels, leraren die niet gemotiveerd/opgeleid zijn,
verouderd/onvolledig lesmateriaal. Dit scenario is afhankelijk van de motivatie van leerkrachten.
Vaak op scholen met veel leerlingen met een migratieachtergrond. “Laat ze eerst maar
Nederlands leren.”
Gemiddelde, minder snelle of zwakkere leerlingen lopen het risico de kerndoelen niet te halen en
starten met achterstand in het vo: geen verantwoorde optie.
8.1.3 Scenario 2: Regulier Eibo,
Twee varianten: start in groep 7 of start in groep 5/6.
Zou worden gewerkt vanuit vakdidactiek + leerlijn Eibo + leerkracht spreekt Engels. Dit gebeurt
echter niet altijd, de lessen vallen vaak uit.
Waar het goed wordt aangeboden, leren kinderen meer dan taalvaardigheid: andere kennis +
vaardigheden.
Gemiddeld 30 minuten per week, voorbereiding op voortgezet onderwijs door:
1. kennismaking met het (vreemde)taalleerproces (ook handig voor Duits en Frans op vo)
2. bewustwording van buitenschools Engels
3. integratie van buitenschoolse en schoolse kennis: fase 1 van Eibo voorkennis inventariseren
fase 4 voorkennis integreren in nieuwe lesstof voorkennis gebruiken in effectieve
interactie.
4. ontwikkeling van spreekvaardigheid: vertrouwd raken met spreken + positieve attitude
5. motivatie om (meer) Engels te leren: onderwerpen + werkvormen aanpassen aan intrinsieke
motivatie van je groep.
Zonder een goede start in po, wordt Engels in vo erg moeilijk. Er is een concrete leerlijn/curriculum nodig om
naar einddoelen te werken. Het meetbaar eindniveau is minimaal A1. In het schoolwerkplan Engels staan
uitganspunten van de leerlijn, de thema’s en onderwerpen, de bestede tijd en werk-, toets- en
evaluatievormen beschreven. Er moet een werkplan opgesteld worden om minimaal 1 uur per week Engels te
geven.
8.1.4 Scenario 3: Versterkt Engels
hoger ambitie- en eindniveau dan Eibo door meer lestijd. (A1+_
Vaak in combinatie met internationalisering en in samenhang met andere vakken.
Internationalisering = kijken over de grens, zodat leerlingen begrip krijgen voor andere culturen
(cultural awareness) en zodat ze voorbereid zijn op de internationale samenleving.
Twee varianten: start in groep 7 of start in groep 5/6. Sommige scholen werken met
internationaal lesmateriaal met bijbehorende toetsen (Anglia of Cambridge).
Van internationalisering leren de leerlingen veel als ze het Engels kunnen toepassen, door samen
te werken met leerlingen van een partnerschool, via e-mail, Skype, FaceTime en eTwinning, een
Europese online community voor scholen. Werk niet met native speakers. Dat vraagt om een
beleidsplan voor internationalisering. Subsidies en Toolkit internationalisering via Nuffic.
Daarnaast is een praktisch werkplan nodig, waarin beschreven wordt hoe de leerlijn in de praktijk
wordt ingevuld. De samenwerking tussen leerkrachten staat ook beschreven.
Om kinderen voor te bereiden op uitwisseling met de partnerschool, moet er aandacht
geschonken worden aan:
o Mondelinge taalvaardigheid: luisteren en spreken
, o Leesvaardigheid: informatie halen uit teksten
o Schrijfvaardigheid
o Opzoekvaardigheid
Eibo-thema’s kunnen als uitganspunt gebruikt worden.
Gebruik van Anglia of Cambridge English neemt in vo toe.
8.1.5 Scenario 4: vvto zonder duidelijke einddoelen
Acht jaar lang 'gezellig Engels'
30-60 minuten per week.
Methode wordt gevolgd
Vvto-lijn loopt vaak vast, omdat onderbouwleerkrachten enthousiast zijn, maar midden- en
bovenbouw leerkrachten niet. Dit kan, omdat ze niet weten hoe, vanwege de onduidelijke
einddoelen.
Levert niet per se een hoger niveau op dan goed Eibo, het kan ook lager uitvallen.
Oplossing voor borging kwaliteit/rendement: nascholing team, kiezen van ambitieniveau (scenario
5), werken met standaardisering.
8.1.6 Scenario 5: structureel vvto/primary CLIL
gecertificeerde vvto-scholen, of scholen die hier naartoe werken, of niveau hebben, zonder certificering
Volgens kwaliteitscriteria werken zoals de Landelijke Standaard vvto Engels
minimaal 1 uur per week
een opbouw van vvto naar primary CLIL
goed geschoold team.
Vvto start in groep 1 en 2 met 'kleuter-CLIL'
De scholen die aan bovenstaande voldoen, kunnen een keurmerk krijgen.
Er is altijd een leerlijn of curriculum nodig met een werkplan, bijvoorbeeld een 'groepsplan' voor
Engels. In het werkplan zijn voor iedere groep de thema's, onderwerpen en vakken, de aanpak en
evaluatie vastgelegd, de samenwerking en overdracht tussen de teamleden en naar het vo.
Het eindniveau is afhankelijk van onder andere tijdsinvestering en interactiemogelijkheden en
komt uit tussen A1 en B1: A1 als streefniveau voor alle en A2 voor de meeste leerlingen.
8.1.7 Scenario 6 (pilot): tweetalig primair onderwijs (tpo),
19 scholen geven 30%-50% lestijd in het Engels.
Verwachte opbrengst in 2019: significant hoger dan Eibo.
Meer scholen willen zich aanmelden.
8.1.8 Scenario 7: bewust Engels leren buiten school
bijvoorbeeld omdat ouders het belangrijk vinden, vaak in de middenbouw.
Voor gemotiveerde kinderen is de start in groep 7 laat. De school zal daar rekening mee moeten
houden met een aangepast gedifferentieerd programma, anders verplaatst het probleem van de
verschillende startniveaus zich van vo al naar po. Deze leerlingen bereiken een hoger eindniveau
dan Eibo, maar niet door de school.
Manieren
o Naschoolse cursussen
o Naschoolse activiteiten en clubs voor hoogbegaafde leerlingen
o Tv-programma’s
o Materialen die ouders kopen
o Kidzz: LOI-lespakket voor kinderen om thuis Engels te leren
o Gamen
o Iphone, Ipad, YouTube etc.
o Native/near-native English speaking pupils
8.2 Doorlopende leerlijn in de school
8.1 Scenario's voor Engels
8.1.1 Er is een grote variatie in wanneer scholen met Engels beginnen verschillende scenario’s. We
noemen er zeven, waarbij startmoment, aanpak en lestijd per week verschilt. Ook combinaties van scenario's
zijn mogelijk.
8.1.2 Scenario 1: Geen of nauwelijks Engels
Minder dan 20 uur per jaar op circa 15% van de scholen.
Geen bewuste keuze: uitval van Engels, leraren die niet gemotiveerd/opgeleid zijn,
verouderd/onvolledig lesmateriaal. Dit scenario is afhankelijk van de motivatie van leerkrachten.
Vaak op scholen met veel leerlingen met een migratieachtergrond. “Laat ze eerst maar
Nederlands leren.”
Gemiddelde, minder snelle of zwakkere leerlingen lopen het risico de kerndoelen niet te halen en
starten met achterstand in het vo: geen verantwoorde optie.
8.1.3 Scenario 2: Regulier Eibo,
Twee varianten: start in groep 7 of start in groep 5/6.
Zou worden gewerkt vanuit vakdidactiek + leerlijn Eibo + leerkracht spreekt Engels. Dit gebeurt
echter niet altijd, de lessen vallen vaak uit.
Waar het goed wordt aangeboden, leren kinderen meer dan taalvaardigheid: andere kennis +
vaardigheden.
Gemiddeld 30 minuten per week, voorbereiding op voortgezet onderwijs door:
1. kennismaking met het (vreemde)taalleerproces (ook handig voor Duits en Frans op vo)
2. bewustwording van buitenschools Engels
3. integratie van buitenschoolse en schoolse kennis: fase 1 van Eibo voorkennis inventariseren
fase 4 voorkennis integreren in nieuwe lesstof voorkennis gebruiken in effectieve
interactie.
4. ontwikkeling van spreekvaardigheid: vertrouwd raken met spreken + positieve attitude
5. motivatie om (meer) Engels te leren: onderwerpen + werkvormen aanpassen aan intrinsieke
motivatie van je groep.
Zonder een goede start in po, wordt Engels in vo erg moeilijk. Er is een concrete leerlijn/curriculum nodig om
naar einddoelen te werken. Het meetbaar eindniveau is minimaal A1. In het schoolwerkplan Engels staan
uitganspunten van de leerlijn, de thema’s en onderwerpen, de bestede tijd en werk-, toets- en
evaluatievormen beschreven. Er moet een werkplan opgesteld worden om minimaal 1 uur per week Engels te
geven.
8.1.4 Scenario 3: Versterkt Engels
hoger ambitie- en eindniveau dan Eibo door meer lestijd. (A1+_
Vaak in combinatie met internationalisering en in samenhang met andere vakken.
Internationalisering = kijken over de grens, zodat leerlingen begrip krijgen voor andere culturen
(cultural awareness) en zodat ze voorbereid zijn op de internationale samenleving.
Twee varianten: start in groep 7 of start in groep 5/6. Sommige scholen werken met
internationaal lesmateriaal met bijbehorende toetsen (Anglia of Cambridge).
Van internationalisering leren de leerlingen veel als ze het Engels kunnen toepassen, door samen
te werken met leerlingen van een partnerschool, via e-mail, Skype, FaceTime en eTwinning, een
Europese online community voor scholen. Werk niet met native speakers. Dat vraagt om een
beleidsplan voor internationalisering. Subsidies en Toolkit internationalisering via Nuffic.
Daarnaast is een praktisch werkplan nodig, waarin beschreven wordt hoe de leerlijn in de praktijk
wordt ingevuld. De samenwerking tussen leerkrachten staat ook beschreven.
Om kinderen voor te bereiden op uitwisseling met de partnerschool, moet er aandacht
geschonken worden aan:
o Mondelinge taalvaardigheid: luisteren en spreken
, o Leesvaardigheid: informatie halen uit teksten
o Schrijfvaardigheid
o Opzoekvaardigheid
Eibo-thema’s kunnen als uitganspunt gebruikt worden.
Gebruik van Anglia of Cambridge English neemt in vo toe.
8.1.5 Scenario 4: vvto zonder duidelijke einddoelen
Acht jaar lang 'gezellig Engels'
30-60 minuten per week.
Methode wordt gevolgd
Vvto-lijn loopt vaak vast, omdat onderbouwleerkrachten enthousiast zijn, maar midden- en
bovenbouw leerkrachten niet. Dit kan, omdat ze niet weten hoe, vanwege de onduidelijke
einddoelen.
Levert niet per se een hoger niveau op dan goed Eibo, het kan ook lager uitvallen.
Oplossing voor borging kwaliteit/rendement: nascholing team, kiezen van ambitieniveau (scenario
5), werken met standaardisering.
8.1.6 Scenario 5: structureel vvto/primary CLIL
gecertificeerde vvto-scholen, of scholen die hier naartoe werken, of niveau hebben, zonder certificering
Volgens kwaliteitscriteria werken zoals de Landelijke Standaard vvto Engels
minimaal 1 uur per week
een opbouw van vvto naar primary CLIL
goed geschoold team.
Vvto start in groep 1 en 2 met 'kleuter-CLIL'
De scholen die aan bovenstaande voldoen, kunnen een keurmerk krijgen.
Er is altijd een leerlijn of curriculum nodig met een werkplan, bijvoorbeeld een 'groepsplan' voor
Engels. In het werkplan zijn voor iedere groep de thema's, onderwerpen en vakken, de aanpak en
evaluatie vastgelegd, de samenwerking en overdracht tussen de teamleden en naar het vo.
Het eindniveau is afhankelijk van onder andere tijdsinvestering en interactiemogelijkheden en
komt uit tussen A1 en B1: A1 als streefniveau voor alle en A2 voor de meeste leerlingen.
8.1.7 Scenario 6 (pilot): tweetalig primair onderwijs (tpo),
19 scholen geven 30%-50% lestijd in het Engels.
Verwachte opbrengst in 2019: significant hoger dan Eibo.
Meer scholen willen zich aanmelden.
8.1.8 Scenario 7: bewust Engels leren buiten school
bijvoorbeeld omdat ouders het belangrijk vinden, vaak in de middenbouw.
Voor gemotiveerde kinderen is de start in groep 7 laat. De school zal daar rekening mee moeten
houden met een aangepast gedifferentieerd programma, anders verplaatst het probleem van de
verschillende startniveaus zich van vo al naar po. Deze leerlingen bereiken een hoger eindniveau
dan Eibo, maar niet door de school.
Manieren
o Naschoolse cursussen
o Naschoolse activiteiten en clubs voor hoogbegaafde leerlingen
o Tv-programma’s
o Materialen die ouders kopen
o Kidzz: LOI-lespakket voor kinderen om thuis Engels te leren
o Gamen
o Iphone, Ipad, YouTube etc.
o Native/near-native English speaking pupils
8.2 Doorlopende leerlijn in de school
