Leerdoelen Personen- en familierecht
Les 1 – par. 1.1 en 1.2
- Regelgeving met betrekking tot het verkrijgen en/of wijzigen van een (geslachts)naam
toepassen
Voornamen:
Iemand zijn voornaam is de naam die als zodanig in de geboorteakte staat vermeld (art. 1:4 lid 1 BW).
in de regel zijn het de ouders die deze hebben bepaald en hebben doen inschrijven. Wil iemand zijn
voornaam wijzigen, dan kan hij daartoe een verzoek indienen bij de rechtbank (art. 1:4 lid 4 BW).
De ambtenaar van de burgerlijke stand kan weigeren voornamen op te nemen die ongepast zijn of
wanneer het gelijk is aan de geslachtsnaam (art. 1:4 lid 2 BW).
Geslachtsnamen:
Tot 1 januari 1998 werd de geslachtsnaam van het kind bepaald door de geslachtsnaam van zijn
vader, tenzij het kind buiten het huwelijk was geboren en niet door de vader was erkend. Sindsdien
kent de wet een systeem dat uitgaat van de keuzevrijheid van de ouders. Art. 1:5 lid 4 BW bepaalt dat
indien een kind door geboorte in familierechtelijke betrekking tot beide ouders komt te staan, de
ouders gezamenlijk voor of bij de aangifte van de geboorte verklaren wiens geslachtsnaam het kind
zal hebben. Wordt er geen gezamenlijke keuze gemaakt, dan prevaleert de naam van de vader. De
keuzevrijheid heeft alleen betrekking tot het eerste kind. De broers en zussen zullen dezelfde
achternaam hebben.
Het veranderen van geslachtsnaam is minder makkelijk dan bij een voornaam. Hiertoe zal de
betreffende persoon, of zijn wettelijk vertegenwoordiger, een verzoek bij de Koning moeten indienen
bij het ministerie (art. 1:7 lid 1 BW). Er volgt een procedure, die bij algemene maatregel van bestuur
is vastgelegd in het Besluit Geslachtsnaamwijziging. Vaak gaat het om gevallen van bespottelijkheid of
onwelvoeglijkheid.
Art. 1:9 BW geeft aan echtgenoten het recht de naam van de ander te voeren ofwel in plaats van de
eigen geslachtsnaam, voorafgaand ofwel volgend op de eigen geslachtsnaam.
De geslachtsnaam werd tot 1 januari 1998 bepaald door de geslachtsnaam van de vader, tenzij het
kind buiten het huwelijk was geboren of niet door de vader was erkend. In deze gevallen kreeg het
kind de geslachtsnaam van de moeder. Nu hebben ouders de keuzevrijheid over de geslachtsnaam
van het kind. Art. 1:5 lid 4 BW bepaalt dat als een kind door geboorte in familierechtelijke betrekking
tot beide ouders komt te staan, dat de ouders gezamenlijk voor of bij de aangifte van de geboorte
verklaren wiens geslachtsnaam het kind zal krijgen.
Deze keuzevrijheid is alleen mogelijk bij het eerste kind. De broers en zussen zullen dezelfde
geslachtsnaam krijgen (lid 8 BW).
- De graden van bloed- of aanverwantschap tussen bepaalde personen bereken
Bloedverwantschap ontstaan door geboorte, afstamming, erkenning, gerechtelijke vaststelling of
adoptie (art. 1:3 BW). De verschillende graden zijn:
Eerste graad: (adoptie) ouders
(adoptie) kinderen
Tweede graad: grootouders
kleinkinderen
broers en zussen
1
,Derde graad: overgrootouders
achterkleinkinderen
neven en nichten (kinderen van broers of zussen)
ooms en tantes (broers of zussen van de ouders)
Vierde graad: betovergrootouders
achterneven en achternichten (kleinkinderen van broers of zussen)
neven en nichten (kinderen van broers of zussen van de ouders)
oudooms en oudtantes (ooms en tantes van de ouders
Aanverwantschap is de relatie tussen u en de bloedverwanten van uw echtgenoot (art. 1:3 BW). Dit
ontstaat dus door huwelijk of GP.
Eerste graad: (adoptie)ouders van uw partner
(adoptie)kinderen van uw partner
partner van uw (adoptie)kinderen (schoonzoon of -dochter)
Tweede graad: grootouders van uw partner
kleinkinderen van uw partner
broers en zussen van uw partner
Derde graad: betovergrootouders van uw partner
achterneven en achternichten (kleinkinderen van broers of zussen) van uw partner
neven en nichten (kinderen van broers of zussen van ouders) van uw partner
oudooms en oudtantes (oom of tante van ouders) van uw partner
Rechte lijn:
Als iemand direct van iemand anders afstamt. Bijvoorbeeld ouder en zoon
Zij lijn:
twee personen die niet van elkaar afstammen maar wel een gemeenschappelijke voorouder hebben.
Bijvoorbeeld broer en zus
- Het belang van het bepalen van de woonplaats van een persoon benoemen en uitleggen
aan een cliënt
Voor de vraag tot welke rechtbank je moet wenden (art. 99 lid 1 Rv), alsmede de vraag waar een
product geleverd moet worden (art. 6:41 sub b BW), is de woonplaats van partijen van belang. De
woonplaats van een natuurlijk persoon bevindt zich te zijner woonstede, en bij gebreke aan
woonstede ter plaatse van zijn werkelijk verblijf (art. 1:10 BW). Daarbij speelt een rol of iemand daar
ook staat ingeschreven in BRP.
Handelingsonbekwamen hebben een zogeheten ‘afgeleide woonplaats’. Als woonplaats van de
minderjarige en van de onder curatele gestelde geldt de woonplaats van degene die het gezag over
hem uitoefent (art. 1:12 lid 1 BW).
Ook bij het afhandelen van een nalatenschap is de woonplaats van de overledene van belang (art.
1:13 BW).
- Benoemen wat op welke wijze wordt vastgelegd in de registers van de burgerlijke stand
We hebben al gezien dat je naam vermeld staat op de geboorteakte.
In iedere gemeente worden op grond van art. 1:17 BW registers bijgehouden. Dit zijn de registers van
de burgerlijke stand. Iedereen kan de ambtenaar van de burgerlijke stand verzoeken om een
2
, uittreksel of afschrift van een akte. Ter bescherming van de privacy is het verkrijgen van deze
informatie natuurlijk wel aan regels gebonden. Hierin staan de geboorteakte, huwelijksakte en
overlijdensakte.
Naast de burgerlijke stand hebben we in Nederland ook de Basisregistratie Personen (BRP) (zie ook de
Wet basisregistratie personen). In deze registratie kun je zelf (gratis) inloggen en bijvoorbeeld je
huidige en oude adresgegevens terugvinden, ook vind je hier gegevens van je ouders.
3
Les 1 – par. 1.1 en 1.2
- Regelgeving met betrekking tot het verkrijgen en/of wijzigen van een (geslachts)naam
toepassen
Voornamen:
Iemand zijn voornaam is de naam die als zodanig in de geboorteakte staat vermeld (art. 1:4 lid 1 BW).
in de regel zijn het de ouders die deze hebben bepaald en hebben doen inschrijven. Wil iemand zijn
voornaam wijzigen, dan kan hij daartoe een verzoek indienen bij de rechtbank (art. 1:4 lid 4 BW).
De ambtenaar van de burgerlijke stand kan weigeren voornamen op te nemen die ongepast zijn of
wanneer het gelijk is aan de geslachtsnaam (art. 1:4 lid 2 BW).
Geslachtsnamen:
Tot 1 januari 1998 werd de geslachtsnaam van het kind bepaald door de geslachtsnaam van zijn
vader, tenzij het kind buiten het huwelijk was geboren en niet door de vader was erkend. Sindsdien
kent de wet een systeem dat uitgaat van de keuzevrijheid van de ouders. Art. 1:5 lid 4 BW bepaalt dat
indien een kind door geboorte in familierechtelijke betrekking tot beide ouders komt te staan, de
ouders gezamenlijk voor of bij de aangifte van de geboorte verklaren wiens geslachtsnaam het kind
zal hebben. Wordt er geen gezamenlijke keuze gemaakt, dan prevaleert de naam van de vader. De
keuzevrijheid heeft alleen betrekking tot het eerste kind. De broers en zussen zullen dezelfde
achternaam hebben.
Het veranderen van geslachtsnaam is minder makkelijk dan bij een voornaam. Hiertoe zal de
betreffende persoon, of zijn wettelijk vertegenwoordiger, een verzoek bij de Koning moeten indienen
bij het ministerie (art. 1:7 lid 1 BW). Er volgt een procedure, die bij algemene maatregel van bestuur
is vastgelegd in het Besluit Geslachtsnaamwijziging. Vaak gaat het om gevallen van bespottelijkheid of
onwelvoeglijkheid.
Art. 1:9 BW geeft aan echtgenoten het recht de naam van de ander te voeren ofwel in plaats van de
eigen geslachtsnaam, voorafgaand ofwel volgend op de eigen geslachtsnaam.
De geslachtsnaam werd tot 1 januari 1998 bepaald door de geslachtsnaam van de vader, tenzij het
kind buiten het huwelijk was geboren of niet door de vader was erkend. In deze gevallen kreeg het
kind de geslachtsnaam van de moeder. Nu hebben ouders de keuzevrijheid over de geslachtsnaam
van het kind. Art. 1:5 lid 4 BW bepaalt dat als een kind door geboorte in familierechtelijke betrekking
tot beide ouders komt te staan, dat de ouders gezamenlijk voor of bij de aangifte van de geboorte
verklaren wiens geslachtsnaam het kind zal krijgen.
Deze keuzevrijheid is alleen mogelijk bij het eerste kind. De broers en zussen zullen dezelfde
geslachtsnaam krijgen (lid 8 BW).
- De graden van bloed- of aanverwantschap tussen bepaalde personen bereken
Bloedverwantschap ontstaan door geboorte, afstamming, erkenning, gerechtelijke vaststelling of
adoptie (art. 1:3 BW). De verschillende graden zijn:
Eerste graad: (adoptie) ouders
(adoptie) kinderen
Tweede graad: grootouders
kleinkinderen
broers en zussen
1
,Derde graad: overgrootouders
achterkleinkinderen
neven en nichten (kinderen van broers of zussen)
ooms en tantes (broers of zussen van de ouders)
Vierde graad: betovergrootouders
achterneven en achternichten (kleinkinderen van broers of zussen)
neven en nichten (kinderen van broers of zussen van de ouders)
oudooms en oudtantes (ooms en tantes van de ouders
Aanverwantschap is de relatie tussen u en de bloedverwanten van uw echtgenoot (art. 1:3 BW). Dit
ontstaat dus door huwelijk of GP.
Eerste graad: (adoptie)ouders van uw partner
(adoptie)kinderen van uw partner
partner van uw (adoptie)kinderen (schoonzoon of -dochter)
Tweede graad: grootouders van uw partner
kleinkinderen van uw partner
broers en zussen van uw partner
Derde graad: betovergrootouders van uw partner
achterneven en achternichten (kleinkinderen van broers of zussen) van uw partner
neven en nichten (kinderen van broers of zussen van ouders) van uw partner
oudooms en oudtantes (oom of tante van ouders) van uw partner
Rechte lijn:
Als iemand direct van iemand anders afstamt. Bijvoorbeeld ouder en zoon
Zij lijn:
twee personen die niet van elkaar afstammen maar wel een gemeenschappelijke voorouder hebben.
Bijvoorbeeld broer en zus
- Het belang van het bepalen van de woonplaats van een persoon benoemen en uitleggen
aan een cliënt
Voor de vraag tot welke rechtbank je moet wenden (art. 99 lid 1 Rv), alsmede de vraag waar een
product geleverd moet worden (art. 6:41 sub b BW), is de woonplaats van partijen van belang. De
woonplaats van een natuurlijk persoon bevindt zich te zijner woonstede, en bij gebreke aan
woonstede ter plaatse van zijn werkelijk verblijf (art. 1:10 BW). Daarbij speelt een rol of iemand daar
ook staat ingeschreven in BRP.
Handelingsonbekwamen hebben een zogeheten ‘afgeleide woonplaats’. Als woonplaats van de
minderjarige en van de onder curatele gestelde geldt de woonplaats van degene die het gezag over
hem uitoefent (art. 1:12 lid 1 BW).
Ook bij het afhandelen van een nalatenschap is de woonplaats van de overledene van belang (art.
1:13 BW).
- Benoemen wat op welke wijze wordt vastgelegd in de registers van de burgerlijke stand
We hebben al gezien dat je naam vermeld staat op de geboorteakte.
In iedere gemeente worden op grond van art. 1:17 BW registers bijgehouden. Dit zijn de registers van
de burgerlijke stand. Iedereen kan de ambtenaar van de burgerlijke stand verzoeken om een
2
, uittreksel of afschrift van een akte. Ter bescherming van de privacy is het verkrijgen van deze
informatie natuurlijk wel aan regels gebonden. Hierin staan de geboorteakte, huwelijksakte en
overlijdensakte.
Naast de burgerlijke stand hebben we in Nederland ook de Basisregistratie Personen (BRP) (zie ook de
Wet basisregistratie personen). In deze registratie kun je zelf (gratis) inloggen en bijvoorbeeld je
huidige en oude adresgegevens terugvinden, ook vind je hier gegevens van je ouders.
3
