Godsdienst samenvatting wegen naar
verlossing
H1: Eeuwige orde
1.1 Het ritme van het leven
Alle oude culturen zijn begonnen aan de oevers van rivieren. Er zijn overblijfselen van oude religies
en culturen te vinden langs de Nijl, langs de Eufraat (Midden-Oosten) en langs de Huang-He (China).
Verklaring: in de oudheid was het zoete water van rivieren en meren van levensbelang.
Overstromingen konden de oogst vernielen en mensenlevens eisen. In veel oude religies zie je dat
mensen offers brachten om de riviergoden gunstig te stemmen.
India
De oudste wereldreligie is aan de oevers van de rivieren begonnen. Bij opgravingen in de vallei van
de rivier Indus, bij de Indiase stad Mohenjodaro, werden overblijfselen gevonden van een oude
cultuur. Rond 3.000 v.Chr. leefde een volk met een hoogontwikkelde stedencultuur. De stad had
huizen en een groot waterbassin dat volgens de geleerden gebruikt werd voor religieuze doeleinden:
men kon zich daarin reinigen voordat ze deelnamen aan de offers voor de goden. Dit was nodig om
de offers voor de goden effectief te laten zijn.
Deze vroege bewoners van India geloofden dat goddelijke krachten ‘het ritme van het leven’ in stand
hielen. De natuurgoden bepaalden het weer, alle vaste ritmes en alle kringlopen in de natuur. Het
groeien, bloeien en sterven van planten, de opeenvolging van generaties in het leven van mensen en
dieren, het wisselen van de seizoenen en de loop van de hemellichamen – alles was onderdeel van
een eeuwige orde (sanatana dharama). Het hindoeïsme is hierop gebaseerd. Het is een religie die als
het ware uit de natuur zelf is voortgekomen.
Santana dharma betekent eeuwige orde. Deze orde betreft niet alleen de natuur, maar ook het
dagelijks leven van de mens. De grootste verantwoordelijkheid van een mens is dat hij nooit de orde
en het evenwicht van de natuur mag verstoren.
Rond 1500 v.Chr. is de oude cultuur langs de overs van de Indus met geweld onder de voet gelopen.
De Ariërs, een oorlogszuchtig volk uit het gebied van het latere Perzië, vielen Noord-India binnen en
onderwierpen de vredelievende bevolking. Na deze verovering heeft dit nieuwe volk zich voorgoed in
heel India gevestigd en zich vermengd met de oorspronkelijke bevolking.
De Ariërs hebben grote invloed gehad op de cultuur van het oude India. De oudste godsdienstige
geschriften in India, de Veda’s, zijn van Arische oorsprong, evenals hun taal, het Sanskriet. Een oud
symbool in de Arische godsdienst is de swastika (hakenkruis), een teken van de eeuwige kringloop
van wedergeboorten. De religie die uit de samensmelting van de twee bevolkingsgroepen ontstond:
het hindoeïsme, afgeleid van de rivier Indus.
De swastika is niet alleen het symbool van reïncarnatie, maar ook van de dagelijkse cyclus van de
zon. De zon is de bron van licht, warmte en levenskracht. Veel hindoetempels hebben in elk van de
vier hoeken van het plafond een swastika aangebracht. Later hebben de nazi’s dit symbool misbruikt.
, 1.2 Hindoeïsme en het kastenstelsel
Kenmerkend voor de Indiase samenleving van na de inval van de Ariërs is de maatschappelijke
verdeling van de bevolking in vier ‘rangen’/ ‘lagen’/ ‘kasten’. Binnen de vier traditionele kasten zitten
‘onderkasten’. Alle kasten vormen een systeem van meer dan 2000 kasten, die door de hindoes djati
(geboorte) worden genoemd. Je kunt de kaste waarin je geboren wordt, niet verlaten. Elke kaste
heeft zijn eigen regels en plichten, die de religieuze reinheid en de maatschappelijke orde
beschermen. Deze regels bepalen waaraan je je moet houden in het dagelijks leven.
Het is in 1950 afgeschaft, maar bestaat nog steeds in de praktijk (met name op het platteland).
In brahmaanse geschriften komt de volgende mythe voor:
- uit het hoofd van de eerste mens kwamen de brahmanen tevoorschijn (kleur: wit).
Priesters, die zich strikt aan reinheidsvoorschriften houden. Ze zorgen traditioneel voor de offers in
de tempel, geven uitleg over de heilige boeken en voltrekken de godsdienstige rituelen.
Het zijn nu hoge ambtenaren, hoogleraren of ministers.
- uit de armen van de eerste mens kwamen de ksatria’s tevoorschijn (kleur: rood).
Militairen en bestuurders. Oefenen beroepen uit die met gezag en bestuur van het land of van een
stad te maken hebben.
Nu zijn velen officier in het leger, minister of hoge ambtenaar. Ook de Indiase adel hoort erbij.
- uit de buik van de eerste mens kwamen de vaisja’s tevoorschijn (kleur: bruin).
Landeigenaren, middenstanders, boeren en arbeiders. In de oude teksten wordt gesproken over hun
nederige afkomst, maar nu zijn de meesten welvarend.
- uit de voeten van de eerste mens kwamen de sjoedra’s tevoorschijn (kleur: zwart).
Arbeiders en bedienden. Het zijn nu vaak arbeiders in dienst van mensen uit andere kasten. Tot 1950
waren ze uitgesloten van het bijwonen van veel godsdienstige rituelen.
De oorspronkelijke benaming van wat wij kaste noemen, was in het Sanskriet warna (kleur).
Kastelozen
De paria’s/ dalits (onderdrukten) vallen buiten de kastenindeling. Ze oefenen de meest onreine
beroepen uit. Andere kasters vermijden zoveel mogelijk het contact met hen. In de dorpen zijn ze
verplicht water te halen uit een aparte put.
Buitenlanders vallen ook buiten het kastenstelsel. Sommige hindoes vermijden contact met hen, om
hun reinheid niet in gevaar te brengen.
Reinheid
Het kastenstelsel in het hindoeïsme is verbonden met het begrip ‘reinheid’. Hiermee wordt ‘rituele
reinheid’ bedoeld. Degenen die bovenaan in het kastensysteem staan zijn reiner, en dus dichter bij
het goddelijke dan degenen die lager zijn geplaatst.
Deze graad van rituele (on)reinheid bepalat ook de beroepen en taken die iemand mag uitoefenen.
Iemand uit een hogere kaste wordt zelfs ‘onrein’ als hij is aangeraakt door iemand uit een lage kaste,
en is dan verplicht een ritueel reinigend bad te nemen.
Gandhi
Mohanodas K. Gandhi is vooral bekend als Mahatma Gandhi. Mathama betekent Grote Ziel, een
eretitel vanwege zijn inzet voor de kastelozen. Gandhi heeft zich in India altijd ingezet voor de
gelijkheid van mensen. Hij was fel tegen de discriminatie ten gevolge van het kastensysteem. Hij
beschouwde de paria’s niet als onaanraakbaren, maar noemde hen harijans, ‘Gods kinderen’.
verlossing
H1: Eeuwige orde
1.1 Het ritme van het leven
Alle oude culturen zijn begonnen aan de oevers van rivieren. Er zijn overblijfselen van oude religies
en culturen te vinden langs de Nijl, langs de Eufraat (Midden-Oosten) en langs de Huang-He (China).
Verklaring: in de oudheid was het zoete water van rivieren en meren van levensbelang.
Overstromingen konden de oogst vernielen en mensenlevens eisen. In veel oude religies zie je dat
mensen offers brachten om de riviergoden gunstig te stemmen.
India
De oudste wereldreligie is aan de oevers van de rivieren begonnen. Bij opgravingen in de vallei van
de rivier Indus, bij de Indiase stad Mohenjodaro, werden overblijfselen gevonden van een oude
cultuur. Rond 3.000 v.Chr. leefde een volk met een hoogontwikkelde stedencultuur. De stad had
huizen en een groot waterbassin dat volgens de geleerden gebruikt werd voor religieuze doeleinden:
men kon zich daarin reinigen voordat ze deelnamen aan de offers voor de goden. Dit was nodig om
de offers voor de goden effectief te laten zijn.
Deze vroege bewoners van India geloofden dat goddelijke krachten ‘het ritme van het leven’ in stand
hielen. De natuurgoden bepaalden het weer, alle vaste ritmes en alle kringlopen in de natuur. Het
groeien, bloeien en sterven van planten, de opeenvolging van generaties in het leven van mensen en
dieren, het wisselen van de seizoenen en de loop van de hemellichamen – alles was onderdeel van
een eeuwige orde (sanatana dharama). Het hindoeïsme is hierop gebaseerd. Het is een religie die als
het ware uit de natuur zelf is voortgekomen.
Santana dharma betekent eeuwige orde. Deze orde betreft niet alleen de natuur, maar ook het
dagelijks leven van de mens. De grootste verantwoordelijkheid van een mens is dat hij nooit de orde
en het evenwicht van de natuur mag verstoren.
Rond 1500 v.Chr. is de oude cultuur langs de overs van de Indus met geweld onder de voet gelopen.
De Ariërs, een oorlogszuchtig volk uit het gebied van het latere Perzië, vielen Noord-India binnen en
onderwierpen de vredelievende bevolking. Na deze verovering heeft dit nieuwe volk zich voorgoed in
heel India gevestigd en zich vermengd met de oorspronkelijke bevolking.
De Ariërs hebben grote invloed gehad op de cultuur van het oude India. De oudste godsdienstige
geschriften in India, de Veda’s, zijn van Arische oorsprong, evenals hun taal, het Sanskriet. Een oud
symbool in de Arische godsdienst is de swastika (hakenkruis), een teken van de eeuwige kringloop
van wedergeboorten. De religie die uit de samensmelting van de twee bevolkingsgroepen ontstond:
het hindoeïsme, afgeleid van de rivier Indus.
De swastika is niet alleen het symbool van reïncarnatie, maar ook van de dagelijkse cyclus van de
zon. De zon is de bron van licht, warmte en levenskracht. Veel hindoetempels hebben in elk van de
vier hoeken van het plafond een swastika aangebracht. Later hebben de nazi’s dit symbool misbruikt.
, 1.2 Hindoeïsme en het kastenstelsel
Kenmerkend voor de Indiase samenleving van na de inval van de Ariërs is de maatschappelijke
verdeling van de bevolking in vier ‘rangen’/ ‘lagen’/ ‘kasten’. Binnen de vier traditionele kasten zitten
‘onderkasten’. Alle kasten vormen een systeem van meer dan 2000 kasten, die door de hindoes djati
(geboorte) worden genoemd. Je kunt de kaste waarin je geboren wordt, niet verlaten. Elke kaste
heeft zijn eigen regels en plichten, die de religieuze reinheid en de maatschappelijke orde
beschermen. Deze regels bepalen waaraan je je moet houden in het dagelijks leven.
Het is in 1950 afgeschaft, maar bestaat nog steeds in de praktijk (met name op het platteland).
In brahmaanse geschriften komt de volgende mythe voor:
- uit het hoofd van de eerste mens kwamen de brahmanen tevoorschijn (kleur: wit).
Priesters, die zich strikt aan reinheidsvoorschriften houden. Ze zorgen traditioneel voor de offers in
de tempel, geven uitleg over de heilige boeken en voltrekken de godsdienstige rituelen.
Het zijn nu hoge ambtenaren, hoogleraren of ministers.
- uit de armen van de eerste mens kwamen de ksatria’s tevoorschijn (kleur: rood).
Militairen en bestuurders. Oefenen beroepen uit die met gezag en bestuur van het land of van een
stad te maken hebben.
Nu zijn velen officier in het leger, minister of hoge ambtenaar. Ook de Indiase adel hoort erbij.
- uit de buik van de eerste mens kwamen de vaisja’s tevoorschijn (kleur: bruin).
Landeigenaren, middenstanders, boeren en arbeiders. In de oude teksten wordt gesproken over hun
nederige afkomst, maar nu zijn de meesten welvarend.
- uit de voeten van de eerste mens kwamen de sjoedra’s tevoorschijn (kleur: zwart).
Arbeiders en bedienden. Het zijn nu vaak arbeiders in dienst van mensen uit andere kasten. Tot 1950
waren ze uitgesloten van het bijwonen van veel godsdienstige rituelen.
De oorspronkelijke benaming van wat wij kaste noemen, was in het Sanskriet warna (kleur).
Kastelozen
De paria’s/ dalits (onderdrukten) vallen buiten de kastenindeling. Ze oefenen de meest onreine
beroepen uit. Andere kasters vermijden zoveel mogelijk het contact met hen. In de dorpen zijn ze
verplicht water te halen uit een aparte put.
Buitenlanders vallen ook buiten het kastenstelsel. Sommige hindoes vermijden contact met hen, om
hun reinheid niet in gevaar te brengen.
Reinheid
Het kastenstelsel in het hindoeïsme is verbonden met het begrip ‘reinheid’. Hiermee wordt ‘rituele
reinheid’ bedoeld. Degenen die bovenaan in het kastensysteem staan zijn reiner, en dus dichter bij
het goddelijke dan degenen die lager zijn geplaatst.
Deze graad van rituele (on)reinheid bepalat ook de beroepen en taken die iemand mag uitoefenen.
Iemand uit een hogere kaste wordt zelfs ‘onrein’ als hij is aangeraakt door iemand uit een lage kaste,
en is dan verplicht een ritueel reinigend bad te nemen.
Gandhi
Mohanodas K. Gandhi is vooral bekend als Mahatma Gandhi. Mathama betekent Grote Ziel, een
eretitel vanwege zijn inzet voor de kastelozen. Gandhi heeft zich in India altijd ingezet voor de
gelijkheid van mensen. Hij was fel tegen de discriminatie ten gevolge van het kastensysteem. Hij
beschouwde de paria’s niet als onaanraakbaren, maar noemde hen harijans, ‘Gods kinderen’.
