Hoorcollege – Screening
Screening: een medisch onderzoek bij mensen die geen gezondheidsklachten hebben.
Het onderzoek is gericht op het vinden van:
Erfelijke aanleg op ziekten
Risicofactoren die de kans op ziekte vergroten
De ziekte
Doel van Screening
Het vergroten van (gezonde) levensverwachting en/ of kwaliteit van het leven in de
populatie.
Bij screening op ziekte door vroege behandeling en/ of interventie.
Bij screening op erfelijke aanleg en risicofactoren door verandering van leefstijl,
preventieve interventies en/ of intensievere surveillance.
Een korte geschiedenis
-1920S Papanicolau & uitstrijkje
-1950s klinisch optimisme leidt tot gebruik
-1968 criteria van Wilson & Jungner (zodat screening aan bepaalde eisen ging
voldoen)
-1970s gerandomiseerde trials op kankerscreening
-1990s voorzichtige aanpassingen en uitbreidingen
-2000s modelleren en kwantificeren nut-risico’s
-2003 EU-richtlijnen voor screening
-2010s evaluaties en monitoring BVO (gekeken wordt naar de kwaliteit)
-2020S meer geïndividualiseerde screening obv verschillende risico’s
, Wilson and Junger criteria
WHO, 1968
1. Condition should be important health problem
2. There should be accepted treatment for patients with disease
3. Facilities for diagnosis and treatment should be available
4. There should be recognizable latent or early symptomatic stage
5. There should be suitable test or examination
6. Test should be acceptable to the population
7. Natural history of the condition should be adequately understood
8. There should be an agreed policy on whom to treat as patients
9. The costs should be economically balanced
10. Case-finding should be a continuing process
Criteria voor screening
-Bewijs voor de effectiviteit van screening
-(Gezonde) levensjaren winst
-Ziekte-specifieke sterfte reductie
-Beschikbaarheid (vroege) behandeling
-Voordelen van screening zijn groter dan nadelen op populatieniveau
Vroege detectie met beperkte aantallen fout-positieven
Beperkte overdiagnose
Reductie palliatieve fase1
-Redelijke balans tussen kosten en netto voordelen van screening
Beperkte ongewenste effecten
Niet teveel; niet te weinig screenen
Voordelen en nadelen
Voordelen:
Voorkomen sterfte
Voorkomen morbiditeit2 van de ziekte
Voorkomen morbiditeit van de behandeling
Gerechtvaardigde geruststelling (TN-resultaat)
Positief beïnvloeden van risicogedrag
Nadelen:
Belasting/ complicaties van screening en diagnostische test
Overdiagnose3/ overbehandeling van ziekte
Fout-positieven: (achteraf) onnodige diagnostische tests
Fout-negatieven: onterechte geruststelling, potentieel uitstel van diagnose
Onbedoelde nevenbevindingen
Vroege ontdekking (labelling) zonder gezondheidswinst
Negatief beïnvloeden van risicogedrag
1
De palliatieve fase begint als genezing niet (meer) mogelijk is of als het levenseinde door kwetsbaarheid in
zicht komt.
2
Frequentie van voorkomen van een bepaalde ziekte in een totale bevolking.
3
Het diagnosticeren van (voorstadia van) een. Aandoening die zonder screening niet gevonden zou zijn.
Screening: een medisch onderzoek bij mensen die geen gezondheidsklachten hebben.
Het onderzoek is gericht op het vinden van:
Erfelijke aanleg op ziekten
Risicofactoren die de kans op ziekte vergroten
De ziekte
Doel van Screening
Het vergroten van (gezonde) levensverwachting en/ of kwaliteit van het leven in de
populatie.
Bij screening op ziekte door vroege behandeling en/ of interventie.
Bij screening op erfelijke aanleg en risicofactoren door verandering van leefstijl,
preventieve interventies en/ of intensievere surveillance.
Een korte geschiedenis
-1920S Papanicolau & uitstrijkje
-1950s klinisch optimisme leidt tot gebruik
-1968 criteria van Wilson & Jungner (zodat screening aan bepaalde eisen ging
voldoen)
-1970s gerandomiseerde trials op kankerscreening
-1990s voorzichtige aanpassingen en uitbreidingen
-2000s modelleren en kwantificeren nut-risico’s
-2003 EU-richtlijnen voor screening
-2010s evaluaties en monitoring BVO (gekeken wordt naar de kwaliteit)
-2020S meer geïndividualiseerde screening obv verschillende risico’s
, Wilson and Junger criteria
WHO, 1968
1. Condition should be important health problem
2. There should be accepted treatment for patients with disease
3. Facilities for diagnosis and treatment should be available
4. There should be recognizable latent or early symptomatic stage
5. There should be suitable test or examination
6. Test should be acceptable to the population
7. Natural history of the condition should be adequately understood
8. There should be an agreed policy on whom to treat as patients
9. The costs should be economically balanced
10. Case-finding should be a continuing process
Criteria voor screening
-Bewijs voor de effectiviteit van screening
-(Gezonde) levensjaren winst
-Ziekte-specifieke sterfte reductie
-Beschikbaarheid (vroege) behandeling
-Voordelen van screening zijn groter dan nadelen op populatieniveau
Vroege detectie met beperkte aantallen fout-positieven
Beperkte overdiagnose
Reductie palliatieve fase1
-Redelijke balans tussen kosten en netto voordelen van screening
Beperkte ongewenste effecten
Niet teveel; niet te weinig screenen
Voordelen en nadelen
Voordelen:
Voorkomen sterfte
Voorkomen morbiditeit2 van de ziekte
Voorkomen morbiditeit van de behandeling
Gerechtvaardigde geruststelling (TN-resultaat)
Positief beïnvloeden van risicogedrag
Nadelen:
Belasting/ complicaties van screening en diagnostische test
Overdiagnose3/ overbehandeling van ziekte
Fout-positieven: (achteraf) onnodige diagnostische tests
Fout-negatieven: onterechte geruststelling, potentieel uitstel van diagnose
Onbedoelde nevenbevindingen
Vroege ontdekking (labelling) zonder gezondheidswinst
Negatief beïnvloeden van risicogedrag
1
De palliatieve fase begint als genezing niet (meer) mogelijk is of als het levenseinde door kwetsbaarheid in
zicht komt.
2
Frequentie van voorkomen van een bepaalde ziekte in een totale bevolking.
3
Het diagnosticeren van (voorstadia van) een. Aandoening die zonder screening niet gevonden zou zijn.
