Naam hoorcollege Onderwerpen Onderzoekers Blz
Cognitie en Inleiding vak / 2
communicatie
(01/09/2022)
Geheugen STS, LTM, beter leren, - Wickens (1976) 2
(09/09/2022) experimenten, biases - Bartlett (1932)
- Gromme and Eysenck
Visuele waarneming Illusies, principes, - Helmholtz 4
(16/09/2022) waarnemingen en - Müller-Lyer illusie (theorie Helmholtz)
aandoeningen
Auditieve en Gestallt psychologie - Harry McGurk en zijn assistent John 6
audiovisuele (1), audio/muziek/taal MacDonald
waarneming en effecten visueel (bv
(23/09/2022) buiksprekereffect)
Keuzes maken Veel voorbeelden in - Blackmore (1984) 8
(29/09/2022) slides, waarom keuzes - Blackmore en Troscianko (1985)
soms lastig? (Lotto en - Loewenstein et al. (2003)
Lucia de B.)
Vaardigheid en Perceptie, vaardigheid / 10
aandacht en aandacht, SDS
(07/10/2022) (spoken dialogue
system)
Muziek en sport Invloed muziek, - Gorn (1982) 12
(28/10/2022) Gestallt psychologie - Wayne Gretzky
(2), (geen) succes in - Triplett (psycholoog)
sport - Allport (1924)
Drugs en hormonen Effecten van - McClure (meta-studie) 16
(04/11/2022) sociale/illegale drugs - S. Baron-Cohen
en verschil geslachten - Manning et al. (1998)
- Hönekopp et al. (2006)
- Manning et al. (2000)
- Hurd et al. (2005)
- Baron-Cohen et al. (2004)
- Voracek et al. (2009)
- Brown et al. (2002)
- Paul et al. (2006)
- Kempel et al. (20060
Robots die wat te Chatbots, uitdagingen - ELIZA (Weizenbaum, 1966) 19
zeggen hebben en potentie, GPT-3
(17/10/2022)
Misleiding/bedrog Type bedrog en - de Paulo et al. (1996) 21
(24/11/2022) waaraan kun je het - Talwar and Lee (2002)
zien? - Eigen onderzoeken (zie slides)
Nonverbale Ontwikkeling hiervan, - DeCasper & Fifer 1980; Mehler et al (1982) 23
communicatie van jong kind naar - Meltzoff & Moore (1983)
(01/12/2022) volwassene - Spelke (1972)
- Hart (1965)
- Fabes & Martin (1991)
- Breazeal (2002) -> eigen onderzoek
1
, Laatste college gaat over neurowetenschap
- Onderzoekers: Brodmann, Bas (1909) - Gould (1981) - Franz Joseph Gall (1758-1828) -
Phineas Gage (1823-1860) - Mr Tan - Hans Berger (1924) - Perrett et al. (1992) - Bennett et al
(2009)
Cognitie en communicatie 01-09-2022 -> Inleiding vak
Cognitie: hoe je dingen waarneemt (zintuigen)
- hoe het brein informatie verwerkt
- kennis en gedachtes
- verwerven, opslaan en transformeren van het gebruik van kennis
- bevat: perceptie, geheugen, problemen oplossen, beslissingen maken, taal, skills en attentie
- gaat over vragen in het echte leven -> geen communicatie zonder cognitie
Behavioristen: gedrag verklaren, zonder rekening te houden met ‘’de menselijke geest’’.
Cognitiewetenshap: geest bestuderen (tegenstelling tot behavioristen), maar wel vasthouden aan de
sterke experimentele principes van behavioristen.
Geheugen (09/09/2022) -> STS, LTM, experimenten, biases
Waarom herinneren we ons dingen (beter)?
Waarom vergeten we andere dingen?
Zijn er verschillen tussen geheugens van mensen?
Zijn er verschillende soorten geheugens?
Geheugen
- Vermogen van bepaalde organismen om informatie op te slaan vast te houden en weer op te
roepen op een later moment
encoderen: processen die informatie binnenhalen
opslaan: processen die informatie stockeren
oproepen: processen die informatie beschikbaar stellen
-> geheugen is belangrijk cognitief vermogen voor mensen
Short term storage (STS) naar long term memory (LTM)
- Componenten die niet los van elkaar, kunnen elkaar wederzijds beïnvloeden
STS: veel items opgesomd, informatie verdwijnt binnen paar seconden
- memory span: kan per persoon verschillen qua lengte
LTM: herinneringen feiten/procedures die (soms) een heel leven lang onthouden worden
- episodisch: refereert naar herinneringen van events
- semantisch: refereert naar onze kennis van de wereld
- procedurieel: refereert naar kennis over hoe we dingen moeten doen
- Chunking: STM (short term memory) verbeteren door eenheden, aparte bits te combineren in
grotere stukken
(bv creditcardnummer opdelen in 4 groepjes van 4, betekenisvol iets met letters werkt nog beter)
type chunk: heeft invloed, bv lengte van een woord (door verschil in uitspraaktijd)
2
, Seriele positie
- Items aan begin kunnen vaker geoefend worden (makkelijker in lange-termijngeheugen)
- Items aan het einde zitten nog in het STS (en geen afleiders, makkelijk uit STS gehaald)
-> afhankelijkheid tussen lange- en kortetermijngeheugen
Experiment (Wickens, 1976)
1. Hoor 3 items en herhaal het
2. Herhaal 3 meer items uit dezelfde categorie
3. Herhaal 3 meer items uit dezelfde categorie
4. Herhaal 3 items van:
experimentgroep: nieuwe categorie
controlegroep: dezelfde categorie
-> semantische factoren: woorden die we eerder hebben opgeslagen kunnen we interfereren
wanneer we nieuwe woorden uit deze betekeniscategorie proberen op te roepen (makkelijker)
LTM beïnvloeden
- Wijze waarop informatie is geencodeerd
hoe meer moeite je stopt in encoderen, hoe meer je kunt onthouden
niveau’s verwerking: orthograpisch (kleine/grote letters geschreven), phonologisch (rijmt het
op ander woord), semantisch (past het woord aan eind van een zin) -> volgorde onthouden
- Mate van overeenkomst tussen het moment waarop informatie wordt opgeslagen en het moment
waarop de informatie weer wordt opgeroepen
Contexteffecten (LTM)
- encoding specificity problem: herinneringen lukken beter als de context van encodering
vergelijkbaar is met de context waarin je iets moet oproepen
Autobiografisch geheugen
- Ecologische validiteit: grote verschillen tussen resultaten uit experimenten in een lab en
geheugenstudies gebaseerd op dagboeken en ‘’life stories’’; het is niet altijd duidelijk in hoeverre
resultaten uit lab experimenten generaliseren naar autobiografisch geheugen
Lab experimenten, onvoldoende recht aan emotionele factoren bij onthouden
omgekeerd (autobiografische studies), methodologische problemen
- Onderzoek van Bartlett (1932)
betekenisvolle stimuli (verhalen of plaatjes ipv nonsense materiaal)
deelnemers onthielden elementen uit testmateriaal die te maken hadden met betekenis in
hun eigen leven/wat ze kenden
- Schema: je linkt dingen aan elementen die je al in je hoofd hebt. Je onthoudt de nieuwe ervaring
beter, maar je voegt daardoor ook snel elementen toe bij deze ervaring uit een andere ervaring
Toepassing kennis over geheugen
- User-interfaces, ooggetuigenverslagen (fout, informatie na feiten tasten geheugen aan ->
confirmation bias: beïnvloed door verwachtingspatroon), studeermethodes
- Weapon focus: wapen trekt aandacht, waardoor de observatie van andere dingen verloren gaat
- Oplossing: cognitief interview (Gromme and Eysenck)
context reinstatement (CR) -> herinner in context
report everything (RE)
recall from changed perspective (CP)
3
