KTF5 – AFP5+KERN5A/C
Les 1 AFP5
1.Heeft kennis van de algemene psychiatrie en kan ervaringen, voorkennis benoemen over
psychiatrie binnen de werk-les.
Psychiatrie is een medisch specialisme dat zich bezighoudt met de preventie, diagnostiek en
behandeling (therapie) van psychische ziektebeelden. (letterlijk dus de geneeskunde van de ziel). Het
hoofddoel van de psychiatrie is het verlichten van het psychisch lijden ten gevolge van psychiatrische
aandoeningen en het vergroten van het psychisch welbevinden van de psychiatrische patiënt en
diens omgeving.
2.Verzamelt informatie over het algemeen psychisch functioneren van een zorgvrager en kan hierbij
de verschillende domeinen benoemen voor observatie.
De 3 domeinen waarop je psychisch functioneren kan observeren:
Cognitieve functies -Denkprocessen: tempo, beloop, samenhang en inhoud.
-Intellectuele functies: taal en rekenen.
-Executieve functies (controlefuncties): plannen en organiseren.
-Bewustzijn, concentratie en aandacht.
-Oriëntatie en decorumbesef (lichaamsbesef)
-Waarneming en herkenning
Affectieve functies -Emoties en gevoelens
-Stemming: eufoor (overdreven vrolijk en opgewekt) / dysfoor (somber,
prikkelbaar angstig en/of rusteloos).
-Expressie: vlak,sterk of zwak.
-Somatische stemmings- en angstequivalenten: spierspanning, blozen,
kortademig, transpireren.
-Pseudoneurologische klachten: OLK (onverklaarbare lichamelijke
klachten) / PNEA (psychologische niet-epileptische aanvallen).
Conatieve functies -Psychomotoriek: tremoren/tics/katatonie (terugtrekgedrag of
herhalendgedrag).
-Mimiek en gestiek: gebaren.
-Spraak : vocale tics / mutisme (zwijgen)/ echolalie (dwangmatig
herhalen van woorden en zinnen).
-Persoonlijkheidstrekken.
-Ontremd, dwangmatig of impulsief gedrag.
- Coping (afweermechanismen).
3.Heeft kennis van het psychiatrisch onderzoek volgens Hengelveld
Doelen van psychiatrisch onderzoek:
- Status mentalis: vaststellen van psychiatrische symptomen en het beloop hiervan.
- Opsporen van oorzaken: lichamelijke oorzaken, erfelijke belasting, sociale factoren en
kwetsbaarheid.
- Vaststellen van de ernst van de gevolgen en beperkingen.
Wat ga je doen bij psychiatrisch onderzoek
-Observeren : uiterlijk, houding, symptomen, ziektebesef, ziekte-inzicht, gevoelens, reacties en
manier van contact maken.
,- Speciële anamnese: ga in gesprek met de cliënt zelf en stel in gerichte vragen. Vraag vooral naar
ervaringen, denkbeelden en gevoelens.
-Hetero anamnese: Ik ga in gesprek met familie en naasten. Breng de samenstelling van het ouderlijk
gezin in beeld, en verhoudingen en ziektes binnen het gezin.
-Biografische anamnese: levensgeschiedenis, gezin van oorsprong en zelfbeschrijving
4.Is in staat het ontstaan van afwijkend gedrag te verklaren vanuit het bio psychosociaal model en
kan dit vertalen naar het stress – kwetsbaarheidsmodel. Hierdoor kan de student het ontstaan en
voortduren van afhankelijk gedrag verklaren.
Bio-psychosociaal model
Biologisch - Ziekte(activiteit) Heb je pijn of andere ziekten onder de leden, ben je in
- Geslacht de overgang, ben je fysiek fit, beweeg je genoeg, ben
- Operatie je slank genoeg….. welke lichamelijke verstoringen zijn
- Comorbiditeit er bij jou aan de orde?
- Medicatie
Psychologisch - Depressie Heb je spanningen of stress, ben je perfectionistisch,
- Angst kun je moeilijk loslaten, pieker je te veel, maak je je
- Lichaamsbeeld gemakkelijk zorgen, is je glas half leeg ipv half vol, ben
- Gevoel van controle je faalangstig, onzeker…. Welke psychologische
verstoringen zijn er bij jou aan de orde?
Sociaal - Relatiekwaliteit Heb je ruzie, speelt er een scheiding, hoe is het op het
- Aanpassing werk, hoe loopt het in je familie, vrienden en
- Levensfase kennissenkring, hoe gaat het met eventuele kinderen,
ben je eenzaam of juist te druk, …. Welke sociale
verstoringen zijn er bij jou aan de orde?
Stress-kwetsbaarheidsmodel
Het kwetsbaarheid-stress model, diatheses stress model of kwetsbaarheidsmodel wordt hier
uitgelegd. Het stelt dat de combinatie van de aanleg van stress en kwetsbaarheid een grens
overschrijdt dat je dan stress kunt ervaren. De
persoon kan mogelijk bij het overschrijden van een
grens een stoornis ontwikkelen. Het model gaat
ervan uit dat het individu enerzijds een
kwetsbaarheid in zich draagt. Wat de aanleg is voor
mogelijke stoornis. Een dat anderzijds
omgevingsfactoren (stressbronnen) een belangrijke
rol spelen.
5.Kent het verschil tussen classificeren (DSM) en diagnosticeren. De student kan aangeven wat DSM
classificatie is en wat het doel is van de DSM en wat de voor-en nadelen van de DSM zijn
( classificatiesysteem voor psychische aandoeningen).
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) is een classificatiesysteem waarin
internationale afspraken zijn gemaakt over welke criteria van toepassing zijn op een bepaalde
psychische stoornis op basis van (nieuwe) wetenschappelijke inzichten. Het is nadrukkelijk géén
diagnose-handboek. Het stellen van een diagnose gebeurt door uitgebreid en nauwkeurig
psychiatrisch onderzoek volgens de daarvoor geldende richtlijnen.
,Voordelen: Verbeterde communicatie -> er is sprake van dezelfde taal in psychiatrische classificaties.
Communicatie tussen hulpverlener en tussen onderzoekers sterk verbeterd. Betrouwbaarheid ->
door DSM kunnen onderzoeksresultaten worden vergeleken.
Nadelen: Selectieve diagnostiek Ten gevolge van de DSM, lijkt symptoomwaarneming alleen nog
gestuurd te worden door het classificatie-proces. Psychopathologische fenomenen zijn alleen
interessant, wanneer ze daaraan een bijdrage kunnen leveren. Symptomen die niet direct passen
binnen een bepaalde categorie zullen dan snel over het hoofd worden gezien of ter zijde worden
gelegd
6.Heeft kennis van ontwikkelingspsychologie volgens literatuur
De ontwikkelingspsychologie is de wetenschap die de normale ontwikkeling bestudeert van kind tot
oudere. Daarnaast probeert de (klinische) ontwikkelingspsychologie achterstanden en stoornissen te
beschrijven, te begrijpen en te verklaren.
Er zijn twee soorten:
-De klassieke ontwikkelingspsychologie; ziet de ontwikkeling als een regelmatige opeenvolging van
fasen. Dit is een beschrijvende wetenschap.
-De levenslooppsychologie; houdt zich vooral bezig met wat iemand in zijn leven meemaakt en wat
voor invloed dat heeft.
Binnen de ontwikkelingspsychologie zijn er vijf benaderingen:
1.Leertheoretisch perspectief
2.Informatieverwerkingsperspectief
3.Cognitief ontwikkelingsperspectief
4.Psychosociaal perspectief
5.Contextueel perspectief
Les 2 AFP5
Behandelvormen en farmacotherapie Eetstoornissen en Kind en jeugdpsychiatrie
1.Heeft kennis van de behandelvormen binnen de psychiatrie, kennis van de basisprincipes en
achtergrond van cognitieve gedragstherapie, psychotherapie, schematherapie, leertheorie zelfhulp,
systeemtherapie, EMDR, narratieve therapie, sociotherapie;
Therapievormen;
-Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een vorm van psychotherapie die je leert om anders tegen
problematische situaties aan te kijken en er anders mee om te gaan. Cognitieve gedragstherapie gaat
er van uit dat problemen beïnvloed en in stand gehouden worden door iemands gedachten en
gedrag. Door het onderzoeken, bespreken en veranderen van dat gedrag en die gedachten nemen de
psychische klachten af. (5G reflectie, )
-Psychotherapie
Psychotherapie is een effectieve gespreksbehandelmethode voor psychische stoornissen en
problemen. Gesprekken tussen de cliënt(en) en de deskundige hulpverlener staan centraal. (Praten
met een psychiater, )
-Schematherapie
Tijdens de behandeling wordt de invloed van ervaringen uit je jeugd op je denken en doen
onderzocht. Je leert je patronen herkennen en zodanig te veranderen dat je anders gaat denken, je
, beter gaat voelen en dingen anders gaat doen. Je leert voelen wat je behoeften zijn en je leert hier
op een gezondere manier mee om te gaan. Hierdoor zul je beter richting kunnen geven aan je leven
en je relaties met anderen kunnen verbeteren.
-Leertheorie zelfhulp
Zelfhulp: zonder tussenkomst van een deskundige eigen problemen proberen op te lossen. Dit kan
met hulp van lotgenoten (zelfhulpgroep) of zelfhulpmiddelen zoals internet of literatuur
(bibliotherapie).
-Systeemtherapie
Systeemtherapie is een vorm van psychotherapie en wordt ook wel relatie- en gezinstherapie
genoemd. Het belangrijkste kenmerk van systeemtherapie is dat belangrijke naasten zoals de
partner, kinderen, broer, zus, ouders, buren, vrienden of collega's betrokken worden bij de therapie.
Tijdens de therapie is er veel aandacht voor de onderlinge interactiepatronen en de verbetering
hiervan. Er wordt ook rekening gehouden met eventuele belangrijke afwezigen.
-EMDR
EMDR is een vorm van therapie die gebruikt wordt voor het verwerken van trauma’s. De afkorting
staat voor Eye Movement Desensitization Reprocessing. Bij een EMDR behandeling helpt de
psycholoog je om de emotionele lading bij een heftige herinnering te verminderen. Je vergeet niet
wat er is gebeurd, maar de emoties die je erbij voelt worden minder sterk. Dat kan uitkomst bieden
wanneer je (langdurige) klachten hebt als gevolg van een trauma.
-Narratieve therapie
Narratieve therapie is een grensverleggende en praktische therapievorm die door steeds meer
therapeuten wordt toegepast. Eén van de belangrijkste uitgangspunten van deze therapie is dat een
probleem niet in de cliënt wordt gezocht, maar in de verhalen waarmee iemand zijn of haar
werkelijkheid creëert.
-Sociotherapie
Sociotherapie is het op methodische wijze creëren van een therapeutisch woon-/ leefklimaat, met als
doel een omgeving te creëren waarin mensen gedrag kunnen trainen en/of leren omgaan met hun
ziekte of handicap(s). Sociotherapie wordt vooral toegepast binnen de psychiatrie, maar ook wel in
de gehandicaptenzorg.
2. heeft basiskennis van de farmacologie.
Psychofarmaca zijn medicijnen die ingezet worden bij de behandeling van psychiatrische
aandoeningen en psychologische problemen. Langdurig gebruik kan nadelige gevolgen hebben, zoals
gewenning of afhankelijkheid, cognitieve schade, seksuele problemen en/of gewichtstoename. Bij
voorkeur wordt medicatie dan ook ingezet als kortdurende interventie en weer afgebouwd als de
werking niet duidelijk of niet meer noodzakelijk is. Psychofarmaca zijn de enige medicijnen die door
de hersen-bloed barrière kunnen passeren, ze zijn namelijk hydro- en lipofiel.
Medicatie Werking Naam
Antipsychotica Deze medicijnen worden voornamelijk -Haloperidol (Haldol)
gebruikt om symptomen van een psychose -Olanzapine (Zyprexa)
te onderdrukken. -Quetiapine (Seroquel)
-Risperidon (Risperdal).
Antidepressiva en Deze medicijnen hebben een positieve Antidepressiva:
stemmingsstabilisatore invloed op de stemming en hebben vooral - Fluoxetine (Prozac)
n effect bij milde tot matig ernstige -Sertraline (Zoloft)
Les 1 AFP5
1.Heeft kennis van de algemene psychiatrie en kan ervaringen, voorkennis benoemen over
psychiatrie binnen de werk-les.
Psychiatrie is een medisch specialisme dat zich bezighoudt met de preventie, diagnostiek en
behandeling (therapie) van psychische ziektebeelden. (letterlijk dus de geneeskunde van de ziel). Het
hoofddoel van de psychiatrie is het verlichten van het psychisch lijden ten gevolge van psychiatrische
aandoeningen en het vergroten van het psychisch welbevinden van de psychiatrische patiënt en
diens omgeving.
2.Verzamelt informatie over het algemeen psychisch functioneren van een zorgvrager en kan hierbij
de verschillende domeinen benoemen voor observatie.
De 3 domeinen waarop je psychisch functioneren kan observeren:
Cognitieve functies -Denkprocessen: tempo, beloop, samenhang en inhoud.
-Intellectuele functies: taal en rekenen.
-Executieve functies (controlefuncties): plannen en organiseren.
-Bewustzijn, concentratie en aandacht.
-Oriëntatie en decorumbesef (lichaamsbesef)
-Waarneming en herkenning
Affectieve functies -Emoties en gevoelens
-Stemming: eufoor (overdreven vrolijk en opgewekt) / dysfoor (somber,
prikkelbaar angstig en/of rusteloos).
-Expressie: vlak,sterk of zwak.
-Somatische stemmings- en angstequivalenten: spierspanning, blozen,
kortademig, transpireren.
-Pseudoneurologische klachten: OLK (onverklaarbare lichamelijke
klachten) / PNEA (psychologische niet-epileptische aanvallen).
Conatieve functies -Psychomotoriek: tremoren/tics/katatonie (terugtrekgedrag of
herhalendgedrag).
-Mimiek en gestiek: gebaren.
-Spraak : vocale tics / mutisme (zwijgen)/ echolalie (dwangmatig
herhalen van woorden en zinnen).
-Persoonlijkheidstrekken.
-Ontremd, dwangmatig of impulsief gedrag.
- Coping (afweermechanismen).
3.Heeft kennis van het psychiatrisch onderzoek volgens Hengelveld
Doelen van psychiatrisch onderzoek:
- Status mentalis: vaststellen van psychiatrische symptomen en het beloop hiervan.
- Opsporen van oorzaken: lichamelijke oorzaken, erfelijke belasting, sociale factoren en
kwetsbaarheid.
- Vaststellen van de ernst van de gevolgen en beperkingen.
Wat ga je doen bij psychiatrisch onderzoek
-Observeren : uiterlijk, houding, symptomen, ziektebesef, ziekte-inzicht, gevoelens, reacties en
manier van contact maken.
,- Speciële anamnese: ga in gesprek met de cliënt zelf en stel in gerichte vragen. Vraag vooral naar
ervaringen, denkbeelden en gevoelens.
-Hetero anamnese: Ik ga in gesprek met familie en naasten. Breng de samenstelling van het ouderlijk
gezin in beeld, en verhoudingen en ziektes binnen het gezin.
-Biografische anamnese: levensgeschiedenis, gezin van oorsprong en zelfbeschrijving
4.Is in staat het ontstaan van afwijkend gedrag te verklaren vanuit het bio psychosociaal model en
kan dit vertalen naar het stress – kwetsbaarheidsmodel. Hierdoor kan de student het ontstaan en
voortduren van afhankelijk gedrag verklaren.
Bio-psychosociaal model
Biologisch - Ziekte(activiteit) Heb je pijn of andere ziekten onder de leden, ben je in
- Geslacht de overgang, ben je fysiek fit, beweeg je genoeg, ben
- Operatie je slank genoeg….. welke lichamelijke verstoringen zijn
- Comorbiditeit er bij jou aan de orde?
- Medicatie
Psychologisch - Depressie Heb je spanningen of stress, ben je perfectionistisch,
- Angst kun je moeilijk loslaten, pieker je te veel, maak je je
- Lichaamsbeeld gemakkelijk zorgen, is je glas half leeg ipv half vol, ben
- Gevoel van controle je faalangstig, onzeker…. Welke psychologische
verstoringen zijn er bij jou aan de orde?
Sociaal - Relatiekwaliteit Heb je ruzie, speelt er een scheiding, hoe is het op het
- Aanpassing werk, hoe loopt het in je familie, vrienden en
- Levensfase kennissenkring, hoe gaat het met eventuele kinderen,
ben je eenzaam of juist te druk, …. Welke sociale
verstoringen zijn er bij jou aan de orde?
Stress-kwetsbaarheidsmodel
Het kwetsbaarheid-stress model, diatheses stress model of kwetsbaarheidsmodel wordt hier
uitgelegd. Het stelt dat de combinatie van de aanleg van stress en kwetsbaarheid een grens
overschrijdt dat je dan stress kunt ervaren. De
persoon kan mogelijk bij het overschrijden van een
grens een stoornis ontwikkelen. Het model gaat
ervan uit dat het individu enerzijds een
kwetsbaarheid in zich draagt. Wat de aanleg is voor
mogelijke stoornis. Een dat anderzijds
omgevingsfactoren (stressbronnen) een belangrijke
rol spelen.
5.Kent het verschil tussen classificeren (DSM) en diagnosticeren. De student kan aangeven wat DSM
classificatie is en wat het doel is van de DSM en wat de voor-en nadelen van de DSM zijn
( classificatiesysteem voor psychische aandoeningen).
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) is een classificatiesysteem waarin
internationale afspraken zijn gemaakt over welke criteria van toepassing zijn op een bepaalde
psychische stoornis op basis van (nieuwe) wetenschappelijke inzichten. Het is nadrukkelijk géén
diagnose-handboek. Het stellen van een diagnose gebeurt door uitgebreid en nauwkeurig
psychiatrisch onderzoek volgens de daarvoor geldende richtlijnen.
,Voordelen: Verbeterde communicatie -> er is sprake van dezelfde taal in psychiatrische classificaties.
Communicatie tussen hulpverlener en tussen onderzoekers sterk verbeterd. Betrouwbaarheid ->
door DSM kunnen onderzoeksresultaten worden vergeleken.
Nadelen: Selectieve diagnostiek Ten gevolge van de DSM, lijkt symptoomwaarneming alleen nog
gestuurd te worden door het classificatie-proces. Psychopathologische fenomenen zijn alleen
interessant, wanneer ze daaraan een bijdrage kunnen leveren. Symptomen die niet direct passen
binnen een bepaalde categorie zullen dan snel over het hoofd worden gezien of ter zijde worden
gelegd
6.Heeft kennis van ontwikkelingspsychologie volgens literatuur
De ontwikkelingspsychologie is de wetenschap die de normale ontwikkeling bestudeert van kind tot
oudere. Daarnaast probeert de (klinische) ontwikkelingspsychologie achterstanden en stoornissen te
beschrijven, te begrijpen en te verklaren.
Er zijn twee soorten:
-De klassieke ontwikkelingspsychologie; ziet de ontwikkeling als een regelmatige opeenvolging van
fasen. Dit is een beschrijvende wetenschap.
-De levenslooppsychologie; houdt zich vooral bezig met wat iemand in zijn leven meemaakt en wat
voor invloed dat heeft.
Binnen de ontwikkelingspsychologie zijn er vijf benaderingen:
1.Leertheoretisch perspectief
2.Informatieverwerkingsperspectief
3.Cognitief ontwikkelingsperspectief
4.Psychosociaal perspectief
5.Contextueel perspectief
Les 2 AFP5
Behandelvormen en farmacotherapie Eetstoornissen en Kind en jeugdpsychiatrie
1.Heeft kennis van de behandelvormen binnen de psychiatrie, kennis van de basisprincipes en
achtergrond van cognitieve gedragstherapie, psychotherapie, schematherapie, leertheorie zelfhulp,
systeemtherapie, EMDR, narratieve therapie, sociotherapie;
Therapievormen;
-Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een vorm van psychotherapie die je leert om anders tegen
problematische situaties aan te kijken en er anders mee om te gaan. Cognitieve gedragstherapie gaat
er van uit dat problemen beïnvloed en in stand gehouden worden door iemands gedachten en
gedrag. Door het onderzoeken, bespreken en veranderen van dat gedrag en die gedachten nemen de
psychische klachten af. (5G reflectie, )
-Psychotherapie
Psychotherapie is een effectieve gespreksbehandelmethode voor psychische stoornissen en
problemen. Gesprekken tussen de cliënt(en) en de deskundige hulpverlener staan centraal. (Praten
met een psychiater, )
-Schematherapie
Tijdens de behandeling wordt de invloed van ervaringen uit je jeugd op je denken en doen
onderzocht. Je leert je patronen herkennen en zodanig te veranderen dat je anders gaat denken, je
, beter gaat voelen en dingen anders gaat doen. Je leert voelen wat je behoeften zijn en je leert hier
op een gezondere manier mee om te gaan. Hierdoor zul je beter richting kunnen geven aan je leven
en je relaties met anderen kunnen verbeteren.
-Leertheorie zelfhulp
Zelfhulp: zonder tussenkomst van een deskundige eigen problemen proberen op te lossen. Dit kan
met hulp van lotgenoten (zelfhulpgroep) of zelfhulpmiddelen zoals internet of literatuur
(bibliotherapie).
-Systeemtherapie
Systeemtherapie is een vorm van psychotherapie en wordt ook wel relatie- en gezinstherapie
genoemd. Het belangrijkste kenmerk van systeemtherapie is dat belangrijke naasten zoals de
partner, kinderen, broer, zus, ouders, buren, vrienden of collega's betrokken worden bij de therapie.
Tijdens de therapie is er veel aandacht voor de onderlinge interactiepatronen en de verbetering
hiervan. Er wordt ook rekening gehouden met eventuele belangrijke afwezigen.
-EMDR
EMDR is een vorm van therapie die gebruikt wordt voor het verwerken van trauma’s. De afkorting
staat voor Eye Movement Desensitization Reprocessing. Bij een EMDR behandeling helpt de
psycholoog je om de emotionele lading bij een heftige herinnering te verminderen. Je vergeet niet
wat er is gebeurd, maar de emoties die je erbij voelt worden minder sterk. Dat kan uitkomst bieden
wanneer je (langdurige) klachten hebt als gevolg van een trauma.
-Narratieve therapie
Narratieve therapie is een grensverleggende en praktische therapievorm die door steeds meer
therapeuten wordt toegepast. Eén van de belangrijkste uitgangspunten van deze therapie is dat een
probleem niet in de cliënt wordt gezocht, maar in de verhalen waarmee iemand zijn of haar
werkelijkheid creëert.
-Sociotherapie
Sociotherapie is het op methodische wijze creëren van een therapeutisch woon-/ leefklimaat, met als
doel een omgeving te creëren waarin mensen gedrag kunnen trainen en/of leren omgaan met hun
ziekte of handicap(s). Sociotherapie wordt vooral toegepast binnen de psychiatrie, maar ook wel in
de gehandicaptenzorg.
2. heeft basiskennis van de farmacologie.
Psychofarmaca zijn medicijnen die ingezet worden bij de behandeling van psychiatrische
aandoeningen en psychologische problemen. Langdurig gebruik kan nadelige gevolgen hebben, zoals
gewenning of afhankelijkheid, cognitieve schade, seksuele problemen en/of gewichtstoename. Bij
voorkeur wordt medicatie dan ook ingezet als kortdurende interventie en weer afgebouwd als de
werking niet duidelijk of niet meer noodzakelijk is. Psychofarmaca zijn de enige medicijnen die door
de hersen-bloed barrière kunnen passeren, ze zijn namelijk hydro- en lipofiel.
Medicatie Werking Naam
Antipsychotica Deze medicijnen worden voornamelijk -Haloperidol (Haldol)
gebruikt om symptomen van een psychose -Olanzapine (Zyprexa)
te onderdrukken. -Quetiapine (Seroquel)
-Risperidon (Risperdal).
Antidepressiva en Deze medicijnen hebben een positieve Antidepressiva:
stemmingsstabilisatore invloed op de stemming en hebben vooral - Fluoxetine (Prozac)
n effect bij milde tot matig ernstige -Sertraline (Zoloft)
