Aantekeningen college 1
Doelstellingen
1. Verwerven van basiskennis maatschappelijke aandachtsgebieden Pedagogische
Wetenschappen
a. Onderwijswetenschappen en Gezinsproblemen
b. Orthopedagogiek en Leerproblemen
2. Verwerven van wetenschappelijke gefundeerde kennis
3. Oefenen van algemene academische vaardigheden
analytisch en kritisch nadenken
wetenschappelijk schrijven
Wat is onderwijs?
Leren en onderwijs zijn overal en belangrijk voor individu en maatschappij! Er is
de laatste tijd veel discussie over de manier waarop ons onderwijs vormgegeven
wordt. Als een kind 12 jaar is, wordt hij/zij gelijk in een hokje gestopt, terwijl er
eigenlijk geen goede reden is om dit te doen.
Onderwijs = de overdracht van kennis of vaardigheden
Dieren: chimpansees leren een stokje te gebruiken om termieten te eten.
Stokstaartjes leren hun jongen hoe ze schorpioenen moeten eten
Mensen: kinderen leren o. a. eten, maar wat ook uniek is voor mensen is dat
ze zich bezig houden met allerlei abstracte dingen, zoals hoe ze zich
moeten gedragen.
→ Bij mensen gaat het vooral om het proces van geven en krijgen van
systematische instructie, met name op een school of universiteit. Vaak
overdracht van generaliseerbare/abstracte kennis.
Wat bestuderen de onderwijswetenschappen?
Onderwijswetenschappen =
Een interdisciplinair onderzoeksveld waarin onderzoekers onderzoek doen naar
1) hoe mensen leren (alleen en samen),
Aantekeningen college 1 1
, 2) naar hoe leren te verbeteren door diverse sociale en organisatorische
instellingen en nieuwe ontwerpen van leeromgevingen.
Nog veel vragen over…
hoe kinderen en jongeren leren in het onderwijs
wat dit betekent voor hoe we het onderwijs vormgeven
hoe we het onderwijs kunnen verbeteren en vernieuwen
Wat zijn de twee doelen van de onderwijswetenschappen?
1. beschrijven, begrijpen, verklaren van gedrag
2. leren, opleiden en ontwikkelen in het onderwijs
Hoe ziet het Nederlandse onderwijsveld er uit?
Onderwijspraktijk/ - instellingen: schoolleiding, leraren, leerlingen
Onderwijsbeleid: ministerie OCW, Inspectie
Onderwijs-onderzoek: universiteiten, algemeen en vakspecifiek
Onderwijsmaterialen en technologie: methode-uitgevers, toetsuitgevers
Training en advies: onderwijsadvies, lerarenopleidingen
Het is eigenlijk vreemd dat 70% van de leerlingen een normale begaafdheid
hebben, maar dat er 50% van de leerlingen op het havo/vwo zit. De meeste van
de leerlingen op het vwo zijn ‘’normaal begaafd’’, terwijl we doen alsof het hele
Aantekeningen college 1 2
, aparte leerlingen zijn die we op aparte scholen zetten. Cognitief gezien zijn ze
helemaal niet zo anders dan vmbo’ers.
Op welke niveaus kan je kijken naar onderwijswetenschappen?
Microniveau: lerende kind
a. neuro/brein c. cognitief
b. sociaal-emotioneel d. rekenen/taal
Mesoniveau: schoolcontext
a. leren en instructie d. interacties in de klas
b. leraren e. organisatie onderwijs in school
c. relatie leraar-leerling f. schoolontwikkeling
Macroniveau: maatschappij
a. onderwijsbeleid c. maatschappelijke effecten van
onderwijs
b. onderwijsstelsel
Hoe kun je onderzoek doen binnen de onderwijswetenschappen?
Waar: laboratorium of natuurlijke omgeving
Hoe: experiment/interventie, correlationeel, observatie, gedragsonderzoek
Instrument: observatie-schema’s, vragenlijsten, interviews, tests, hardop
denken, reactietijden/leestijden, oogbewegingen, fMRI, EEG
Wat zijn discussies over het onderwijs?
Er zijn heel veel belanghebbenden. Er zijn veel mensen die dingen belangrijk
vinden omdat ze ergens in geloven. Er zijn veel anekdotische ‘’bewijzen’’ die
helemaal niet kloppen.
Het doel van het boek is dat er een wetenschappelijke grote schoonmaak
komt: mythen, pseudo-theorieën, belangrijke nuanceringen
Wel is belangrijk om te beseffen dat de wetenschap het niet voor het zeggen
heeft. Politici hakken knopen door op basis van wetenschap en maatschappelijk
debat. De wetenschap zoekt naar een onderliggend mechanisme.
Wat zijn drie verklaringen voor hardnekkige overtuigingen?
Aantekeningen college 1 3
, patternicity bias: we zoeken graag betekenisvolle patronen in random
informatie.
confirmation bias: we zoeken graag ondersteuning voor iets wat we al
geloven. Mensen zijn slecht in kritisch nadenken. Als iemand je iets vertelt
wat alles wat je geloofde onderuithaalt, is het moeilijk om dit te accepteren.
hindsight bias: achteraf kom je met een verklaring waarbij je de verklaring
afstemt op de feiten die gebeurd zijn.
Waarom zijn mythes zo hardnekkig?
Onderwijs echt veranderen is lastig: vaak is het een schijnbaar succes van
onderwijsvernieuwing op korte termijn.
a. vernieuwend project vs. toepassing van die vernieuwing in het onderwijs:
bijv. opschaling, langdurige implementatie
b. onderzoek naar ‘’bewijs’’ zwak opgezet: bijv. onderzoek dat laat zien dat
Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) werkt, maar ten opzichte van wat?
c. Hawthorne effect = de glans van het nieuwe/effect van het onderzocht
worden.
Soms zijn we gewoon lui, mensen zijn gewoontedieren. En we houden van
hokjesdenken.
Wat zijn theorieën over onderwijs(vormen)?
(Sociaal)constructivisme: actieve kennisverwerving in samenwerking
Cognitivisme: denken staat centraal, differentiatie → Piaget
Gedragsmodel/behaviorisme: gedrag staat centraal: doelen/belonen/straffen
→ Pavlov
Wat zijn tegenwerpingen op deze theorieën?
Het zorgt voor onnodig hokjesdenken → dogma’s en ruzies
Uit alle stromingen haalt onderwijs wel iets, er is niet maar één model wat klopt.
Waarom zou er maar één model bestaan om efficient, effectief en aangenaam te
leren?
Wat zijn de leerstijlen van Kolb?
Aantekeningen college 1 4
Doelstellingen
1. Verwerven van basiskennis maatschappelijke aandachtsgebieden Pedagogische
Wetenschappen
a. Onderwijswetenschappen en Gezinsproblemen
b. Orthopedagogiek en Leerproblemen
2. Verwerven van wetenschappelijke gefundeerde kennis
3. Oefenen van algemene academische vaardigheden
analytisch en kritisch nadenken
wetenschappelijk schrijven
Wat is onderwijs?
Leren en onderwijs zijn overal en belangrijk voor individu en maatschappij! Er is
de laatste tijd veel discussie over de manier waarop ons onderwijs vormgegeven
wordt. Als een kind 12 jaar is, wordt hij/zij gelijk in een hokje gestopt, terwijl er
eigenlijk geen goede reden is om dit te doen.
Onderwijs = de overdracht van kennis of vaardigheden
Dieren: chimpansees leren een stokje te gebruiken om termieten te eten.
Stokstaartjes leren hun jongen hoe ze schorpioenen moeten eten
Mensen: kinderen leren o. a. eten, maar wat ook uniek is voor mensen is dat
ze zich bezig houden met allerlei abstracte dingen, zoals hoe ze zich
moeten gedragen.
→ Bij mensen gaat het vooral om het proces van geven en krijgen van
systematische instructie, met name op een school of universiteit. Vaak
overdracht van generaliseerbare/abstracte kennis.
Wat bestuderen de onderwijswetenschappen?
Onderwijswetenschappen =
Een interdisciplinair onderzoeksveld waarin onderzoekers onderzoek doen naar
1) hoe mensen leren (alleen en samen),
Aantekeningen college 1 1
, 2) naar hoe leren te verbeteren door diverse sociale en organisatorische
instellingen en nieuwe ontwerpen van leeromgevingen.
Nog veel vragen over…
hoe kinderen en jongeren leren in het onderwijs
wat dit betekent voor hoe we het onderwijs vormgeven
hoe we het onderwijs kunnen verbeteren en vernieuwen
Wat zijn de twee doelen van de onderwijswetenschappen?
1. beschrijven, begrijpen, verklaren van gedrag
2. leren, opleiden en ontwikkelen in het onderwijs
Hoe ziet het Nederlandse onderwijsveld er uit?
Onderwijspraktijk/ - instellingen: schoolleiding, leraren, leerlingen
Onderwijsbeleid: ministerie OCW, Inspectie
Onderwijs-onderzoek: universiteiten, algemeen en vakspecifiek
Onderwijsmaterialen en technologie: methode-uitgevers, toetsuitgevers
Training en advies: onderwijsadvies, lerarenopleidingen
Het is eigenlijk vreemd dat 70% van de leerlingen een normale begaafdheid
hebben, maar dat er 50% van de leerlingen op het havo/vwo zit. De meeste van
de leerlingen op het vwo zijn ‘’normaal begaafd’’, terwijl we doen alsof het hele
Aantekeningen college 1 2
, aparte leerlingen zijn die we op aparte scholen zetten. Cognitief gezien zijn ze
helemaal niet zo anders dan vmbo’ers.
Op welke niveaus kan je kijken naar onderwijswetenschappen?
Microniveau: lerende kind
a. neuro/brein c. cognitief
b. sociaal-emotioneel d. rekenen/taal
Mesoniveau: schoolcontext
a. leren en instructie d. interacties in de klas
b. leraren e. organisatie onderwijs in school
c. relatie leraar-leerling f. schoolontwikkeling
Macroniveau: maatschappij
a. onderwijsbeleid c. maatschappelijke effecten van
onderwijs
b. onderwijsstelsel
Hoe kun je onderzoek doen binnen de onderwijswetenschappen?
Waar: laboratorium of natuurlijke omgeving
Hoe: experiment/interventie, correlationeel, observatie, gedragsonderzoek
Instrument: observatie-schema’s, vragenlijsten, interviews, tests, hardop
denken, reactietijden/leestijden, oogbewegingen, fMRI, EEG
Wat zijn discussies over het onderwijs?
Er zijn heel veel belanghebbenden. Er zijn veel mensen die dingen belangrijk
vinden omdat ze ergens in geloven. Er zijn veel anekdotische ‘’bewijzen’’ die
helemaal niet kloppen.
Het doel van het boek is dat er een wetenschappelijke grote schoonmaak
komt: mythen, pseudo-theorieën, belangrijke nuanceringen
Wel is belangrijk om te beseffen dat de wetenschap het niet voor het zeggen
heeft. Politici hakken knopen door op basis van wetenschap en maatschappelijk
debat. De wetenschap zoekt naar een onderliggend mechanisme.
Wat zijn drie verklaringen voor hardnekkige overtuigingen?
Aantekeningen college 1 3
, patternicity bias: we zoeken graag betekenisvolle patronen in random
informatie.
confirmation bias: we zoeken graag ondersteuning voor iets wat we al
geloven. Mensen zijn slecht in kritisch nadenken. Als iemand je iets vertelt
wat alles wat je geloofde onderuithaalt, is het moeilijk om dit te accepteren.
hindsight bias: achteraf kom je met een verklaring waarbij je de verklaring
afstemt op de feiten die gebeurd zijn.
Waarom zijn mythes zo hardnekkig?
Onderwijs echt veranderen is lastig: vaak is het een schijnbaar succes van
onderwijsvernieuwing op korte termijn.
a. vernieuwend project vs. toepassing van die vernieuwing in het onderwijs:
bijv. opschaling, langdurige implementatie
b. onderzoek naar ‘’bewijs’’ zwak opgezet: bijv. onderzoek dat laat zien dat
Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) werkt, maar ten opzichte van wat?
c. Hawthorne effect = de glans van het nieuwe/effect van het onderzocht
worden.
Soms zijn we gewoon lui, mensen zijn gewoontedieren. En we houden van
hokjesdenken.
Wat zijn theorieën over onderwijs(vormen)?
(Sociaal)constructivisme: actieve kennisverwerving in samenwerking
Cognitivisme: denken staat centraal, differentiatie → Piaget
Gedragsmodel/behaviorisme: gedrag staat centraal: doelen/belonen/straffen
→ Pavlov
Wat zijn tegenwerpingen op deze theorieën?
Het zorgt voor onnodig hokjesdenken → dogma’s en ruzies
Uit alle stromingen haalt onderwijs wel iets, er is niet maar één model wat klopt.
Waarom zou er maar één model bestaan om efficient, effectief en aangenaam te
leren?
Wat zijn de leerstijlen van Kolb?
Aantekeningen college 1 4
