Samenvatting de Geo, h3 t/m h4

Hoofdstuk 3 AK

3.1



De samenstelling van de atmosfeer is uniek en verschilt van andere planeten aardse dampkring
veel stikstof (78%), zuurstof (21%) en CO2 en waterdamp (klein %)  atmosfeer bestaat uit 4
lagen gescheiden door pauzes (hoogten waarop de temp toeneemt of juist afneemt)

4 lagen:

1= onderste laag etc.

1. Troposfeer bij Polen 9 km dik en bij de evenaar 12 km  elke 100 m die in de troposfeer
stijgt, daalt de temperatuur met 0,6 graden

Vanaf tropopauze omhoog blijft de temp 10 km lang vrij constant langzaam warmer en is het 0
graden in de stratopauze, de laag tussen de tropopauze en stratopauze heet de …

2. Stratosfeer bevat veel ozongas (O3)  filtert de voor de mens schadelijke ultraviolette
straling van het zonlicht  door opname van ozon word de stratosfeer warm
3. Mesosfeer de meeste meteorieten beginnen hier te verbranden
4. Thermosfeer bevat minder dan 1% van atmosferische gassen

Kijk figuur 3.3

De zon is de belangrijkste energiebron voor het leven op aarde aangezien de aarde niet
voortdurend warmer of kouder wordt, moet er een evenwicht bestaan tussen de hoeveelheid
straling die de aarde bereikt en de hoeveelheid straling die de atmosfeer weer verlaat dit is het
stralingsbalans (energiebalans)

Van de zon die de atmosfeer bereikt 20% door wolken weerkaats 4% door het aardoppervlak
samen met de 6% die word verstrooid door gasdeeltjes totaal 30% teruggekaatst

In de troposfeer wordt nog eens 23% van die energie door wolken en waterdamp opgenomen in
totaal bereikt dus 47% van de kortgolvige zonnestraling het aardoppervlak  omgezet in warmte en
door de aarde als langgolvige straling uitgestraald broeikasgassen wordt de meeste warmte weer
geabsorbeerd en naar de aarde terug gestraald  langgolvige verdwijnen in de ruimte,
broeikaseffect vertraagt dit

Variaties in stralingsbalans:

De hoeveelheid straling die een bepaald gebied op aarde ontvangt is afhankelijk van de
breedteligging, de albedo (vermogen tot terugkaatsing) en gesteldheid van het aardoppervlak

Tussen 35 NB en 35 ZB een overschot aan energie  de hoeveelheid energie die via de kortgolvige
straling van de zon de atmosfeer binnenkomt, is groter dan de hoeveelheid energie die via lange
golvige straling uit de atmosfeer verdwijnt

Op breedtes hoger dan 35 NB en 35 ZB is het omgekeerd oorzaak bolling van de aarde dicht
bij de evenaar vallen de zonnestralen loodrecht kortere weg, minder groot oppervlak

De weerkaatsing van het zonlicht verschilt van gebied tot gebied : bomen nemen meer op dan leeg
oppervlak

, Ten slotte speelt het verschil tussen land een zee een rol land sneller warm, zee minder snel warm:

1. Zonlicht kan dieper in water doordringen dan in land dezelfde hoeveelheid energie moet
dus over en groter oppervlakte water worden verdeeld
2. Water in beweging dus beter verdeeld
3. Het kost meer energie om water een graad in temp te laten stijgen dan land
4. Bij verdamping van water gaat energie uit het water naar de dampkring boven land
verdamping lager




3.2



Wind stromende lucht van plek waar het teveel van is naar een plek te weinig de lucht zette in
de tropen uit door de verwarming daalt de soortelijke massa stijgt de lucht op grote hoogte
krijg je dan een gebied met een overschot aan lucht naast een gebied met tekort?  lucht
daarheen de soortelijke massa van de lucht door het krimpen toegenomen en daalt de lucht
gevolg neemt het gewicht van de koude lucht toe de luchtdruk aan het aardoppervlak neemt toe
en neemt de luchtdruk van de warme kolom af (kijk filmpje over luchtdruk want wtf is dit voor taal)



Het corioliseffect  Door de draaiing van de aarde wordt de corioliskracht veroorzaakt De wind
die op grote hoogte van de evenaar naar de polen stroomt, is op 30 graden zo afgekoeld dat deze
naar beneden zakt. Als deze lucht het aardoppervlak bereikt, stroomt een deel terug naar de evenaar
en een ander deel naar het noorden/zuidenDe lucht die aan het aardoppervlak van de Noordpool
naar de evenaar stoomt, ontmoet op ongeveer 60 graden noorderbreedte de naar het noorden
stromende lucht die vanaf 30 graden noorderbreedte komt. De lucht botst en stijgt op 
atmosferische luchtcirculatie



Passaten en moessons  Door de circulaties zijn er 7 gordels van hoge naar lage druk met het
bijbehorende windsysteem  Wet van Buys Ballot: als je met je rug naar de wind toestaat krijgt op
het noordelijk halfrond de wind een afwijking naar rechts, en op het zuidelijk halfrond een afwijking
naar links Passaat: droge wind die het hele jaar uit oostelijke richting van de subtropische
hogedrukgebieden naar de evenaar waait  Door de schuine stand van de aardas en verschillen
tussen land en zee treden er afwijkingen op  De zone van equatoriale luchtdruk, intertropische
convergentiezone (ITCZ) verschuift het windsysteem rond de evenaar in juli naar het noorden en in
januari naar het zuiden  Doordat de verschillen in temperatuur tussen zomer en winter boven de
continenten het grootst zijn, is de verschuiving daar het sterkst. Door deze verschuiving waaien er in
sommige gebieden rond de evenaar winden die na een halfjaar 180 graden draaien: moessons



Zeestromen  De overheersende winden zijn de reden voor het ontstaan van oceanische circulatie
(Zeestromen). Deze zorgen voor een herverdeling van zonne- energie over de aarde. Ook zeestromen
krijgen een afwijking door corioliskracht  Op het noordelijk halfrond draait het circulatiepatroon
met de wijzers van de klok mee. Op het zuidelijk halfrond tegen de wijzers van de klok in Er zijn