Verpleegtechnische vaardigheden
lesweek 1
persoonlijke verzorging
een goede lichaamsverzorging heeft verschillende functies ->
-[ ] de cliënt voelt zich fris en schoon en ziet er verzorgd uit.
-[ ] het voorkomt infecties.
-[ ] het reguleert de lichaamstemperatuur.
-[ ] het draagt bij aan het psychisch welzijn van de zorgvrager.
-[ ] het zorgt voor een soepelere omgang van de zorgvrager met anderen.
Stappen van een wasbeurt ->
-[ ] voordat je een cliënt gaat wassen kijk je in het zorg- of verpleegplan welke afspraken er zijn
over de persoonlijk zorg. (voorbereiding)
-[ ] gewassen worden is een intieme aangelegenheid: een cliënt geeft zich letterlijk en figuurlijk
bloot. Soms heeft een mannelijke cliënt moeite met een vrouwelijke zorgverlener of andersom.
Het is goed om dit van tevoren te bespreken, waardoor een deel van de spanning en schaamte
vaak al verdwijnt. (uitvoering)
-[ ] stem altijd de zorg af op de wensen en gewoonten van de cliënt.
-[ ] een vochtige huid geeft risico op smetten en beschadiging. Controleer zorgvuldig of de huid na
het wassen goed droog is. Let daarbij vooral op de huidplooien: liezen, billen, onder de borsten,
oksel, plooien in de buik en knieholten.
Wanneer een cliënt bedlegerig is, krijgt hij po en urinaal op bed aangereikt, wat voor veel cliënt niet
prettig is. Incontinentie signaleren en incontinentiemateriaal verwisselen is ook een taak van de
verzorgende en verpleegkundige.
Ze zorgverlener inventariseert de mate van zelfredzaamheid bij de uitscheiding: kan de cliënt zelf het
toilet bereiken, zichzelf verschonen en zelfstandig de hygiënische zorg uitvoeren na het urineren en
defecteren?
Factoren die uitscheiding beïnvloeden -> leeftijd, voeding en drank, psychische gesteldheid, werking
van bekkenbodemspieren en de omgeving (schoon toilet).
,Observatiepunten van de urine -> normaal en abnormaal
Normaal ->
^ hoeveelheid: hangt samen met de hoeveelheid vocht die iemand binnenkrijgt. De hoeveelheid
urine kan je het best meten door 24-uursurine op te vangen en te meten.
^ frequentie: normaal 5 tot 7 keer per dag.
^ samenstelling: normale urine is helder, met afvalstoffen.
^ kleur: normale urine is lichtgeel, al is de exacte kleur afhankelijk van de concentratie van
opgeloste stoffen.
^ geur: normaal heeft urine een lichte ammoniakgeur.
^ wijze van plassen: plassen hoort pijnloos te zijn en gemakkelijk in een doorlopende straat te
gebeuren.
Abnormaal ->
^ hoeveelheid: veel plassen komt voor bij diabetes.
^ frequentie: vaak plassen komt voor bij een blaasontsteking en gebruik van plaspillen. Mannen
met een vergrote prostaat plassen eveneens vaker. Minder plassen komt voor bij
nierfunctiestoornissen, hartfalen en bij verlies aan vocht, zoals transpiratie en braken.
^ samenstelling: bacteriën, pus, suiker of eiwitten maken de urine troebel, vaak met vlokjes erin.
Het beddengoed kan ook vies ruiken en vlekken hebben.
^ kleur: bepaalde medicijnen of voedingsstoffen geven de urine een andere kleur.
^ geur: oberveer hoe de urine ruikt, scherp, onaangenaam of zoetig. Urine van een diabeet kan
zoetig ruiken.
^ wijze van plassen: een drukkend pijnlijk gevoel in buik of onderrug kan wijzen op cystitis
(blaasontsteking). Een vergrote prostaat zorgt ervoor dat mannen met een moeizame straat
plassen.
Mensen die langdurig incontinent zijn voor urine en bij wie problemen optreden, kunnen een
verblijfskatheter of suprapubische katheter voorgeschreven krijgen.
Mannen met lichte incontinentie kunnen gebruikmaken van een externe katheter of
condoomkatheter.
Er zijn verschillende vormen van incontinentie -> stressincontinentie, overloopincontinentie,
functionele incontinentie, urge-incontinentie en mictie-apraxie.
Stressincontinentie -> bij plotselinge drukverhogende momenten in de buikholte voelt iemand geen
mictiedrang en doet daarom ook geen poging de urine op te houden.
Overloopincontinentie -> doordat de afvoer van de urine wordt belemmerd is er sprake van
urineretentie (achterblijven van urine). De overvolle, sterk gespannen en daarmee pijnlijke blaas
loopt over, waardoor er voortdurend druppelsgewijs urineverlies optreedt.
Functionele incontinentie -> deze vorm van incontinentie treedt op doordat iemand de wc niet tijdig
haalt.
, Urge-incontinentie -> als gevolg van bijvoorbeeld een blaasontsteking is er een verhoogde
prikkelbaarheid van de blaas, waardoor al bij een geringe vulling een hevige, onbedwingbare
mictiedrang optreedt.
Mictie-apraxie -> een cliënt met dementie voelt wel de prikkeling tot urinelozing, maar weet niet
meer hoe hij hierop moet reageren. Daardoor plast hij spontaan in zijn broek. Deze vorm wordt ook
wel neurologische incontinentie genoemd.
Observatiepunten van ontlasting -> normaal en abnormaal.
Normaal ->
^ hoeveelheid: de hoeveelheid ontlasting hangt samen met de hoeveelheid voedsel die iemand
binnenkrijgt. Normaal voor een volwassene is 100 tot 200 gram per dag.
^ frequentie: wisselend, van één keer per dag tot één keer per 3-4 dagen, afhankelijk van de
leefwijze.
^ samenstelling (dichtheid): normaal is gebonden.
^ kleur: de normale kleur van de ontlasting is afhankelijk van de voeding.
^ geur: de geur van ontlasting is onaangenaam, rottend, soms zurig.
^ vorm: normaal worstvormig, zoals de vorm van de dikke darm.
Abnormaal ->
^ frequentie: bij voldoende vezels, vocht en lichaamsbeweging en reageren op aandrang, zijn
laxantia vaak niet nodig.
^ samenstelling (dichtheid): dunne (bij diarree) of zeer harde ontlasting (bij obstipatie) is
abnormaal. Abnormaal is ook de aanwezigheid van parasieten of per ongeluk ingeslikte
voorwerpen.
^ kleur: zwarte ontlasting, stopverfkleurige ontlasting en bloed bij de ontlasting is abnormaal.
^ vorm: lintvormige en brijige ontlasting is abnormaal.
Als er problemen zijn met het produceren van ontlasting en de cliënt dagen achter elkaar geen
ontlasting heeft, dan spreek je van obstipatie.
Cliënten die geen controle over hun sluitspier hebben of bij wie de aandrang direct gepaard gaat met
ontlasting, noem je incontinentie van ontlasting.
Hulpmiddelen voor toiletbezoek -> urinaal voor mannen, urinaal voor vrouwen, po(toilet)stoel,
toiletwandbeugel, toiletverhoger en po of ondersteek.
lesweek 1
persoonlijke verzorging
een goede lichaamsverzorging heeft verschillende functies ->
-[ ] de cliënt voelt zich fris en schoon en ziet er verzorgd uit.
-[ ] het voorkomt infecties.
-[ ] het reguleert de lichaamstemperatuur.
-[ ] het draagt bij aan het psychisch welzijn van de zorgvrager.
-[ ] het zorgt voor een soepelere omgang van de zorgvrager met anderen.
Stappen van een wasbeurt ->
-[ ] voordat je een cliënt gaat wassen kijk je in het zorg- of verpleegplan welke afspraken er zijn
over de persoonlijk zorg. (voorbereiding)
-[ ] gewassen worden is een intieme aangelegenheid: een cliënt geeft zich letterlijk en figuurlijk
bloot. Soms heeft een mannelijke cliënt moeite met een vrouwelijke zorgverlener of andersom.
Het is goed om dit van tevoren te bespreken, waardoor een deel van de spanning en schaamte
vaak al verdwijnt. (uitvoering)
-[ ] stem altijd de zorg af op de wensen en gewoonten van de cliënt.
-[ ] een vochtige huid geeft risico op smetten en beschadiging. Controleer zorgvuldig of de huid na
het wassen goed droog is. Let daarbij vooral op de huidplooien: liezen, billen, onder de borsten,
oksel, plooien in de buik en knieholten.
Wanneer een cliënt bedlegerig is, krijgt hij po en urinaal op bed aangereikt, wat voor veel cliënt niet
prettig is. Incontinentie signaleren en incontinentiemateriaal verwisselen is ook een taak van de
verzorgende en verpleegkundige.
Ze zorgverlener inventariseert de mate van zelfredzaamheid bij de uitscheiding: kan de cliënt zelf het
toilet bereiken, zichzelf verschonen en zelfstandig de hygiënische zorg uitvoeren na het urineren en
defecteren?
Factoren die uitscheiding beïnvloeden -> leeftijd, voeding en drank, psychische gesteldheid, werking
van bekkenbodemspieren en de omgeving (schoon toilet).
,Observatiepunten van de urine -> normaal en abnormaal
Normaal ->
^ hoeveelheid: hangt samen met de hoeveelheid vocht die iemand binnenkrijgt. De hoeveelheid
urine kan je het best meten door 24-uursurine op te vangen en te meten.
^ frequentie: normaal 5 tot 7 keer per dag.
^ samenstelling: normale urine is helder, met afvalstoffen.
^ kleur: normale urine is lichtgeel, al is de exacte kleur afhankelijk van de concentratie van
opgeloste stoffen.
^ geur: normaal heeft urine een lichte ammoniakgeur.
^ wijze van plassen: plassen hoort pijnloos te zijn en gemakkelijk in een doorlopende straat te
gebeuren.
Abnormaal ->
^ hoeveelheid: veel plassen komt voor bij diabetes.
^ frequentie: vaak plassen komt voor bij een blaasontsteking en gebruik van plaspillen. Mannen
met een vergrote prostaat plassen eveneens vaker. Minder plassen komt voor bij
nierfunctiestoornissen, hartfalen en bij verlies aan vocht, zoals transpiratie en braken.
^ samenstelling: bacteriën, pus, suiker of eiwitten maken de urine troebel, vaak met vlokjes erin.
Het beddengoed kan ook vies ruiken en vlekken hebben.
^ kleur: bepaalde medicijnen of voedingsstoffen geven de urine een andere kleur.
^ geur: oberveer hoe de urine ruikt, scherp, onaangenaam of zoetig. Urine van een diabeet kan
zoetig ruiken.
^ wijze van plassen: een drukkend pijnlijk gevoel in buik of onderrug kan wijzen op cystitis
(blaasontsteking). Een vergrote prostaat zorgt ervoor dat mannen met een moeizame straat
plassen.
Mensen die langdurig incontinent zijn voor urine en bij wie problemen optreden, kunnen een
verblijfskatheter of suprapubische katheter voorgeschreven krijgen.
Mannen met lichte incontinentie kunnen gebruikmaken van een externe katheter of
condoomkatheter.
Er zijn verschillende vormen van incontinentie -> stressincontinentie, overloopincontinentie,
functionele incontinentie, urge-incontinentie en mictie-apraxie.
Stressincontinentie -> bij plotselinge drukverhogende momenten in de buikholte voelt iemand geen
mictiedrang en doet daarom ook geen poging de urine op te houden.
Overloopincontinentie -> doordat de afvoer van de urine wordt belemmerd is er sprake van
urineretentie (achterblijven van urine). De overvolle, sterk gespannen en daarmee pijnlijke blaas
loopt over, waardoor er voortdurend druppelsgewijs urineverlies optreedt.
Functionele incontinentie -> deze vorm van incontinentie treedt op doordat iemand de wc niet tijdig
haalt.
, Urge-incontinentie -> als gevolg van bijvoorbeeld een blaasontsteking is er een verhoogde
prikkelbaarheid van de blaas, waardoor al bij een geringe vulling een hevige, onbedwingbare
mictiedrang optreedt.
Mictie-apraxie -> een cliënt met dementie voelt wel de prikkeling tot urinelozing, maar weet niet
meer hoe hij hierop moet reageren. Daardoor plast hij spontaan in zijn broek. Deze vorm wordt ook
wel neurologische incontinentie genoemd.
Observatiepunten van ontlasting -> normaal en abnormaal.
Normaal ->
^ hoeveelheid: de hoeveelheid ontlasting hangt samen met de hoeveelheid voedsel die iemand
binnenkrijgt. Normaal voor een volwassene is 100 tot 200 gram per dag.
^ frequentie: wisselend, van één keer per dag tot één keer per 3-4 dagen, afhankelijk van de
leefwijze.
^ samenstelling (dichtheid): normaal is gebonden.
^ kleur: de normale kleur van de ontlasting is afhankelijk van de voeding.
^ geur: de geur van ontlasting is onaangenaam, rottend, soms zurig.
^ vorm: normaal worstvormig, zoals de vorm van de dikke darm.
Abnormaal ->
^ frequentie: bij voldoende vezels, vocht en lichaamsbeweging en reageren op aandrang, zijn
laxantia vaak niet nodig.
^ samenstelling (dichtheid): dunne (bij diarree) of zeer harde ontlasting (bij obstipatie) is
abnormaal. Abnormaal is ook de aanwezigheid van parasieten of per ongeluk ingeslikte
voorwerpen.
^ kleur: zwarte ontlasting, stopverfkleurige ontlasting en bloed bij de ontlasting is abnormaal.
^ vorm: lintvormige en brijige ontlasting is abnormaal.
Als er problemen zijn met het produceren van ontlasting en de cliënt dagen achter elkaar geen
ontlasting heeft, dan spreek je van obstipatie.
Cliënten die geen controle over hun sluitspier hebben of bij wie de aandrang direct gepaard gaat met
ontlasting, noem je incontinentie van ontlasting.
Hulpmiddelen voor toiletbezoek -> urinaal voor mannen, urinaal voor vrouwen, po(toilet)stoel,
toiletwandbeugel, toiletverhoger en po of ondersteek.
