Mens en sociale cognities
De student kan beschrijven wat sociale psychologie inhoudt en wat de rol van sociaal
afstemmen is voor mensen.
Sociale psychologie gaat over interacties tussen mensen in specifieke situaties. Het is
de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten, gevoelens, en
gedragingen van mensen worden beïnvloedt door de werkelijke of voorgestelde
aanwezigheid van andere mensen. Ook wel de beïnvloeding tussen mensen. Mensen
zijn sociale dieren en gaan altijd de interactie met elkaar aan.
De rol van sociaal afstemmen is dat mensen onbewust gedrag, gedachten en
gevoelens op elkaar afstemmen. Mensen kunnen elkaar ongemerkt ‘besmetten’ met
bijv:
- Stemmingen en gevoelens -> zoals een positieve stemming (vrolijk) en een
gelukkig gevoel
- Snelheid -> van alcohol drinken
- Meningen en overtuigingen -> Ik vind de zwarte pieten discussie onzin
- Gedrag en gewoontes -> Iedere ochtend een rondje lopen in het bos
- Bewegingen, lichaamshouding en mimiek. -> een strenge gezichtsuitdrukking
De student kan de sociale vergelijkingstheorie van Festinger (1954) beschrijven.
Mensen doen voortdurend aan sociale vergelijking om te bepalen waar ze staan met
hun meningen, oordelen, eigenschappen en talenten. Mensen willen graag weten
hoe ze ervoor staan of hoe ze het doen. Mensen willen hun eigen meningen en
bekwaamheden evalueren, dit komt ook door het accuraatheidsmotief. De behoefte
aan accurate informatie kan volgens de theorie worden bevredigd door zelfkennis te
toetsen aan een objectieve standaard. Dit kan echter niet altijd (niet mogelijk of niet
wenselijk), op het moment dat dit niet kan gebruiken we anderen om onszelf mee te
vergelijken. Volgens Festinger vergelijk je jezelf het liefste met iemand die op jou lijkt,
dit geldt alleen niet voor prestaties. Prestaties vergelijk je het liefste met iemand die
iets beter scoort dan jij zelf. Meningen en interesses vergelijk je wel het liefste met
iemand die ongeveer hetzelfde is. We vergelijken onszelf vooral met iemand anders
op het moment dat we niet zeker zijn van onszelf over onze mening of vaardigheden.
Wanneer mensen zichzelf met iemand vergelijken die slechter af is noemen we dat
neerwaartse sociale vergelijking. Wanneer iemand zich vergelijkt met iemand die
beter is om er zelf wat van op te steken noemen we dit opwaartse sociale
vergelijking.
De student kan de verschillende motieven voor zelfpresentatie herkennen in een
korte casus.
Zelfpresentatie = als mensen bewust of onbewust invloed proberen uit te oefen op
wat anderen van hen vinden. VB: jezelf netjes of stoer kleden
- Expressieve zelfpresentatie = de behoefte om je eigen identiteit uit te
drukken: laten zien wie je bent. VB: de kleren die je draagt of hoe je je
appartement inricht.
- Instrumentele zelfpresentatie = je wilt het gedrag van anderen beïnvloeden:
je wilt er iets mee gedaan krijgen. VB: bij een sollicitatiegesprek netter kleden
om een betere indruk achter te laten.
, Doel van zelfpresentatie:
- Zorgen dat je aardig gevonden wordt -> innogratiation. VB: instemmen met
de ander, complimentje geven enz.
- Zorgen dat je als bekwaam wordt gezien, de aandacht gaat van de ander naar
jezelf. -> zelfpromotie. VB: ik ben zo slim ik heb een 9 gehaald voor mijn
tentamen, ik ben echt intelligent.
De student kan de gevolgen van zelfpresentatie beschrijven.
Schadelijk gevolg van zelfpresentatie kan zijn zelfhandicappen. Een positief effect van
zelfpresentatie is dat het de sociale interacties vaak gemakkelijker maakt. Bij
zelfhandicappen doen we een handicap creëren om ons alvast in te dekken tegen
mogelijke mislukkingen. VB: voor een tentamen uit gaan zodat je het tentamen
slechter maakt en kan zeggen ja het komt omdat ik gister ben uitgegaan dus heeft
niks met mij te maken.
De student kan uitleggen hoe mensen een eerste indruk vormen van anderen,
waarom mensen dit doen en welke rol sociale categorisatie daarbij speelt.
Mensen zijn niet alleen bezig met zelfpresentatie ze zijn ook bezig met het
waarnemen van anderen mensen en vormen indrukken van hen. Ontmoet je iemand
die je nog niet kent dan vorm je gelijk een indruk van deze persoon, dit doe je binnen
een paar seconden. Je krijgt er direct een gevoel bij, deze persoon vind ik wel leuk en
deze niet. Dit heet de eerste indruk. De eerste indruk word gekleurd door gedachten
en concepten op onbewust en impliciet niveau. Dit zijn volledig automatische
processen, deze hebben vier kenmerken: ze zijn onbewust, kosten geen moeite, ze
zijn onbedoeld en ze zijn niet tegen te houden.
Mensen vormen een eerste indruk vanuit de evolutie, voor onze voorouders waren
eerste indrukken van belang. Het was erg belangrijk voor onze verre voorouders om
van andere diersoorten te weten of het oké of niet oké was. Het was voor hun van
levensbelang om snel te reageren op bedreigingen. Door een snelle eerste indruk kan
je bedreigingen of mensen met verkeerde intenties uit de weg gaan. Het is niet alleen
in extreme gevallen belangrijk maar ook in het dagelijks leven omdat we snel
beslissingen moeten maken op onze indrukken, we kunnen niet dagen wachten tot
een tweede en derde indruk, zo beslissen we bijvoorbeeld wie we beter willen leren
kennen, naast wie we willen zitten op de eerste schooldag en met wie we willen
samenwerken.
Sociale categorisatie is dat we een persoon indelen in dergelijke vakjes en hokjes. Dit
doen we omdat wij onze complexe sociale situatie overzichtelijk willen maken. Door
middel van stereotypen die verbonden zijn aan sociale categorieën maken we allerlei
gevolgtrekkingen, bijvoorbeeld ze zal wel veel verdienen (omdat ze eerste klas reist).
Deze stereotypen gebeuren automatisch en niet in ons bewustzijn, we kunnen er niks
aan doen en weten er op dat moment niks van. De gevolgtrekkingen kloppen ook
niet altijd maar vaak wel. Dankzij sociale categorisatie en stereotypering vormen we
ons snel een globale indruk, zonder dat dit ons moeite kost. Ze hebben hierbij
dezelfde functie als automatische evaluatie: ze maken een snelle en grove screening
mogelijk. Wij zouden zonder stereotypering niet mee kunnen komen in de
samenleving want alles zou veel te lang duren. De eerste indruk van iemand word
De student kan beschrijven wat sociale psychologie inhoudt en wat de rol van sociaal
afstemmen is voor mensen.
Sociale psychologie gaat over interacties tussen mensen in specifieke situaties. Het is
de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten, gevoelens, en
gedragingen van mensen worden beïnvloedt door de werkelijke of voorgestelde
aanwezigheid van andere mensen. Ook wel de beïnvloeding tussen mensen. Mensen
zijn sociale dieren en gaan altijd de interactie met elkaar aan.
De rol van sociaal afstemmen is dat mensen onbewust gedrag, gedachten en
gevoelens op elkaar afstemmen. Mensen kunnen elkaar ongemerkt ‘besmetten’ met
bijv:
- Stemmingen en gevoelens -> zoals een positieve stemming (vrolijk) en een
gelukkig gevoel
- Snelheid -> van alcohol drinken
- Meningen en overtuigingen -> Ik vind de zwarte pieten discussie onzin
- Gedrag en gewoontes -> Iedere ochtend een rondje lopen in het bos
- Bewegingen, lichaamshouding en mimiek. -> een strenge gezichtsuitdrukking
De student kan de sociale vergelijkingstheorie van Festinger (1954) beschrijven.
Mensen doen voortdurend aan sociale vergelijking om te bepalen waar ze staan met
hun meningen, oordelen, eigenschappen en talenten. Mensen willen graag weten
hoe ze ervoor staan of hoe ze het doen. Mensen willen hun eigen meningen en
bekwaamheden evalueren, dit komt ook door het accuraatheidsmotief. De behoefte
aan accurate informatie kan volgens de theorie worden bevredigd door zelfkennis te
toetsen aan een objectieve standaard. Dit kan echter niet altijd (niet mogelijk of niet
wenselijk), op het moment dat dit niet kan gebruiken we anderen om onszelf mee te
vergelijken. Volgens Festinger vergelijk je jezelf het liefste met iemand die op jou lijkt,
dit geldt alleen niet voor prestaties. Prestaties vergelijk je het liefste met iemand die
iets beter scoort dan jij zelf. Meningen en interesses vergelijk je wel het liefste met
iemand die ongeveer hetzelfde is. We vergelijken onszelf vooral met iemand anders
op het moment dat we niet zeker zijn van onszelf over onze mening of vaardigheden.
Wanneer mensen zichzelf met iemand vergelijken die slechter af is noemen we dat
neerwaartse sociale vergelijking. Wanneer iemand zich vergelijkt met iemand die
beter is om er zelf wat van op te steken noemen we dit opwaartse sociale
vergelijking.
De student kan de verschillende motieven voor zelfpresentatie herkennen in een
korte casus.
Zelfpresentatie = als mensen bewust of onbewust invloed proberen uit te oefen op
wat anderen van hen vinden. VB: jezelf netjes of stoer kleden
- Expressieve zelfpresentatie = de behoefte om je eigen identiteit uit te
drukken: laten zien wie je bent. VB: de kleren die je draagt of hoe je je
appartement inricht.
- Instrumentele zelfpresentatie = je wilt het gedrag van anderen beïnvloeden:
je wilt er iets mee gedaan krijgen. VB: bij een sollicitatiegesprek netter kleden
om een betere indruk achter te laten.
, Doel van zelfpresentatie:
- Zorgen dat je aardig gevonden wordt -> innogratiation. VB: instemmen met
de ander, complimentje geven enz.
- Zorgen dat je als bekwaam wordt gezien, de aandacht gaat van de ander naar
jezelf. -> zelfpromotie. VB: ik ben zo slim ik heb een 9 gehaald voor mijn
tentamen, ik ben echt intelligent.
De student kan de gevolgen van zelfpresentatie beschrijven.
Schadelijk gevolg van zelfpresentatie kan zijn zelfhandicappen. Een positief effect van
zelfpresentatie is dat het de sociale interacties vaak gemakkelijker maakt. Bij
zelfhandicappen doen we een handicap creëren om ons alvast in te dekken tegen
mogelijke mislukkingen. VB: voor een tentamen uit gaan zodat je het tentamen
slechter maakt en kan zeggen ja het komt omdat ik gister ben uitgegaan dus heeft
niks met mij te maken.
De student kan uitleggen hoe mensen een eerste indruk vormen van anderen,
waarom mensen dit doen en welke rol sociale categorisatie daarbij speelt.
Mensen zijn niet alleen bezig met zelfpresentatie ze zijn ook bezig met het
waarnemen van anderen mensen en vormen indrukken van hen. Ontmoet je iemand
die je nog niet kent dan vorm je gelijk een indruk van deze persoon, dit doe je binnen
een paar seconden. Je krijgt er direct een gevoel bij, deze persoon vind ik wel leuk en
deze niet. Dit heet de eerste indruk. De eerste indruk word gekleurd door gedachten
en concepten op onbewust en impliciet niveau. Dit zijn volledig automatische
processen, deze hebben vier kenmerken: ze zijn onbewust, kosten geen moeite, ze
zijn onbedoeld en ze zijn niet tegen te houden.
Mensen vormen een eerste indruk vanuit de evolutie, voor onze voorouders waren
eerste indrukken van belang. Het was erg belangrijk voor onze verre voorouders om
van andere diersoorten te weten of het oké of niet oké was. Het was voor hun van
levensbelang om snel te reageren op bedreigingen. Door een snelle eerste indruk kan
je bedreigingen of mensen met verkeerde intenties uit de weg gaan. Het is niet alleen
in extreme gevallen belangrijk maar ook in het dagelijks leven omdat we snel
beslissingen moeten maken op onze indrukken, we kunnen niet dagen wachten tot
een tweede en derde indruk, zo beslissen we bijvoorbeeld wie we beter willen leren
kennen, naast wie we willen zitten op de eerste schooldag en met wie we willen
samenwerken.
Sociale categorisatie is dat we een persoon indelen in dergelijke vakjes en hokjes. Dit
doen we omdat wij onze complexe sociale situatie overzichtelijk willen maken. Door
middel van stereotypen die verbonden zijn aan sociale categorieën maken we allerlei
gevolgtrekkingen, bijvoorbeeld ze zal wel veel verdienen (omdat ze eerste klas reist).
Deze stereotypen gebeuren automatisch en niet in ons bewustzijn, we kunnen er niks
aan doen en weten er op dat moment niks van. De gevolgtrekkingen kloppen ook
niet altijd maar vaak wel. Dankzij sociale categorisatie en stereotypering vormen we
ons snel een globale indruk, zonder dat dit ons moeite kost. Ze hebben hierbij
dezelfde functie als automatische evaluatie: ze maken een snelle en grove screening
mogelijk. Wij zouden zonder stereotypering niet mee kunnen komen in de
samenleving want alles zou veel te lang duren. De eerste indruk van iemand word
