Complete samenvatting criminologie SJD Leiden

Criminologie: de wetenschap die criminaliteit vanuit verschillende invalshoeken benadert. Daarbij
wordt gebruik gemaakt van kennis uit verschillende disciplines zoals psychiatrie, geneeskunde,
sociologie, psychologie, rechtswetenschappen, antropologie en politicologie

 Criminaliteit als verschijnsel
 Dader: persoon van de misdadiger
 Het slachtoffer
 De plek van criminaliteit binnen het heersende politieke systeem
 Reacties op criminaliteit

Macroniveau: maatschappelijke factoren

Mesoniveau: omgevingsfactoren

Microniveau: individuele factoren

Criminaliteit is een sociaal construct. Er is geen eenduidige betekenis van het begrip ‘criminaliteit’.
Dit hangt af van de gevolgen die het heeft voor de slachtoffers en de samenleving, de opvattingen
van de heersende politiek en de publieke opinie.

 Decriminaliseren: wanneer het strafbare karakter wordt ontnomen van gedrag
 Criminaliseren: gedrag een strafbaar karakter geven

Misdrijven: de daad en de criminele intentie (mens rea)

 Geweldsmisdrijven: seksuele misdrijven, levensdelicten
 Vermogensmisdrijven: valsheid-misdrijven, diefstal, inbraak, verduistering, bedrog
 Misdrijven tegen de openbare orde: opruiing, huisvredebreuk, discriminatie, brandstichting,
deelname terroristische organisatie

Deviantie: een onderkende afwijking van culturele normen

 Er is sprake van een verschil, waardoor we de ander als buitenstander zien
 De samenleving reageert hierop met een poging tot regulering
 Devantie wordt door psychologen gezien als het resultaat van socialisatieproces waarin iets
niet goed is gegaan

Sociale factoren van deviantie

 Wat voor deviant doorgaat, wordt bepaald door de gangbare normen in een bepaalde
cultuur
 Mensen worden deviant als anderen hen als zodanig definiëren
 Sociale macht is een factor die zowel een rol speelt bij de gangbare normen als bij het
definiëren van norm overschrijdend gedrag
o De wet is het middel waarmee de mensen die de macht bezitten hun belangen
verdedigen (Karl Marx)

Delicten: schendingen van de formele strafwet van een land

 Deviant gedrag wat als schadelijk wordt gezien voor de samenleving

Sociale controle: pogingen van de samenleving om gedrag en gedachten van mensen te beïnvloeden

 Informeel

,  Formeel: strafrechtsysteem: alle formele reacties van politie en justitie op vermeende
wetsovertredingen

Howard Becker: deviantie is een relatief begrip, wat we als afwijkend gedrag zien hangt samen met
de tijd en de plaats waarbinnen dit zich afspeelt

Emile Durkheim: er is niets abnormaals aan deviantie, het heeft namelijk vier essentiële functies voor
de samenleving

 Deviantie bevestigt de bestaande waarden en normen
 Reacties op deviantie maken duidelijk waar de morele grenzen liggen
 Reacties op deviantie brengen mensen dichter bij elkaar
 Deviantie bevordert sociale verandering
o Wat vandaag als deviant doorgaat, kan morgen moreel goedgekeurd worden

Robert Merton: de mate en het soort deviantie is afhankelijk van de vraag of een samenleving in de
conventionele middelen voorziet waarmee maatschappelijke doelen gerealiseerd kunnen worden

 Conformiteit: het nastreven van maatschappelijke doelen met behulp van geaccepteerde
conventionele middelen
 Vernieuwing: het gebruik van onconventionele middelen (kleine criminaliteit) in plaats van
conventionele middelen (hard werken) om een maatschappelijk geaccepteerd doel
(welstand) te behalen
 Ritualisme: mensen die het idee hebben niet rijk te worden blijven zich strikt aan de regels
houden, om zich respectabel te kunnen voelen
 Retraitisme: het afwijzen van culturele doelen en conventionele middelen (bereidwilligheid
om deviant te leven)
 Rebellie: er wordt een tegencultuur gecreëerd die een alternatief biedt voor de bestaande
sociale orde

Labelingtheorie: het uitgangspunt dat deviantie en conformiteit niet zozeer het resultaat zijn van wat
mensen doen, maar van hoe anderen op hun doen en laten reageren

Edwin Lemert

 Primaire deviantie: sommige normovertredingen roepen geen sterke reacties op bij anderen
en hebben weinig effect op het zelfbeeld
 Secundaire deviantie: een individu begint een deviante identiteit aan te nemen en gaat de
normen stelselmatig overtreden
o Er ontstaat een stigma: een uitgesproken negatief etiket dat het zelfbeeld en de
sociale identiteit van een individu ingrijpend verandert
 Degradatieceremonie: een individu wordt door de gehele samenleving
gestigmatiseerd

Mechanische samenleving: groepen die zelfstandig functioneren, weinig verdeling in arbeid

Organische samenleving: groepen zijn afhankelijk van elkaar, vergaande verdeling van arbeid

Anomie: een gemoedstoestand van individuen, gekenmerkt door de afwezigheid van
maatschappelijke normen en regels

 Emile Durkheim