Niet-aangeboren hersenletsel:
Drie vormen niet-aangeboren hersenletsel:
1. Verworven hersenletsel – plotselinge verandering in functioneren door letsel (CVA, hersentrauma)
- Traumatische oorzaak
Specifieke gebeurtenis voorafgaand
Open of gesloten hersenletsel tot gevolg
- Niet-traumatische oorzaak
Hersenletsel gesloten
2. Ontwikkelingsstoornis – neurologische aandoening die de normale ontwikkeling belemmerd
(leerstoornissen, dyslexie)
3. Neurodegeneratieve stoornis – geleidelijk minder functioneren van het brein (ALS, Alzheimer)
Beroerte / CVA (cerebrovasculair accident)
- Valt onder traumatisch hersenletsel
- 2 varianten: bloedig of niet bloeding
- Bloeding is hersenbloeding --> scheurtje in een bloedvat, bloed stroomt in of rond de hersenen,
hoopt zich op een beschadigt hersenweefsel
- Niet-bloeding is herseninfarct --> bloedvat is langere tijd afgesloten door bv. bloedstolsel. Deel van
de hersenen sterft af.
- Incidentie van beroerte is 42 000 nieuwe gevallen per jaar
- Hersenbloeding: komt minder vaak voor maar mortaliteit 70-80% in 1 e maand na de bloeding
- Herseninfarct: 75% van de beroertes, maar mortaliteit 25% in 1 e maand na het infarct
- Elke dag hebben ongeveer 125 mensen een beroerte
- De kans op een beroerte neemt toe met de leeftijd
- Risicofactoren voor hersenbloeding: hoge bloeddruk, complicatie bij gebruik van bloedverdunners
- Risicofactoren voor een TIA of herseninfarct: hoge bloeddruk, roken, verhoogd cholesterol gehalte,
hart- ritmestoornis, diabetes, overgewicht, hart- en vaatziekten in de familie, langdurige stress of te
weinig lichaamsbeweging
TIA (transient ischemic attack)
- Tijdelijke afsluiting van een bloedvat
- Stolsel verdwijnt vanzelf, symptomen meestal minder dan 30 minuten tot 24 uur
- Wordt ook gezien als lichte beroerte
- Belangrijke waarschuwing voor mogelijke herseninfarcten in de (nabije) toekomst
- Incidentie is jaarlijks ongeveer 55 000 gevallen
Andere vormen NAH
- Tumoren en infecties
- Bij tumor letsel afhankelijk van locatie, grootte en evt. kwaadwaardigheid
- Infectie: hersenvliesontsteking, hersenontsteking of hersenabces
- Neurotoxiciteit, zoals oplosmiddelen, pesticiden, zware metalen, koolmonoxide, alcohol en drugs
- Hersenschade dor zuurstofgebrek of auto-immuunziekte
Gevolgen na hersenletsel
- Onderscheid tussen 3 soorten stoornisgroepen die het gevolg zijn van hersenletsel:
1. Primair neurologische stoornissen (zintuigelijke problemen, bewegen)
, 2. Neuropsychologische stoornissen (cognitieve perceptie)
3. Psychologische veranderingen (stemming, gedrag, persoonlijkheid)
1. Primair neurologische stoornissen:
Hemiparese
- Hemiparese is halfzijdige spierzwakte, halfzijdig krachtverlies of gedeeltelijke halfzijdige verlamming
- Mogelijk grote moeite met het bewegen van benen en armen. Moeite met lopen en houden van
evenwicht
- Door de wil gestuurde bewegingen niet of beperkt mogelijk
Spasticiteit:
- Verhoogde spanning in verlamde of verzwakte spieren
- Spieren zijn als het ware overprikkeld en kunnen wisselend of permanent zomaar samentrekken
- Kan pijn veroorzaken, het bewegen beperken en dagelijks handelen moeilijk of onmogelijk maken
- Komt bij 20% tot 40% van de mensen met hersenletsel voor
Sensibiliteitsstoornis:
- Het niet voelen van bepaalde dingen, zoals kou, warmte of tast
- Gevoelsprikkel kan ook versterkt worden waargenomen: streling doet pijn
- Kunnen ongelukken tot gevolg hebben en grote invloed hebben op intieme relaties
Hemianopsie
- Mensen met hemianopsie zijn in één gezichtsveld blind
- Gezichtsveld kan ook voor een kwart deel zijn uitgevallen
2. Neuropsychologische functiestoornissen :
Neuropsychologische functiestoornissen zijn cognitieve stoornissen.
Gaat om stoornissen in de perceptie, taal of executief functioneren:
Afasie (taalstoornis)
Agnosie (herkenningsstoornis)
Apraxie (stoornis van doelmatig handelen)
Amnesie (geheugenstoornis)
Neglect (aandachtsstoornis)
•Afasie
- Stoornis in taal. Ontstaat door letsel in linker hersenhelft.
- Problemen met spreken, lezen en schrijven
- Verschillende vormen:
-Globale afasie: niet of nauwelijks kunnen spreken, moeite met gesproken taal
-Broca’s afasie: alleen inhoudswoorden van zinnen, lijkt op telegramstijl. Begrip is meestal
redelijk. Zijn zicht meestal erg goed bewust van afasie
-Wernicke’s afasie: spreken vlot, lange zinnen, klopt grammaticaal vaak niet. Gebruiken
flarden van woorden zonder enig verband. Begrip is moeilijk en zijn zich meestal minder
bewust van fouten in taal
-Amnestische afasie: woordvindensproblemen. Soms klankverwisselingen of woord wat in
zelfde betekenissfeer ligt.
•Agnosie
- Verlies van vermogen om personen, voorwerpen, geluiden en geur etc. te herkennen
- Zintuiglijke waarneming grotendeels wel intact, geen sprake van geheugenverlies
- Meest voorkomende vormen zijn visuele en auditieve agnosie maar kan ook bij andere
zintuigen voorkomen
, - Verschillende vormen:
-Apperceptieve agnosie: problemen in het zien, zoals delen figuur samenvoegen tot geheel
-Associatieve agnosie: herkenning wel intact, onvermogen tot vormen mentale voorstelling
-Prosopagnose: onvermogen tot herkennen gezichten
-Vormagnosie: onvermogen herkennen van vormen
-Objectagnosie: onvermogen om objecten waar te nemen
-Somato-agnosie: delen van het eigen lichaam worden niet herkent
-Simultaanagnosie: onvermogen tot waarnemen meer dan één object
•Apraxie
- Onvermogen om bepaalde motorische handelingen uit te voeren
- Belangrijkste vormen zijn:
- Ideatoire apraxie: geen idee hebben hoe de beweging moet, of onjuist hanteren van
voorwerpen
-Ideomotorische apraxie: vooral problemen met uitvoeren van beweging op verzoek.
Automatische reacties lukken vaak wel.
-Constructieve apraxie: ruimtelijk aspect van handeling is verstoord, tekenen of iets in elkaar
zetten lukt niet goed
•Amnesie
- Wordt ook wel geheugenverlies genoemd
- Twee hoofdtypen:
-Retrograde amnesie: informatie van voor het moment van geheugenverlies kan niet worden
opgehaald
-Anterograde amnesie: onvermogen om informatie vanuit het kortetermijngeheugen naar
het langetermijngeheugen te brengen. Nieuwe herinneringen vormen lukt niet.
1 persoon kan beide vormen van amnesie hebben
•Neglect (aandachtsstoornis)
- Stelselmatig één lichaamshelft of een deel van de ruimte om iemand heen wordt
verwaarloosd
- Helft die verwaarloosd wordt is afhankelijk van locatie van letsel in hersenen
- Beschadiging links > dan neglect rechts
- Beschadiging rechts > dan neglect links
Mogelijke problemen neglect:
- Bij het eten wordt de ene helft van het bord vergeten leeg te eten
- Bij het scheren wordt maar één helft van het gezicht geschoren
- Bij het opdoen van make-up wordt maar één kant van het gezicht gedaan
- Moeite met het vinden van spullen aan één kan van de kamer
- Tegen dingen aanlopen die aan de aangedane kant staan (obstakels, deurpost)
- In het verkeer is een neglect levensgevaarlijk, omdat verkeersdeelnemers en borden aan de
aangedane kant niet wordt waargenomen
- Kamers en gangen aan bijvoorbeeld de linkerkant worden voorbijgelopen, waardoor mensen
de weg kwijtraken
- Het negeren van de mensen in een groep die toevallig aan de verkeerde kant staan. Niet uit
onwil, maar omdat ze niet waargenomen worden
- Iemand kan ook aangeven aan de ene kant niets te kunnen horen terwijl een audiogram
aantoont dat er niets aan de hand is met dat gehoor
- In extreme gevallen herkent de patiënt zijn eigen arm en been niet meer als zijn eigen
ledematen. Hij heeft het gevoel dat er een vreemd been in bed ligt.
Drie vormen niet-aangeboren hersenletsel:
1. Verworven hersenletsel – plotselinge verandering in functioneren door letsel (CVA, hersentrauma)
- Traumatische oorzaak
Specifieke gebeurtenis voorafgaand
Open of gesloten hersenletsel tot gevolg
- Niet-traumatische oorzaak
Hersenletsel gesloten
2. Ontwikkelingsstoornis – neurologische aandoening die de normale ontwikkeling belemmerd
(leerstoornissen, dyslexie)
3. Neurodegeneratieve stoornis – geleidelijk minder functioneren van het brein (ALS, Alzheimer)
Beroerte / CVA (cerebrovasculair accident)
- Valt onder traumatisch hersenletsel
- 2 varianten: bloedig of niet bloeding
- Bloeding is hersenbloeding --> scheurtje in een bloedvat, bloed stroomt in of rond de hersenen,
hoopt zich op een beschadigt hersenweefsel
- Niet-bloeding is herseninfarct --> bloedvat is langere tijd afgesloten door bv. bloedstolsel. Deel van
de hersenen sterft af.
- Incidentie van beroerte is 42 000 nieuwe gevallen per jaar
- Hersenbloeding: komt minder vaak voor maar mortaliteit 70-80% in 1 e maand na de bloeding
- Herseninfarct: 75% van de beroertes, maar mortaliteit 25% in 1 e maand na het infarct
- Elke dag hebben ongeveer 125 mensen een beroerte
- De kans op een beroerte neemt toe met de leeftijd
- Risicofactoren voor hersenbloeding: hoge bloeddruk, complicatie bij gebruik van bloedverdunners
- Risicofactoren voor een TIA of herseninfarct: hoge bloeddruk, roken, verhoogd cholesterol gehalte,
hart- ritmestoornis, diabetes, overgewicht, hart- en vaatziekten in de familie, langdurige stress of te
weinig lichaamsbeweging
TIA (transient ischemic attack)
- Tijdelijke afsluiting van een bloedvat
- Stolsel verdwijnt vanzelf, symptomen meestal minder dan 30 minuten tot 24 uur
- Wordt ook gezien als lichte beroerte
- Belangrijke waarschuwing voor mogelijke herseninfarcten in de (nabije) toekomst
- Incidentie is jaarlijks ongeveer 55 000 gevallen
Andere vormen NAH
- Tumoren en infecties
- Bij tumor letsel afhankelijk van locatie, grootte en evt. kwaadwaardigheid
- Infectie: hersenvliesontsteking, hersenontsteking of hersenabces
- Neurotoxiciteit, zoals oplosmiddelen, pesticiden, zware metalen, koolmonoxide, alcohol en drugs
- Hersenschade dor zuurstofgebrek of auto-immuunziekte
Gevolgen na hersenletsel
- Onderscheid tussen 3 soorten stoornisgroepen die het gevolg zijn van hersenletsel:
1. Primair neurologische stoornissen (zintuigelijke problemen, bewegen)
, 2. Neuropsychologische stoornissen (cognitieve perceptie)
3. Psychologische veranderingen (stemming, gedrag, persoonlijkheid)
1. Primair neurologische stoornissen:
Hemiparese
- Hemiparese is halfzijdige spierzwakte, halfzijdig krachtverlies of gedeeltelijke halfzijdige verlamming
- Mogelijk grote moeite met het bewegen van benen en armen. Moeite met lopen en houden van
evenwicht
- Door de wil gestuurde bewegingen niet of beperkt mogelijk
Spasticiteit:
- Verhoogde spanning in verlamde of verzwakte spieren
- Spieren zijn als het ware overprikkeld en kunnen wisselend of permanent zomaar samentrekken
- Kan pijn veroorzaken, het bewegen beperken en dagelijks handelen moeilijk of onmogelijk maken
- Komt bij 20% tot 40% van de mensen met hersenletsel voor
Sensibiliteitsstoornis:
- Het niet voelen van bepaalde dingen, zoals kou, warmte of tast
- Gevoelsprikkel kan ook versterkt worden waargenomen: streling doet pijn
- Kunnen ongelukken tot gevolg hebben en grote invloed hebben op intieme relaties
Hemianopsie
- Mensen met hemianopsie zijn in één gezichtsveld blind
- Gezichtsveld kan ook voor een kwart deel zijn uitgevallen
2. Neuropsychologische functiestoornissen :
Neuropsychologische functiestoornissen zijn cognitieve stoornissen.
Gaat om stoornissen in de perceptie, taal of executief functioneren:
Afasie (taalstoornis)
Agnosie (herkenningsstoornis)
Apraxie (stoornis van doelmatig handelen)
Amnesie (geheugenstoornis)
Neglect (aandachtsstoornis)
•Afasie
- Stoornis in taal. Ontstaat door letsel in linker hersenhelft.
- Problemen met spreken, lezen en schrijven
- Verschillende vormen:
-Globale afasie: niet of nauwelijks kunnen spreken, moeite met gesproken taal
-Broca’s afasie: alleen inhoudswoorden van zinnen, lijkt op telegramstijl. Begrip is meestal
redelijk. Zijn zicht meestal erg goed bewust van afasie
-Wernicke’s afasie: spreken vlot, lange zinnen, klopt grammaticaal vaak niet. Gebruiken
flarden van woorden zonder enig verband. Begrip is moeilijk en zijn zich meestal minder
bewust van fouten in taal
-Amnestische afasie: woordvindensproblemen. Soms klankverwisselingen of woord wat in
zelfde betekenissfeer ligt.
•Agnosie
- Verlies van vermogen om personen, voorwerpen, geluiden en geur etc. te herkennen
- Zintuiglijke waarneming grotendeels wel intact, geen sprake van geheugenverlies
- Meest voorkomende vormen zijn visuele en auditieve agnosie maar kan ook bij andere
zintuigen voorkomen
, - Verschillende vormen:
-Apperceptieve agnosie: problemen in het zien, zoals delen figuur samenvoegen tot geheel
-Associatieve agnosie: herkenning wel intact, onvermogen tot vormen mentale voorstelling
-Prosopagnose: onvermogen tot herkennen gezichten
-Vormagnosie: onvermogen herkennen van vormen
-Objectagnosie: onvermogen om objecten waar te nemen
-Somato-agnosie: delen van het eigen lichaam worden niet herkent
-Simultaanagnosie: onvermogen tot waarnemen meer dan één object
•Apraxie
- Onvermogen om bepaalde motorische handelingen uit te voeren
- Belangrijkste vormen zijn:
- Ideatoire apraxie: geen idee hebben hoe de beweging moet, of onjuist hanteren van
voorwerpen
-Ideomotorische apraxie: vooral problemen met uitvoeren van beweging op verzoek.
Automatische reacties lukken vaak wel.
-Constructieve apraxie: ruimtelijk aspect van handeling is verstoord, tekenen of iets in elkaar
zetten lukt niet goed
•Amnesie
- Wordt ook wel geheugenverlies genoemd
- Twee hoofdtypen:
-Retrograde amnesie: informatie van voor het moment van geheugenverlies kan niet worden
opgehaald
-Anterograde amnesie: onvermogen om informatie vanuit het kortetermijngeheugen naar
het langetermijngeheugen te brengen. Nieuwe herinneringen vormen lukt niet.
1 persoon kan beide vormen van amnesie hebben
•Neglect (aandachtsstoornis)
- Stelselmatig één lichaamshelft of een deel van de ruimte om iemand heen wordt
verwaarloosd
- Helft die verwaarloosd wordt is afhankelijk van locatie van letsel in hersenen
- Beschadiging links > dan neglect rechts
- Beschadiging rechts > dan neglect links
Mogelijke problemen neglect:
- Bij het eten wordt de ene helft van het bord vergeten leeg te eten
- Bij het scheren wordt maar één helft van het gezicht geschoren
- Bij het opdoen van make-up wordt maar één kant van het gezicht gedaan
- Moeite met het vinden van spullen aan één kan van de kamer
- Tegen dingen aanlopen die aan de aangedane kant staan (obstakels, deurpost)
- In het verkeer is een neglect levensgevaarlijk, omdat verkeersdeelnemers en borden aan de
aangedane kant niet wordt waargenomen
- Kamers en gangen aan bijvoorbeeld de linkerkant worden voorbijgelopen, waardoor mensen
de weg kwijtraken
- Het negeren van de mensen in een groep die toevallig aan de verkeerde kant staan. Niet uit
onwil, maar omdat ze niet waargenomen worden
- Iemand kan ook aangeven aan de ene kant niets te kunnen horen terwijl een audiogram
aantoont dat er niets aan de hand is met dat gehoor
- In extreme gevallen herkent de patiënt zijn eigen arm en been niet meer als zijn eigen
ledematen. Hij heeft het gevoel dat er een vreemd been in bed ligt.
