Hoofdstuk 2: methodiek
Organisatieontwikkeling gaat primair om het beïnvloeden van het gedrag van het
collectief van individuen in een bepaalde gewenste richting.
De organisatie wordt vanuit de SqEME-methode gezien als een sociaal systeem.
Kenmerkend voor proces denken: de mens is de bepalende factor, maar het
uitwisselings-/interactieproces tussen mensen plaats vindt is het object van
procesmanagement.
Basisprincipe achter de SqEME-methode is, dat een organisatie primair een
bundeling van processen is waar professionals uitvoering aan geven. Deze
professionals leveren resultaten op basis van hun vakmanschap,
informatievoorziening en praktische hulpmiddelen.
2.1 denkmodel
De SqEME-methode stelt dat organisaties zoveel mogelijk vanuit hun totaliteit
moeten worden bekeken: de organisatie als samenwerkingsverband tussen
mensen.
Het denkmodel van SqEME wordt uitgedrukt met behulp van 4 vensters:
Elk venster is een eigen afzonderlijk deel, maar kan ook weer niet los gezien
worden van de andere vensters. Ieder venster beschrijft een eigen deel van een
organisatie. Door gebruik van het 4-venster model ontstaat een samenhangend
beeld en een dieper inzicht in de organisatie als geheel.
Venster constitutie (constitution):
Constitutie kan gezien worden als het DNA van de organisatie. Dit venster geeft
inzicht in dingen als: Wat is het bestaansrecht, de missie en visie van de
organisatie?
Constitutie staat voor de hoofdlijnen, ethiek, normen en waarden en andere
wezenlijke kenmerken van de organisatie.
Venster chemie (chemistry):
Chemie staat voor het interactieproces tussen mensen binnen de organisatie.
Chemie geeft inzicht in ‘wat’ de organisatie in beweging zet en houdt: de
samenwerking tussen mensen.
Dit venster beschrijft dus de interactie tussen mensen binnen en buiten de
organisatie (belanghebbenden bijvoorbeeld). Chemie staat ook voor de relatie
van de organisatie met de omgeving.
Venster constructie (construction):
, Dit is het meest zichtbare en tastbare venster. Dit venster omschrijft de inzet van
de mensen en middelen in de organisatie. Het gaat er hierbij om hoe de
organisatie is vormgegeven en ingericht, denk daarbij aan: verdelen van
verantwoordelijkheden, bevoegdheden, taken, besluitvorming, omgang met
gegevens, inzet van hulpmiddelen, inzet van personeel. Kortom: de totale
inrichting van de organisatie.
Venster correspondentie (correspondence):
Dit venster bekijkt hoe de organisatie functioneert. Het gaat hierbij om
targets/doelen van de organisatie. Hoe worden die behaald, en wanneer zijn ze
behaald? Denk daarbij aan een norm, prestatie indicatoren etc. kortom: hoe doet
de organisatie het? Op basis van dit venster kunnen initiatieven ontstaan om iets
te gaan ondernemen in de andere 3 vensters.
2.2 principes
SqEME heeft 4 leidende principes:
1. Resultaatgericht management in de context van inclusief denken
en opensysteemdenken:
men kan pas tot volle ontplooiing komen als men niet op zichzelf blijft
maar tot steeds grotere samenwerking komt met anderen. Enkel het
eigenbelang voor ogen houden werkt niet op lange termijn. Het gaat over
samenwerken. Ook moeten organisaties open systemen zijn, dit is de
noodzaak om samen te kunnen werken.
2. Informatievoorziening als aanjager voor horizontaal organiseren:
Er moeten worden uitgegaan van dat een organisatie te begrijpen is als
een bundeling van processen en het vooral aankomt op de onderlinge
communicatie. Zo ontdekt men onvolkomenheden en blokkades. SqEME
legt de nadruk op de informatie/ communicatieprocessen en op de
juistheid en compleetheid van informatie.
3. Bouwstenen en patronen voor het ordenen van processen:
Problemen moeten worden opgedeeld in deelproblemen, net zo lang tot
men een vraagstuk overhoudt dat ‘behapbaar’ is.
4. De vak volwassenheid van een medewerker als uitgangspunt:
De kwaliteit van de organisatie wordt in grote mate bepaald door de
kwaliteit van de individuele medewerker en de mate waarin de
medewerker in staat is samen te werken met anderen. Een vak volwassen
medewerker is iemand die in staat is de consequenties van het eigen
handelen te overzien, en die daardoor van regels durft af te wijken als daar
een aanleiding toe is.