Nieren en urinewegen
Inhoudsopgave
HC 1A: Ontwikkeling, bouw en functie van NU ............................................................................................................. 3
HC 2B: Fysiologie van NU .............................................................................................................................................. 9
HC 3B: Functie NU....................................................................................................................................................... 13
WC 1B: Nierfunctie en urineonderzoek ....................................................................................................................... 19
Voorbereiding................................................................................................................................................................. 19
Opdrachten .................................................................................................................................................................... 20
HC 4C: Regulatie van de waterbalans ......................................................................................................................... 24
WC 2C: Regulatie van de waterbalans ........................................................................................................................ 28
Voorbereiding................................................................................................................................................................. 28
Opdrachten .................................................................................................................................................................... 28
HC 5C: Polyurie en polydipsie ..................................................................................................................................... 31
HC 6D: Reactiepatronen NU........................................................................................................................................ 34
Ontwikkelingsstoornissen .............................................................................................................................................. 34
Circulatiestoornissen ...................................................................................................................................................... 34
Degeneratie en necrose ................................................................................................................................................. 36
Stapelingen .................................................................................................................................................................... 36
Ontsteking = nefritis ....................................................................................................................................................... 37
HC 7D: Volumeregulatie ............................................................................................................................................. 42
WC 5D: Volumeregulatie ............................................................................................................................................ 46
Opdrachten .................................................................................................................................................................... 46
Nabespreking ................................................................................................................................................................. 46
WC 3C: Polyurie die leidt tot polydipsie ...................................................................................................................... 49
PR 01A: Normale en afwijkende Micro- en macro- scopische bouw NU ...................................................................... 51
WC 4D: Pathologie ...................................................................................................................................................... 52
HC 8E & 9E: Problemen van de afvoerende urinewegen ............................................................................................. 54
WC 6D: Farmacotherapie bij oedeemvorming ............................................................................................................ 58
WC 7E: Incontinentie en strangurie ............................................................................................................................ 62
WC 8E: Farmacologische beïnvloeding van urinewegen ............................................................................................. 68
1
,WCOII: Glucosurie ...................................................................................................................................................... 71
HC 10F: Zuur/base ...................................................................................................................................................... 72
WC 9F: Zuur-base balans en buffers............................................................................................................................ 78
WC 10F: Renale regeling van de bloed pH ................................................................................................................... 82
HC 11G: Kalium homeostase ....................................................................................................................................... 84
WC 11G: Kalium homeostase ...................................................................................................................................... 89
HC 12H: Nierfalen vs nierziekten ................................................................................................................................ 91
HC 13H: Nierfalen; de probleemgerichte aanpak ........................................................................................................ 92
WC 12H: Reactiepatronen NU..................................................................................................................................... 95
2
,HC 1A: Ontwikkeling, bouw en functie van NU
Functies nieren
- Excretie; afvoeren van stoffen/ zuiveren van lichaam
o Metabolieten
o Medicijnen, toxinen
- Homeostase
o Volume
o Osmolariteit
o Elektrolyten
o Bloed-pH
- Endocrien
o Erythropoëtine
o Renine (RAAS)
o Prostaglandines
o Calcitriol (vit. D)
Ontwikkeling nieren
- Intermediair mesoderm
1. Pronephros: heeft nooit een excretiefunctie (bij zoogdieren); aanzet om de rest tot
ontwikkeling te brengen
a. Ontstaat in halsgebied
2. Mesonephros: nier die functioneel is tijdens embryonale leven
a. Blauw
3. Metanephros: wordt uiteindelijke nier
Hoe ontstaat de metanephros?
- Oernierbuis = ductus mesonephricus; urine afvoeren van embryonale mesonephros
- Uit oernierbuis ontstaat de ureterknop (groen) → groeit richting het gebied van de
urogenitale lijst → metanephrogeen blasteem
3
, - Als uretherknop aankomt in het metanephrogeen blasteem, gaat de ureterknop
vertakkingen vormen
- Het uiteinde van de ureterknop (in het blasteem) zorgt ervoor dat de cellen in het
metanefrogeen blasteem zich gaan organiseren tot een buisje
o Uit buisje: proximale tubulus, lus van Henle, distale tubulus
o Buisjes gaan aansluiten op ureterknop
Ureterknop vormt:
- Verzamelbuizen
- Nierbekken en kelkies (ureter)
Metanefrogeen blasteem vormt:
- Nefronen
- Interstitium en kapsel
De primair multipele nierlobben gaan tijdens de ontwikkeling fuseren → gladde nieren
Snij de nier door: dan zie je dat de fusie nog niet helemaal aan de binnenkant is doorgevoerd
→ Fusie gebeurt van buiten naar binnen
Bloedvaten onder kapsel doorschijnen: nieren van kat (zie plaatje onder varken/mens; is dus van
kat en presentatie klopte niet)
Nieren ontstaan heel erg caudaal en verplaatsen naar thoracolumbaal (craniaal) → nier geeft
afdruk in lever
→ Rechts ligt het meest craniaal (voor de meeste diersoorten)
→ Varken liggen de nieren ongeveer symmetrisch
4
Inhoudsopgave
HC 1A: Ontwikkeling, bouw en functie van NU ............................................................................................................. 3
HC 2B: Fysiologie van NU .............................................................................................................................................. 9
HC 3B: Functie NU....................................................................................................................................................... 13
WC 1B: Nierfunctie en urineonderzoek ....................................................................................................................... 19
Voorbereiding................................................................................................................................................................. 19
Opdrachten .................................................................................................................................................................... 20
HC 4C: Regulatie van de waterbalans ......................................................................................................................... 24
WC 2C: Regulatie van de waterbalans ........................................................................................................................ 28
Voorbereiding................................................................................................................................................................. 28
Opdrachten .................................................................................................................................................................... 28
HC 5C: Polyurie en polydipsie ..................................................................................................................................... 31
HC 6D: Reactiepatronen NU........................................................................................................................................ 34
Ontwikkelingsstoornissen .............................................................................................................................................. 34
Circulatiestoornissen ...................................................................................................................................................... 34
Degeneratie en necrose ................................................................................................................................................. 36
Stapelingen .................................................................................................................................................................... 36
Ontsteking = nefritis ....................................................................................................................................................... 37
HC 7D: Volumeregulatie ............................................................................................................................................. 42
WC 5D: Volumeregulatie ............................................................................................................................................ 46
Opdrachten .................................................................................................................................................................... 46
Nabespreking ................................................................................................................................................................. 46
WC 3C: Polyurie die leidt tot polydipsie ...................................................................................................................... 49
PR 01A: Normale en afwijkende Micro- en macro- scopische bouw NU ...................................................................... 51
WC 4D: Pathologie ...................................................................................................................................................... 52
HC 8E & 9E: Problemen van de afvoerende urinewegen ............................................................................................. 54
WC 6D: Farmacotherapie bij oedeemvorming ............................................................................................................ 58
WC 7E: Incontinentie en strangurie ............................................................................................................................ 62
WC 8E: Farmacologische beïnvloeding van urinewegen ............................................................................................. 68
1
,WCOII: Glucosurie ...................................................................................................................................................... 71
HC 10F: Zuur/base ...................................................................................................................................................... 72
WC 9F: Zuur-base balans en buffers............................................................................................................................ 78
WC 10F: Renale regeling van de bloed pH ................................................................................................................... 82
HC 11G: Kalium homeostase ....................................................................................................................................... 84
WC 11G: Kalium homeostase ...................................................................................................................................... 89
HC 12H: Nierfalen vs nierziekten ................................................................................................................................ 91
HC 13H: Nierfalen; de probleemgerichte aanpak ........................................................................................................ 92
WC 12H: Reactiepatronen NU..................................................................................................................................... 95
2
,HC 1A: Ontwikkeling, bouw en functie van NU
Functies nieren
- Excretie; afvoeren van stoffen/ zuiveren van lichaam
o Metabolieten
o Medicijnen, toxinen
- Homeostase
o Volume
o Osmolariteit
o Elektrolyten
o Bloed-pH
- Endocrien
o Erythropoëtine
o Renine (RAAS)
o Prostaglandines
o Calcitriol (vit. D)
Ontwikkeling nieren
- Intermediair mesoderm
1. Pronephros: heeft nooit een excretiefunctie (bij zoogdieren); aanzet om de rest tot
ontwikkeling te brengen
a. Ontstaat in halsgebied
2. Mesonephros: nier die functioneel is tijdens embryonale leven
a. Blauw
3. Metanephros: wordt uiteindelijke nier
Hoe ontstaat de metanephros?
- Oernierbuis = ductus mesonephricus; urine afvoeren van embryonale mesonephros
- Uit oernierbuis ontstaat de ureterknop (groen) → groeit richting het gebied van de
urogenitale lijst → metanephrogeen blasteem
3
, - Als uretherknop aankomt in het metanephrogeen blasteem, gaat de ureterknop
vertakkingen vormen
- Het uiteinde van de ureterknop (in het blasteem) zorgt ervoor dat de cellen in het
metanefrogeen blasteem zich gaan organiseren tot een buisje
o Uit buisje: proximale tubulus, lus van Henle, distale tubulus
o Buisjes gaan aansluiten op ureterknop
Ureterknop vormt:
- Verzamelbuizen
- Nierbekken en kelkies (ureter)
Metanefrogeen blasteem vormt:
- Nefronen
- Interstitium en kapsel
De primair multipele nierlobben gaan tijdens de ontwikkeling fuseren → gladde nieren
Snij de nier door: dan zie je dat de fusie nog niet helemaal aan de binnenkant is doorgevoerd
→ Fusie gebeurt van buiten naar binnen
Bloedvaten onder kapsel doorschijnen: nieren van kat (zie plaatje onder varken/mens; is dus van
kat en presentatie klopte niet)
Nieren ontstaan heel erg caudaal en verplaatsen naar thoracolumbaal (craniaal) → nier geeft
afdruk in lever
→ Rechts ligt het meest craniaal (voor de meeste diersoorten)
→ Varken liggen de nieren ongeveer symmetrisch
4
