AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT
INLEIDING
3 soorten aansprakelijkheden
1. Strafrechterlijke aansprakelijkheid/verantwoordelijkheid
o Je krijgt een straf voor het misdrijf, NOOIT schadevergoedend karakter karakter, bv dronken
achter het stuur, inbreuk op de weg codex, hiervoor kan je je in principe niet verzekeren
2. Burgerlijke aasnprakelijkheid
o Gaat meestal over schadevergoedingen, wel verzekerbaar in bepaalde grenze
3. Deontologosiche aansprakelijkheid
o Enkel vrije beroepen hebben zeer vaak een deontologie (plichtenleer)
o Inbruik op plichtenleer (bv seks met uw client als advocaat, of uw vriend beschermen) kan
je sanctie opkrijgen veel deontologische plichten
1 STRAFRECHTELIJKE EN BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID
1.1 De strafrechtelijke aansprakelijkheid/verantwoordelijkehid
= Enkel bij misdrijf: overtreding, wanbedrijf en misdaad
- Sanctie : straf (opdeciemen 2020: boetes x8 )
Strafrecht = publiekrecht1 & is dwingend recht van de openbare orde
Strafrechtelijke inbreuken worden in regel door het O.M. (eiser) voor de strafrechtbanken gebracht.
Strafrechtbanken:
o Politierechtbank ( gemengd ) laagste niveau
Alles inverband met verkeer, invloed van drugs achter stuur, vluchtsmidrijf, alcoholintoxicatie
o Correctionele rechtbank
De wanbedrijven (= de straffen tot 5 jaar celstraffen)
o Hof van assisen
Straffen meer dan 5 jaar
o Hof van beroep (gemengd omdat het ook burgerlijke kamers heeft en strafkamers)
Enkele kenmerken van een straf
- Geen schadevergoedend karakter (zo zal een geldboete voor de schatkist zijn en niet voor de
slachtoffer)
- Persoonlijk karakter (strafrechtelijke aansprakelijkehdi voor andermands daad bestaat niet in het
strafrecht)
Misdrijven meestal geen klachtmisdrijven in ons land
De strafrechtbank kan de dader van een misdrijf veroordelen tot een straf ook als het slachtoffer
geen klacht heeft neergelegd & bij een klachtmisdrijf moet er daadwerkelijk een klacht neergelegd
worden want zonder klacht geen vervolging/veroordeling voor de strafrechtbank.
Toch is het wenselijk om klacht neer te leggen omdat er dan normaliter een strafrechtelijk onderzoek gestart
wordt. Het voordeel daarvan is dat de dader(s) eventueel gevonden worden, de dader(s) het misdrijf
bekennen... , wat uiteraard helpt in de bewijslast voor de schadelijder.
Wens je als slachtoffer schadevergoeding dan moet je dit zelf vragen, de overheid of openbare ministerie gaat
dat niet doen
Klacht kan neergelegd worden bij de Politie of bij de onderzoeksrechter. In beide gevallen zitten we in
het strafrechtelijk onderzoek, dat in principe geheim is.
1
Omdat de overheid (openbaar ministerie) iemand zal vervolgen voor de strafrechtbank
,FASES STRAFRECHTELIJK ONDERZOEK:
a. Klacht bij de politie
De politie maakt een proces-verbaal (PV) op en dat PV wordt overgemaakt aan de procureur des konings. Het
strafrechetlijk onderzoek heet dan het opsporingsonderzoek. Op het einde van het opsporingsonderzoek moet
het Parket een beslissing nemen: vermoedelijke dader(s) vervolgen of de zaak seponeren (= zonder gevolg
rangschikken).
Hebben ze bijvoorbeeld een onderzoeksrechter nodig, gaat het over naar een gerechtelijk onderzoek
o Bv wanneer ze telefoons willen tapppen, chatverkeer willen bekijken
NUT KLACHTAFSTAND?
Sommige verzekeraars die een schadevergoeding uitbetalen aan het slachtoffer vragen het slachtoffer een
‘klachtafstand’ te tekenen. Dit heeft evenwel weinig zin op het vlak van de strafrechtelijke
aansprakelijkheid aangezien de meeste misdrijven geen klachtmisdrijven zijn. Het tekenen van een
klachtafstand zal er meestal op wijzen dat het slachtoffer erkent vergoed te zijn. Dit kan wel van belang
zijn voor de strafmaat of het aanhouden van de burgerlijke belangen in strafzaken.
Hebben ze bijvoorbeeld een onderzoeksrechter nodig, gaat het over naar een gerechtelijk onderzoek
o Bv wanneer ze telefoons willen tapppen, chatverkeer willen bekijken
b. Klacht bij de onderzoeksrechter met burgerlijke partijstelling
KLACHT MET BP BIJ ONDERZOEKSRECHTER: GERECHTELIJK ONDERZOEK: o.l.v. een onderzoeksrechter (bv. na
klacht met Burgerlijke partijstelling (BP) bij de onderzoeksrechter).
o Voordeel: geen seponering mogelijk, strafrechtelijk onderzoek wordt afgesloten door de
onderzoeksgerechten: Raadkamer + Kamer van inbeschuldigingstelling (KI).
Klacht met burgerlijke partijstelling bij de onderzoeksrechter → kan je bv doen als uw zoek de eerste keer is
gesponeerd
o Als slachtoffer zeg je bv dat je uw schadevergoeding wilt
o je kan alleen een klacht neerleggen tijdens de kantooruren (zaterdag en zondag bv niet) & bij het
onderzoeksgerecht
NADEEL
o Waarborgsom kan vragen: om valse klachten bij de onderzoeksrechter proberen te verkomen → heb
je gelijk krijg je borgsom terug
o Je kan niet voor elk misdrijf klacht met burgerlijke partijstelling doen (bv: alles ivb met verkeer) →
eerder zwaardere misdrijven
Gerechtelijk onderzoek = strafrechtelijk onderzoek (= geheim → geen toeschouwers) onder leiding van de
strafrechter
Onderzoeksgerechten = zitten nog in de fase van strafrechtelijk onderzoek → kan je niet bijwonen want geheim
Er kan geen vervolging komen als er te weinig bewijs is
VONNISGERECHTEN: de strafrechtbanken – eiser is in regel het Openbaar Ministerie (OM) – slachtoffer kan
zich Burgerlijke partij (BP) stellen om zijn schadevergoeding te bekomen.
Als het parket vervolgd of raadkamer beslist dat het moet vervolgt worden → gaat het naar het strafrechtbank
De burgerlijke partij is de persoon die beweert schade te hebben opgelopen door een misdrijf en hiervoor
schadevergoeding vraagt tijdens de strafprocedure → normaal behandeld strafrechtbanken zo zaken niet
o Als de strafrechtbank de dader vrijspreekt dan vervalt de burgerlijke privaatstelling (=
privaatvordering)
o Burgerlijke rechtbanken spreken normaal schadevergoeding uit, geen straf!
, Strafrechtelijke aansprakelijkheid en burgerlijke aansprakelijkheid kunnen samen voorkomen
Strafrechtelijke aansprakelijkheid alleen in gedrang als je 120 km/uur in bebouwde kom rijdt MAAR
ook burgerlijk aansprakelijkheid als je ondertussen iemand bv hebt aangreden
Verjaring van de strafvordering
o Zware misdaden: 20 jaar en andere misdaden: 15/10 jaa’
o Wanbedrijven: 5 jaar
o Overtredingen: 6 maanden zijn uitzondering op: verkeersovertredingen (1jaar)
Verjaringstermijnen kunnen in principe evenwel verlengd worden tengevolge van schorsing en stuiting van de
verjaring
Stuiting kan betekenen dat de maximale verjaringtermijn kan verdubbelen
BV 30 NOV 2021 GEFLITST → verjaring begin de dag nadien te lopen (1j) – 1 DEC 2021 1 DEC 2022 verjaring
→ als ze slim zijn ”stuiten” ze 30 nov 2021, kan wnr je strafregister aanvraagt van die persoon = verjaring begint
opnieuw te lopen → verjaring 1 DEC 2023
1.2 De burgerlijke of civielrechtelijke aansprakelijkheid
Burgerlijke as = privaat recht
§ Contractuele (contract niet nageleefd) en buitencontractuele aansprakelijkheid (geen contract bv.)
§ bestanddelen: fout, schade, oorzakelijk verband
Bij de burgerlijke aansprakelijkheid is het doel niet straffen maar daarentegen het vergoeden van de schade die
een ander lijdt. Degene die burgerlijk aansprakelijk is, is gehouden de schade te herstellen die een ander lijdt.
Vergoeding van slachtoffers is de basisfunctie van het burgerlijk aansprakelijkheidsrecht.
De burgerlijke aansprakelijkheid en de strafrechtelijke aansprakelijkheid kunnen samen voorkomen, doch dit is
niet steeds het geval.
Het kan zijn dat alleen de burgerlijke aansprakelijkheid in het gedrang komt. Dit zal het geval zijn wanneer er
een inbreuk op de algemene zorgvuldigheidsverplichting is begaan maar er geen strafrechtelijke inbreuk
gepleegd werd of de strafrechtelijke inbreuk reeds verjaard is.
Het kan zijn dat alleen de strafrechtelijke aansprakelijkheid in het gedrang komt. Dit zal het geval zijn wanneer
er een misdrijf begaan werd zonder schade te veroorzaken.
Voorbeelden
- Iemand bestuurt dronken een voertuig. Er gebeurt geen ongeval. Enkel de strafrechtelijke aansprakelijkheid
komt in het gedrang omdat dronken rijden strafrechtelijk gesanctioneerd wordt (Art. 35 Wegverkeerswet:
“Met geldboete van 200 euro tot 2000 euro en met een verval van het recht tot besturen van een
motorvoertuig voor een duur van ten minste een maand en ten hoogste vijf jaar of voorgoed, wordt gestraft hij
die op een openbare plaats een voertuig of een rijdier bestuurt of een bestuurder begeleidt met het oog op de
scholing, terwijl hij in staat van dronkenschap verkeert of in een soortgelijke staat met name ten gevolge van
het gebruik van drugs of van geneesmiddelen”).
- Een bestuurder van een voertuig rijdt door het rode licht. Hierdoor komt de bestuurder in aanrijding met een
bestuurder die door het groene licht reed. Zowel de strafrechtelijke als de burgerrechtelijke aansprakelijkheid
komen in het gedrang. De strafrechtelijke aansprakelijkheid komt in het gedrang omdat rijden door een rood
licht strafbaar gesteld wordt in de Wegcode. De burgerlijke aansprakelijkheid is aan de orde omdat er foutief
schade berokkend werd aan een slachtoffer.
INLEIDING
3 soorten aansprakelijkheden
1. Strafrechterlijke aansprakelijkheid/verantwoordelijkheid
o Je krijgt een straf voor het misdrijf, NOOIT schadevergoedend karakter karakter, bv dronken
achter het stuur, inbreuk op de weg codex, hiervoor kan je je in principe niet verzekeren
2. Burgerlijke aasnprakelijkheid
o Gaat meestal over schadevergoedingen, wel verzekerbaar in bepaalde grenze
3. Deontologosiche aansprakelijkheid
o Enkel vrije beroepen hebben zeer vaak een deontologie (plichtenleer)
o Inbruik op plichtenleer (bv seks met uw client als advocaat, of uw vriend beschermen) kan
je sanctie opkrijgen veel deontologische plichten
1 STRAFRECHTELIJKE EN BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID
1.1 De strafrechtelijke aansprakelijkheid/verantwoordelijkehid
= Enkel bij misdrijf: overtreding, wanbedrijf en misdaad
- Sanctie : straf (opdeciemen 2020: boetes x8 )
Strafrecht = publiekrecht1 & is dwingend recht van de openbare orde
Strafrechtelijke inbreuken worden in regel door het O.M. (eiser) voor de strafrechtbanken gebracht.
Strafrechtbanken:
o Politierechtbank ( gemengd ) laagste niveau
Alles inverband met verkeer, invloed van drugs achter stuur, vluchtsmidrijf, alcoholintoxicatie
o Correctionele rechtbank
De wanbedrijven (= de straffen tot 5 jaar celstraffen)
o Hof van assisen
Straffen meer dan 5 jaar
o Hof van beroep (gemengd omdat het ook burgerlijke kamers heeft en strafkamers)
Enkele kenmerken van een straf
- Geen schadevergoedend karakter (zo zal een geldboete voor de schatkist zijn en niet voor de
slachtoffer)
- Persoonlijk karakter (strafrechtelijke aansprakelijkehdi voor andermands daad bestaat niet in het
strafrecht)
Misdrijven meestal geen klachtmisdrijven in ons land
De strafrechtbank kan de dader van een misdrijf veroordelen tot een straf ook als het slachtoffer
geen klacht heeft neergelegd & bij een klachtmisdrijf moet er daadwerkelijk een klacht neergelegd
worden want zonder klacht geen vervolging/veroordeling voor de strafrechtbank.
Toch is het wenselijk om klacht neer te leggen omdat er dan normaliter een strafrechtelijk onderzoek gestart
wordt. Het voordeel daarvan is dat de dader(s) eventueel gevonden worden, de dader(s) het misdrijf
bekennen... , wat uiteraard helpt in de bewijslast voor de schadelijder.
Wens je als slachtoffer schadevergoeding dan moet je dit zelf vragen, de overheid of openbare ministerie gaat
dat niet doen
Klacht kan neergelegd worden bij de Politie of bij de onderzoeksrechter. In beide gevallen zitten we in
het strafrechtelijk onderzoek, dat in principe geheim is.
1
Omdat de overheid (openbaar ministerie) iemand zal vervolgen voor de strafrechtbank
,FASES STRAFRECHTELIJK ONDERZOEK:
a. Klacht bij de politie
De politie maakt een proces-verbaal (PV) op en dat PV wordt overgemaakt aan de procureur des konings. Het
strafrechetlijk onderzoek heet dan het opsporingsonderzoek. Op het einde van het opsporingsonderzoek moet
het Parket een beslissing nemen: vermoedelijke dader(s) vervolgen of de zaak seponeren (= zonder gevolg
rangschikken).
Hebben ze bijvoorbeeld een onderzoeksrechter nodig, gaat het over naar een gerechtelijk onderzoek
o Bv wanneer ze telefoons willen tapppen, chatverkeer willen bekijken
NUT KLACHTAFSTAND?
Sommige verzekeraars die een schadevergoeding uitbetalen aan het slachtoffer vragen het slachtoffer een
‘klachtafstand’ te tekenen. Dit heeft evenwel weinig zin op het vlak van de strafrechtelijke
aansprakelijkheid aangezien de meeste misdrijven geen klachtmisdrijven zijn. Het tekenen van een
klachtafstand zal er meestal op wijzen dat het slachtoffer erkent vergoed te zijn. Dit kan wel van belang
zijn voor de strafmaat of het aanhouden van de burgerlijke belangen in strafzaken.
Hebben ze bijvoorbeeld een onderzoeksrechter nodig, gaat het over naar een gerechtelijk onderzoek
o Bv wanneer ze telefoons willen tapppen, chatverkeer willen bekijken
b. Klacht bij de onderzoeksrechter met burgerlijke partijstelling
KLACHT MET BP BIJ ONDERZOEKSRECHTER: GERECHTELIJK ONDERZOEK: o.l.v. een onderzoeksrechter (bv. na
klacht met Burgerlijke partijstelling (BP) bij de onderzoeksrechter).
o Voordeel: geen seponering mogelijk, strafrechtelijk onderzoek wordt afgesloten door de
onderzoeksgerechten: Raadkamer + Kamer van inbeschuldigingstelling (KI).
Klacht met burgerlijke partijstelling bij de onderzoeksrechter → kan je bv doen als uw zoek de eerste keer is
gesponeerd
o Als slachtoffer zeg je bv dat je uw schadevergoeding wilt
o je kan alleen een klacht neerleggen tijdens de kantooruren (zaterdag en zondag bv niet) & bij het
onderzoeksgerecht
NADEEL
o Waarborgsom kan vragen: om valse klachten bij de onderzoeksrechter proberen te verkomen → heb
je gelijk krijg je borgsom terug
o Je kan niet voor elk misdrijf klacht met burgerlijke partijstelling doen (bv: alles ivb met verkeer) →
eerder zwaardere misdrijven
Gerechtelijk onderzoek = strafrechtelijk onderzoek (= geheim → geen toeschouwers) onder leiding van de
strafrechter
Onderzoeksgerechten = zitten nog in de fase van strafrechtelijk onderzoek → kan je niet bijwonen want geheim
Er kan geen vervolging komen als er te weinig bewijs is
VONNISGERECHTEN: de strafrechtbanken – eiser is in regel het Openbaar Ministerie (OM) – slachtoffer kan
zich Burgerlijke partij (BP) stellen om zijn schadevergoeding te bekomen.
Als het parket vervolgd of raadkamer beslist dat het moet vervolgt worden → gaat het naar het strafrechtbank
De burgerlijke partij is de persoon die beweert schade te hebben opgelopen door een misdrijf en hiervoor
schadevergoeding vraagt tijdens de strafprocedure → normaal behandeld strafrechtbanken zo zaken niet
o Als de strafrechtbank de dader vrijspreekt dan vervalt de burgerlijke privaatstelling (=
privaatvordering)
o Burgerlijke rechtbanken spreken normaal schadevergoeding uit, geen straf!
, Strafrechtelijke aansprakelijkheid en burgerlijke aansprakelijkheid kunnen samen voorkomen
Strafrechtelijke aansprakelijkheid alleen in gedrang als je 120 km/uur in bebouwde kom rijdt MAAR
ook burgerlijk aansprakelijkheid als je ondertussen iemand bv hebt aangreden
Verjaring van de strafvordering
o Zware misdaden: 20 jaar en andere misdaden: 15/10 jaa’
o Wanbedrijven: 5 jaar
o Overtredingen: 6 maanden zijn uitzondering op: verkeersovertredingen (1jaar)
Verjaringstermijnen kunnen in principe evenwel verlengd worden tengevolge van schorsing en stuiting van de
verjaring
Stuiting kan betekenen dat de maximale verjaringtermijn kan verdubbelen
BV 30 NOV 2021 GEFLITST → verjaring begin de dag nadien te lopen (1j) – 1 DEC 2021 1 DEC 2022 verjaring
→ als ze slim zijn ”stuiten” ze 30 nov 2021, kan wnr je strafregister aanvraagt van die persoon = verjaring begint
opnieuw te lopen → verjaring 1 DEC 2023
1.2 De burgerlijke of civielrechtelijke aansprakelijkheid
Burgerlijke as = privaat recht
§ Contractuele (contract niet nageleefd) en buitencontractuele aansprakelijkheid (geen contract bv.)
§ bestanddelen: fout, schade, oorzakelijk verband
Bij de burgerlijke aansprakelijkheid is het doel niet straffen maar daarentegen het vergoeden van de schade die
een ander lijdt. Degene die burgerlijk aansprakelijk is, is gehouden de schade te herstellen die een ander lijdt.
Vergoeding van slachtoffers is de basisfunctie van het burgerlijk aansprakelijkheidsrecht.
De burgerlijke aansprakelijkheid en de strafrechtelijke aansprakelijkheid kunnen samen voorkomen, doch dit is
niet steeds het geval.
Het kan zijn dat alleen de burgerlijke aansprakelijkheid in het gedrang komt. Dit zal het geval zijn wanneer er
een inbreuk op de algemene zorgvuldigheidsverplichting is begaan maar er geen strafrechtelijke inbreuk
gepleegd werd of de strafrechtelijke inbreuk reeds verjaard is.
Het kan zijn dat alleen de strafrechtelijke aansprakelijkheid in het gedrang komt. Dit zal het geval zijn wanneer
er een misdrijf begaan werd zonder schade te veroorzaken.
Voorbeelden
- Iemand bestuurt dronken een voertuig. Er gebeurt geen ongeval. Enkel de strafrechtelijke aansprakelijkheid
komt in het gedrang omdat dronken rijden strafrechtelijk gesanctioneerd wordt (Art. 35 Wegverkeerswet:
“Met geldboete van 200 euro tot 2000 euro en met een verval van het recht tot besturen van een
motorvoertuig voor een duur van ten minste een maand en ten hoogste vijf jaar of voorgoed, wordt gestraft hij
die op een openbare plaats een voertuig of een rijdier bestuurt of een bestuurder begeleidt met het oog op de
scholing, terwijl hij in staat van dronkenschap verkeert of in een soortgelijke staat met name ten gevolge van
het gebruik van drugs of van geneesmiddelen”).
- Een bestuurder van een voertuig rijdt door het rode licht. Hierdoor komt de bestuurder in aanrijding met een
bestuurder die door het groene licht reed. Zowel de strafrechtelijke als de burgerrechtelijke aansprakelijkheid
komen in het gedrang. De strafrechtelijke aansprakelijkheid komt in het gedrang omdat rijden door een rood
licht strafbaar gesteld wordt in de Wegcode. De burgerlijke aansprakelijkheid is aan de orde omdat er foutief
schade berokkend werd aan een slachtoffer.
