Koning en parlement
H1 §1
In 1813 werd Nederland een monarchie: een land met een koning. Nederland
kreeg in 1815 ook een grondwet : een document waarin de grondrechten van
alle burgers en de regels over het bestuur van een land staan. Grondrechten
zijn de basisrechten van elke burger.
In de grondwet van 1815 werden bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting
en vrijheid van godsdienst vastgelegd. Deze grondwet maakte van Nederland
een constitutionele monarchie: de macht van een koning in een land is
vastgelegd in de grondwet.
De koning nam alle belangrijke beslissingen. De koning en de ministers
vormden samen de regering. Ook was er in Nederland een parlement: een
volksvertegenwoordiging die bestond uit de eerste en tweede kamer. In het
parlement zaten vooral rijke mensen uit belangrijke families.
In 1848 kreeg Thorbecke de kans om de grondwet te veranderen. In dat jaar
breken op verschillende landen in Europa revoluties uit. In die landen
protesteerden veel mensen, omdat ze ontevreden waren over de koningen die
veel macht hadden. Mensen wilden meer vrijheid en democratie. Koning
Willem ll van Nederland was bang dat er ook een gewelddadige revolutie in
Nederland zou uitbreken en dat hij al zijn macht zou verliezen.
Bij de nieuwe grondwet werd de koning onschendbaar. Dat betekent dat de
koning zelf niet langer zelf politiek verantwoordelijk was, maar dat de ministers
verantwoordelijk waren voor wat de koning deed of zei. Ministers zijn ook
verantwoordelijk voor hun eigen werk. Dat noemen we ministeriële
verantwoordelijkheid De koning bleef wel het staatshoofd, hij
vertegenwoordigt de nederlandse staat. Het parlement kreeg dus meer macht.
, Ten tweede kreeg Nederland door de nieuwe grondwet een parlementair
stelsel. Dat betekent dat het parlement de macht heeft. Dit parlement werd
vanaf 1848 gekozen. Dat ging zo:
- Elke 4 jaar kwamen er verkiezingen voor de tweede kamer. Tweede
kamerleden werden direct door burgers gekozen. Dit gebeurde via een
districtenstelsel. Dat is een stelsel waarbij elk gebied een kamerlid
koos. De persoon die in zijn district de meeste stemmen kreeg, kwam in
de tweede kamer.
- De eerste kamer werd indirect gekozen.
Vanaf 1848 kwamen er meer wetten voor de tweede kamer: wetsvoorstellen
konden gewijzigd worden ( recht van amendement)en het recht om een
onderzoek te starten (enquêterecht). Tot slot kregen Nederlanders meer
grondrechten. in 1848 kregen Nederlanders het vrijheid van onderwijs en
recht van vereniging en vergadering.
De grondwet van 1848 had het parlement veel macht gegeven. In 1949
voerde koning willem lll zijn vader koning willem ll op. Hij was niet blij met de
grondwet die zijn vader had opgesteld.
Van 1866 tot 1867 was er een ruzie tussen de koning en het parlement over
Luxemburg. Dit heette de Luxemburgse kwestie. Luxemburg hoorde sinds
1815 bij Nederland. De ruzie begon toen bekend werd dat koning willem lll
luxemburg wilde verkopen, achter de rug van het parlement om. De leden van
het parlement waren boos op het zelfstandig optreden van de koning.
vanwege de onschendbaarheid van de koning konden de kamerleden willem
lll niet de schuld van de luxemburgse kwestie geven. Maar door de
ministeriële verantwoordelijkheid kon het parlement wel de ministers de
schuld geven. De ministers weigerden op te stappen en willem lll steunde de
ministers hierin en ontbond de tweede kamer: alle tweede kamerleden
moesten opstappen en er kwamen nieuwe verkiezingen. Het nieuwe
parlement was ook tegen de ministers waardoor ze deze keer wel op stapten.
Hierna moest de koning accepteren dat hij het parlement niet zomaar kon
negeren en dat het parlement echt de baas was in Nederland.
H1 §1
In 1813 werd Nederland een monarchie: een land met een koning. Nederland
kreeg in 1815 ook een grondwet : een document waarin de grondrechten van
alle burgers en de regels over het bestuur van een land staan. Grondrechten
zijn de basisrechten van elke burger.
In de grondwet van 1815 werden bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting
en vrijheid van godsdienst vastgelegd. Deze grondwet maakte van Nederland
een constitutionele monarchie: de macht van een koning in een land is
vastgelegd in de grondwet.
De koning nam alle belangrijke beslissingen. De koning en de ministers
vormden samen de regering. Ook was er in Nederland een parlement: een
volksvertegenwoordiging die bestond uit de eerste en tweede kamer. In het
parlement zaten vooral rijke mensen uit belangrijke families.
In 1848 kreeg Thorbecke de kans om de grondwet te veranderen. In dat jaar
breken op verschillende landen in Europa revoluties uit. In die landen
protesteerden veel mensen, omdat ze ontevreden waren over de koningen die
veel macht hadden. Mensen wilden meer vrijheid en democratie. Koning
Willem ll van Nederland was bang dat er ook een gewelddadige revolutie in
Nederland zou uitbreken en dat hij al zijn macht zou verliezen.
Bij de nieuwe grondwet werd de koning onschendbaar. Dat betekent dat de
koning zelf niet langer zelf politiek verantwoordelijk was, maar dat de ministers
verantwoordelijk waren voor wat de koning deed of zei. Ministers zijn ook
verantwoordelijk voor hun eigen werk. Dat noemen we ministeriële
verantwoordelijkheid De koning bleef wel het staatshoofd, hij
vertegenwoordigt de nederlandse staat. Het parlement kreeg dus meer macht.
, Ten tweede kreeg Nederland door de nieuwe grondwet een parlementair
stelsel. Dat betekent dat het parlement de macht heeft. Dit parlement werd
vanaf 1848 gekozen. Dat ging zo:
- Elke 4 jaar kwamen er verkiezingen voor de tweede kamer. Tweede
kamerleden werden direct door burgers gekozen. Dit gebeurde via een
districtenstelsel. Dat is een stelsel waarbij elk gebied een kamerlid
koos. De persoon die in zijn district de meeste stemmen kreeg, kwam in
de tweede kamer.
- De eerste kamer werd indirect gekozen.
Vanaf 1848 kwamen er meer wetten voor de tweede kamer: wetsvoorstellen
konden gewijzigd worden ( recht van amendement)en het recht om een
onderzoek te starten (enquêterecht). Tot slot kregen Nederlanders meer
grondrechten. in 1848 kregen Nederlanders het vrijheid van onderwijs en
recht van vereniging en vergadering.
De grondwet van 1848 had het parlement veel macht gegeven. In 1949
voerde koning willem lll zijn vader koning willem ll op. Hij was niet blij met de
grondwet die zijn vader had opgesteld.
Van 1866 tot 1867 was er een ruzie tussen de koning en het parlement over
Luxemburg. Dit heette de Luxemburgse kwestie. Luxemburg hoorde sinds
1815 bij Nederland. De ruzie begon toen bekend werd dat koning willem lll
luxemburg wilde verkopen, achter de rug van het parlement om. De leden van
het parlement waren boos op het zelfstandig optreden van de koning.
vanwege de onschendbaarheid van de koning konden de kamerleden willem
lll niet de schuld van de luxemburgse kwestie geven. Maar door de
ministeriële verantwoordelijkheid kon het parlement wel de ministers de
schuld geven. De ministers weigerden op te stappen en willem lll steunde de
ministers hierin en ontbond de tweede kamer: alle tweede kamerleden
moesten opstappen en er kwamen nieuwe verkiezingen. Het nieuwe
parlement was ook tegen de ministers waardoor ze deze keer wel op stapten.
Hierna moest de koning accepteren dat hij het parlement niet zomaar kon
negeren en dat het parlement echt de baas was in Nederland.
