Filosofie – Economie en bedrijfseconomie
Week 1
“De economie”: dubbelzinnig
- Deelgebied van de maatschappij (inkomen, geld, productie en consumptie
van goederen en diensten, financiële markten) – the economy
- Wetenschap die dit deelgebied (maar ook andere zaken!) bestudeert –
economics
To economise: het zo spaarzaam mogelijk omgaan met beperkte (schaarse,
alternatief aanwendbare) middelen
Drie onderdelen:
•Economische methodologie
•Rationaliteit
•Ethische aspecten van de economie
1. Economische methodologie: wat voor soort wetenschap is economie?
2. Ethische aspecten van de economie
3. Rationaliteit: wat is rationeel gedrag? Gedragen mensen zich rationeel?
Welvaartseconomie:
- Wat is sociale/collectieve welvaart (common good) precies; waaruit bestaat het?
- Hoe worden lusten/lasten idealiter het meest eerlijk/rechtvaardig
verdeeld? Rationele Keuze Theorie (RKT)
Buridans Ezel
"Economics is the science which studies human behavior as a relationship
between ends and scarce means which have alternative uses."
From the point of view of the economist, the conditions of human
existence exhibit four fundamental characteristics.
1. The ends are various.
2. The time and the means for achieving these ends are limited,
3. and capable of alternative application.
4. At the same time the ends have different importance.
Carl Menger: economie heeft drie doelen:
(a) Vermogen om economische gebeurtenissen te voorspellen (bijv.
financiële crises, toekomstige wisselkoersen)?
(b)Vermogen om de economie te beheersen (bijv. een hogere BBP groei
bereiken), of om economische problemen op te lossen (bijv. werkloosheid
verminderen, ongelijkheid verminderen)?
(c) Begrijpen hoe de economie werkt, en economische gebeurtenissen
kunnen verklaren (bijv. waarom ontstond de grote recessie, waarom zijn
sommige landen rijk, en
anderen niet)?
, lOMoARcPSD|14840171
Week 2
Welvaartseconomie:
Beginselen van de welvaartseconomie worden nauwelijks meer onderwezen,
terwijl ze de (meestal impliciete) uitgangspunten vormen voor
• de beoordeling van economische prestaties
• voor bepaling van beleidsvoorstellen (bijv. kosten baten analyse)
Het gaat uiteindelijk om de normatieve vraag wat wij belangrijk en waardevol
vinden; wat wij onder “sociale welvaart” verstaan
Wel “individualistisch”: sociale welvaart is een functie (= sociale welvaartsfunctie)
van individuele “welvaarten”, waarbij “individuele welvaart”: de mate waarin een
individu haar voorkeuren bevredigt (= individuele nutsniveau)
Walrasiaans Evenwicht
Een Walrasiaans (competitief) evenwicht is een allocatie van goederen (en een
evenwichtsprijs) die ervoor zorgt dat consumenten hun nut maximaliseren
(bedrijven maximaliseren winsten) en alle markten ruimen – dat betekent dat er
geen aanbod- of vraagoverschot is.
Pareto Verbetering
Een Pareto verbetering is een verandering van een gegeven allocatie naar een
nieuwe, waarvoor geldt dat de nieuwe allocatie minstens door één agent beter
wordt gevonden, en dat niemand de oude situatie beter vond
Pareto Optimum
• Een allocatie is Pareto-efficient als er geen Pareto verbeteringen mogelijk
zijn.
Fundamentele Theorema’s (FT’s - Overzicht)
Eerste FT: Ieder Walrasiaans (competitief) evenwicht is Pareto-efficiënt (vgl.
met Adam Smiths invisible hand)
Tweede FT:Iedere gewenste Pareto-efficiënte allocatie kan gerealiseerd worden
als een Walrasiaans evenwicht (via markten dus), als een passende herverdeling
van de initiële middelen (endowments) wordt gerealiseerd.
Aannames:
• Individuen zijn prijsnemers
• Ze moeten dezelfde prijzen betalen
• Er bestaan markten voor alle goederen
• Individuen kunnen vrij deelnemen (free entry and exit)
• Nutsmaximalisatie onder een budget restrictie
• Geen toenemende meeropbrengsten
, lOMoARcPSD|14840171
Op eerste gezicht: laat de markt zijn werk doen (laissez
faire) Maar
• Dat betekent niet dat we alles moeten overlaten
aan bedrijven (Adam Smith: dan gaan bedrijven
onderlinge afspraken maken)
• Dat betekent ook niet dat werkelijk bestaande markten die nooit
helemaal perfectly competitive zijn vrijer moeten worden gemaakt
• Bij toepassing van tweede FT zijn mogelijk drastische herverdelingen
nodig stuit op vele bezwaren en verzet
• Pareto-efficiënte uitkomsten kunnen om andere redenen(bijv. verdelende
rechtvaardigheid) onacceptabel zijn
Marktfalen
Monopolie en marktmacht
• Informationele asymmetrie (Adverse selectie en moreel wangedrag,
Markt voor citroenen, Principaal-agent problemen)
• Publieke (niet-rivaliserende, niet-uitsluitbare) goederen
• Externaliteiten
Welzijn
Welzijn = het bevredigen van voorkeuren (Preference-satisfaction theory)
Feitelijke voorkeuren
Bevrediging van voorkeuren die mensen feitelijk hebben (die mogelijk
ondoordacht, schadelijk, ongezond, etc. kunnen zijn)
Gereinigde voorkeuren
• Niet alle feitelijke voorkeuren dienen bevredigd te worden
• Slechtgevormde, niet goed doordachte en inconsequente
voorkeuren moeten niet in overweging genomen worden
•“Laundered” voorkeursvolgorde
Hedonisme: welzijn bestaat uit een mentale toestand zoals genieten of
geluk. Jeremy Bentham (1789): Welzijn is de mate waarin genoegen pijn
overtreft (pain- pleasure calculus: zoveel mogelijk genoegen met zo
weinig mogelijk pijn)
Hedonisme: problemen
(1)Alle genoegens worden op één lijn geplaatst
(2)Nozicks “ervaringsmachine"
(3)Het probleem van mentale aanpassing (Sen); “adaptieve preferenties”
Objectieve-lijst theorieën:
1. Life
2. Bodily health
3. Bodily integrity
4. Senses, imagination and thought
5. Emotions
6. Practical reason
7. Affiliation
Week 1
“De economie”: dubbelzinnig
- Deelgebied van de maatschappij (inkomen, geld, productie en consumptie
van goederen en diensten, financiële markten) – the economy
- Wetenschap die dit deelgebied (maar ook andere zaken!) bestudeert –
economics
To economise: het zo spaarzaam mogelijk omgaan met beperkte (schaarse,
alternatief aanwendbare) middelen
Drie onderdelen:
•Economische methodologie
•Rationaliteit
•Ethische aspecten van de economie
1. Economische methodologie: wat voor soort wetenschap is economie?
2. Ethische aspecten van de economie
3. Rationaliteit: wat is rationeel gedrag? Gedragen mensen zich rationeel?
Welvaartseconomie:
- Wat is sociale/collectieve welvaart (common good) precies; waaruit bestaat het?
- Hoe worden lusten/lasten idealiter het meest eerlijk/rechtvaardig
verdeeld? Rationele Keuze Theorie (RKT)
Buridans Ezel
"Economics is the science which studies human behavior as a relationship
between ends and scarce means which have alternative uses."
From the point of view of the economist, the conditions of human
existence exhibit four fundamental characteristics.
1. The ends are various.
2. The time and the means for achieving these ends are limited,
3. and capable of alternative application.
4. At the same time the ends have different importance.
Carl Menger: economie heeft drie doelen:
(a) Vermogen om economische gebeurtenissen te voorspellen (bijv.
financiële crises, toekomstige wisselkoersen)?
(b)Vermogen om de economie te beheersen (bijv. een hogere BBP groei
bereiken), of om economische problemen op te lossen (bijv. werkloosheid
verminderen, ongelijkheid verminderen)?
(c) Begrijpen hoe de economie werkt, en economische gebeurtenissen
kunnen verklaren (bijv. waarom ontstond de grote recessie, waarom zijn
sommige landen rijk, en
anderen niet)?
, lOMoARcPSD|14840171
Week 2
Welvaartseconomie:
Beginselen van de welvaartseconomie worden nauwelijks meer onderwezen,
terwijl ze de (meestal impliciete) uitgangspunten vormen voor
• de beoordeling van economische prestaties
• voor bepaling van beleidsvoorstellen (bijv. kosten baten analyse)
Het gaat uiteindelijk om de normatieve vraag wat wij belangrijk en waardevol
vinden; wat wij onder “sociale welvaart” verstaan
Wel “individualistisch”: sociale welvaart is een functie (= sociale welvaartsfunctie)
van individuele “welvaarten”, waarbij “individuele welvaart”: de mate waarin een
individu haar voorkeuren bevredigt (= individuele nutsniveau)
Walrasiaans Evenwicht
Een Walrasiaans (competitief) evenwicht is een allocatie van goederen (en een
evenwichtsprijs) die ervoor zorgt dat consumenten hun nut maximaliseren
(bedrijven maximaliseren winsten) en alle markten ruimen – dat betekent dat er
geen aanbod- of vraagoverschot is.
Pareto Verbetering
Een Pareto verbetering is een verandering van een gegeven allocatie naar een
nieuwe, waarvoor geldt dat de nieuwe allocatie minstens door één agent beter
wordt gevonden, en dat niemand de oude situatie beter vond
Pareto Optimum
• Een allocatie is Pareto-efficient als er geen Pareto verbeteringen mogelijk
zijn.
Fundamentele Theorema’s (FT’s - Overzicht)
Eerste FT: Ieder Walrasiaans (competitief) evenwicht is Pareto-efficiënt (vgl.
met Adam Smiths invisible hand)
Tweede FT:Iedere gewenste Pareto-efficiënte allocatie kan gerealiseerd worden
als een Walrasiaans evenwicht (via markten dus), als een passende herverdeling
van de initiële middelen (endowments) wordt gerealiseerd.
Aannames:
• Individuen zijn prijsnemers
• Ze moeten dezelfde prijzen betalen
• Er bestaan markten voor alle goederen
• Individuen kunnen vrij deelnemen (free entry and exit)
• Nutsmaximalisatie onder een budget restrictie
• Geen toenemende meeropbrengsten
, lOMoARcPSD|14840171
Op eerste gezicht: laat de markt zijn werk doen (laissez
faire) Maar
• Dat betekent niet dat we alles moeten overlaten
aan bedrijven (Adam Smith: dan gaan bedrijven
onderlinge afspraken maken)
• Dat betekent ook niet dat werkelijk bestaande markten die nooit
helemaal perfectly competitive zijn vrijer moeten worden gemaakt
• Bij toepassing van tweede FT zijn mogelijk drastische herverdelingen
nodig stuit op vele bezwaren en verzet
• Pareto-efficiënte uitkomsten kunnen om andere redenen(bijv. verdelende
rechtvaardigheid) onacceptabel zijn
Marktfalen
Monopolie en marktmacht
• Informationele asymmetrie (Adverse selectie en moreel wangedrag,
Markt voor citroenen, Principaal-agent problemen)
• Publieke (niet-rivaliserende, niet-uitsluitbare) goederen
• Externaliteiten
Welzijn
Welzijn = het bevredigen van voorkeuren (Preference-satisfaction theory)
Feitelijke voorkeuren
Bevrediging van voorkeuren die mensen feitelijk hebben (die mogelijk
ondoordacht, schadelijk, ongezond, etc. kunnen zijn)
Gereinigde voorkeuren
• Niet alle feitelijke voorkeuren dienen bevredigd te worden
• Slechtgevormde, niet goed doordachte en inconsequente
voorkeuren moeten niet in overweging genomen worden
•“Laundered” voorkeursvolgorde
Hedonisme: welzijn bestaat uit een mentale toestand zoals genieten of
geluk. Jeremy Bentham (1789): Welzijn is de mate waarin genoegen pijn
overtreft (pain- pleasure calculus: zoveel mogelijk genoegen met zo
weinig mogelijk pijn)
Hedonisme: problemen
(1)Alle genoegens worden op één lijn geplaatst
(2)Nozicks “ervaringsmachine"
(3)Het probleem van mentale aanpassing (Sen); “adaptieve preferenties”
Objectieve-lijst theorieën:
1. Life
2. Bodily health
3. Bodily integrity
4. Senses, imagination and thought
5. Emotions
6. Practical reason
7. Affiliation
