Samenvatting Veerkracht
Toets 2.5.1 Empowerment & veerkracht
Datum: 21-11-22
,Inhoud
Les 1: inleiding........................................................................................................................................2
Les 2: het empowerment paradigma......................................................................................................4
Les 3: empowerment op drie niveaus....................................................................................................8
Les 4: bouwstenen van veerkracht+ veerkracht als sociaal concept....................................................11
Les 5: diversiteit....................................................................................................................................16
Les 6: caleidoscopisch kijken................................................................................................................20
Les 7: kwetsbaarheid & uit-aansluiting.................................................................................................24
Les 8: radicalisering..............................................................................................................................27
Les 9: preventie in het sociale domein.................................................................................................29
Les 1: inleiding
H2 en H3 van de tekst “op zoek naar houvast”
2. eigen kracht als individuele prestatie
, De recente hervormingen en transformaties in het domein van zorg en welzijn zijn te
beschouwen in dit licht van veranderende overheidsopvattingen over wat een
verzorgingsstaat zou moeten zijn.
In de laatste 40 jaar neemt de nadruk op zelfredzaamheid en eigen
verantwoordelijkheid van mensen toe, met als motto: iedereen- ook degenen met een
ondersteuningsbehoefte of zorgvraag- moet zijn steentje bijdragen.
Dat gebeurt vanuit de overtuiging dat de klassieke verzorgingsstaat niet meer past bij
de veranderede maatschappelijke verhoudingen. De opvatting is dat mensen passief
worden van een pamperende verzorgingsstaat.
Extramuralisering= de beweging om buiten de muren van instellingen en in eigen
omgeving zorg en ondersteuning aan te bieden aan ouderen, zieken en mensen met
een lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking.
Achter het huidige denken over de participatiesamenleving zit eveneens een
bezuinigingsopgave.
Waar op papier het streven naar participatie en zelfredzaamheid zeer aannemelijk
klinkt, hoeft dat streven niet per se bij te dragen aan het creëren of behouden van
een kwalitatief goed leven.
Mensen persoonlijk verantwoordelijk stellen voor hun eigen welzijn en gezondheid
impliceert dat deze idealen voor alle burgers even haalbaar zouden zijn. De praktijk
wijst anders uit.
De hedendaagse samenleving stelt steeds hogere eisen aan de redzaamheid van
burgers.
Zelfredzaamheid paradox: de grote nadruk op eigen kracht, eigen regie en eigen
verantwoordelijkheid verkleint juist de zelfredzaamheid van mensen. En die nadruk
vergroot de vraagverlegenheid.
3. het betrekken van informele hulpbronnen
In het gedachtegoed van empowerment is veerkracht een kernbegrip. Het betreft het
vermogen van mensen en gemeenschappen om met veranderingen om te gaan en
het vermogen om daarbij gebruik te maken van externe psychologische, sociale,
culturele en fysieke hulpbronnen.
The power with, een aspect van veerkracht, betekent het mobiliseren van informele
hulpbronnen in eigen omgeving, zoals sociale steun van familie, vrienden of buren of
de kracht van zelforganisatie en lotgenotencontact.
Het betrekken van die informele hulpbronnen stuit op verschillende fronten op nogal
wat weerstand. Uit onderzoek blijkt dat zorgbehoevenden die geconfronteerd worden
met hun afhankelijkheid van vrienden, familie en kennissen een verlies aan
autonomie ervaren. In hun beleving worden ze juist afhankelijker en minder
zelfredzaam.
Door zelfredzaamheid te propageren én op te roepen tot het doen van een beroep of
het sociale netwerk om hulp of steun, ervaren mensen dus een dubbele boodschap.
Waar je vroeger zelfredzaam was als je een beroep deed op de verzorgingsstaat,
ben je dat nu als je aanklopt bij je sociale netwerk.
Argumenten die genoemd worden om netwerken niet te betrekken variëren van: het
netwerk is al zwaar belast, er is geen netwerk, er is alleen een destructief of
kwetsbaar netwerk of aarzelingen vanuit cliënten zelf om hun netwerk aan te boren
, Een oorzaak van het ongemak dat professionals ervaren is dat het ‘inzetten van
sociale netwerken’ geframed is als instrument van formele zorg. In de visie van
empowerment echter komt het mobiliseren van hulpbronnen tot stand vanuit
gelijkwaardigheid en partnerschap.
Les 2: het empowerment paradigma
Hoofdstuk 1+ 3 van ‘naar het hart van empowerment’
1.1 empowerment als breed begrip
Empowerment vindt altijd op verschillende niveaus plaats: individueel, organisaties en
communities (micro, meso, macro). Daarnaast gaat het altijd over het krijgen van
regie en controle over je eigen leven, het gaat over kritisch bewustzijn
(Het is een kritisch concept) en participatie speelt altijd een belangrijke rol.
Waar komt empowerment vandaan?
Begonnen als streven naar meer emancipatie en humanisering van sociaal
achtergestelde individuen en groepen in de samenleving (1950-1970).
Empowerment benadrukt de kracht van de mensen om invloed uit te oefenen op hun
eigen en andermans levensomstandigheden.
Paulo frère bedacht: er zijn heel veel mensen die hun situatie als noodlottig ervaren
maar misschien is het helemaal niet zo dat zij geen mogelijkheden meer hebben,
maar zien zij die gewoonweg niet meer. Hij bedacht: we moeten de grenzen
verleggen van wat mensen denken dat mogelijk is.
Hiervoor kwam hij met twee begrippen: reflection & action. Reflection gaat over het
deel waarbij je gaat analyseren welke mogelijkheden en beperkingen er nou zijn in je
leven. Action is het stukje waarbij je actie onderneemt om te kijken of je iets kan doen
met hetgeen wat je net geconstateerd hebt.
Hiermee wil je bereiken dat je onderscheid maakt tussen de huidige en mogelijke
situatie.
In de kern
Gaat empowerment over het vergroten van de leefwereld, dus het meer subject
worden van eigen levensomstandigheden. Tegenover een systeemwereld met
anonieme machtsmechanismes die druk uitoefenen op dit proces van empowerment.
Hoe meer handelingsmogelijkheden, hoe groter de vrijheid om invulling te geven aan
het maatschappelijk leven.
De individuele en collectieve kracht en macht om veranderingen te bereiken en een
betere positie in de samenleving te verwerven.
Empowerment als multigelaagd concept
De kracht van binnenuit- the power within (micro)
De kracht die je hebt om hulpbronnen in de omgeving te mobiliseren-the power with
(meso).
De macht die je hebt om op politiekmaatschappelijkniveau veranderingen door te
voeren- the power to (macro).
Power gaat om de persoonlijke en collectieve kracht van individuen en groepen die
wordt omgezet in macht op breder sociaal, maatschappelijk en politiek gebied.
Toets 2.5.1 Empowerment & veerkracht
Datum: 21-11-22
,Inhoud
Les 1: inleiding........................................................................................................................................2
Les 2: het empowerment paradigma......................................................................................................4
Les 3: empowerment op drie niveaus....................................................................................................8
Les 4: bouwstenen van veerkracht+ veerkracht als sociaal concept....................................................11
Les 5: diversiteit....................................................................................................................................16
Les 6: caleidoscopisch kijken................................................................................................................20
Les 7: kwetsbaarheid & uit-aansluiting.................................................................................................24
Les 8: radicalisering..............................................................................................................................27
Les 9: preventie in het sociale domein.................................................................................................29
Les 1: inleiding
H2 en H3 van de tekst “op zoek naar houvast”
2. eigen kracht als individuele prestatie
, De recente hervormingen en transformaties in het domein van zorg en welzijn zijn te
beschouwen in dit licht van veranderende overheidsopvattingen over wat een
verzorgingsstaat zou moeten zijn.
In de laatste 40 jaar neemt de nadruk op zelfredzaamheid en eigen
verantwoordelijkheid van mensen toe, met als motto: iedereen- ook degenen met een
ondersteuningsbehoefte of zorgvraag- moet zijn steentje bijdragen.
Dat gebeurt vanuit de overtuiging dat de klassieke verzorgingsstaat niet meer past bij
de veranderede maatschappelijke verhoudingen. De opvatting is dat mensen passief
worden van een pamperende verzorgingsstaat.
Extramuralisering= de beweging om buiten de muren van instellingen en in eigen
omgeving zorg en ondersteuning aan te bieden aan ouderen, zieken en mensen met
een lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking.
Achter het huidige denken over de participatiesamenleving zit eveneens een
bezuinigingsopgave.
Waar op papier het streven naar participatie en zelfredzaamheid zeer aannemelijk
klinkt, hoeft dat streven niet per se bij te dragen aan het creëren of behouden van
een kwalitatief goed leven.
Mensen persoonlijk verantwoordelijk stellen voor hun eigen welzijn en gezondheid
impliceert dat deze idealen voor alle burgers even haalbaar zouden zijn. De praktijk
wijst anders uit.
De hedendaagse samenleving stelt steeds hogere eisen aan de redzaamheid van
burgers.
Zelfredzaamheid paradox: de grote nadruk op eigen kracht, eigen regie en eigen
verantwoordelijkheid verkleint juist de zelfredzaamheid van mensen. En die nadruk
vergroot de vraagverlegenheid.
3. het betrekken van informele hulpbronnen
In het gedachtegoed van empowerment is veerkracht een kernbegrip. Het betreft het
vermogen van mensen en gemeenschappen om met veranderingen om te gaan en
het vermogen om daarbij gebruik te maken van externe psychologische, sociale,
culturele en fysieke hulpbronnen.
The power with, een aspect van veerkracht, betekent het mobiliseren van informele
hulpbronnen in eigen omgeving, zoals sociale steun van familie, vrienden of buren of
de kracht van zelforganisatie en lotgenotencontact.
Het betrekken van die informele hulpbronnen stuit op verschillende fronten op nogal
wat weerstand. Uit onderzoek blijkt dat zorgbehoevenden die geconfronteerd worden
met hun afhankelijkheid van vrienden, familie en kennissen een verlies aan
autonomie ervaren. In hun beleving worden ze juist afhankelijker en minder
zelfredzaam.
Door zelfredzaamheid te propageren én op te roepen tot het doen van een beroep of
het sociale netwerk om hulp of steun, ervaren mensen dus een dubbele boodschap.
Waar je vroeger zelfredzaam was als je een beroep deed op de verzorgingsstaat,
ben je dat nu als je aanklopt bij je sociale netwerk.
Argumenten die genoemd worden om netwerken niet te betrekken variëren van: het
netwerk is al zwaar belast, er is geen netwerk, er is alleen een destructief of
kwetsbaar netwerk of aarzelingen vanuit cliënten zelf om hun netwerk aan te boren
, Een oorzaak van het ongemak dat professionals ervaren is dat het ‘inzetten van
sociale netwerken’ geframed is als instrument van formele zorg. In de visie van
empowerment echter komt het mobiliseren van hulpbronnen tot stand vanuit
gelijkwaardigheid en partnerschap.
Les 2: het empowerment paradigma
Hoofdstuk 1+ 3 van ‘naar het hart van empowerment’
1.1 empowerment als breed begrip
Empowerment vindt altijd op verschillende niveaus plaats: individueel, organisaties en
communities (micro, meso, macro). Daarnaast gaat het altijd over het krijgen van
regie en controle over je eigen leven, het gaat over kritisch bewustzijn
(Het is een kritisch concept) en participatie speelt altijd een belangrijke rol.
Waar komt empowerment vandaan?
Begonnen als streven naar meer emancipatie en humanisering van sociaal
achtergestelde individuen en groepen in de samenleving (1950-1970).
Empowerment benadrukt de kracht van de mensen om invloed uit te oefenen op hun
eigen en andermans levensomstandigheden.
Paulo frère bedacht: er zijn heel veel mensen die hun situatie als noodlottig ervaren
maar misschien is het helemaal niet zo dat zij geen mogelijkheden meer hebben,
maar zien zij die gewoonweg niet meer. Hij bedacht: we moeten de grenzen
verleggen van wat mensen denken dat mogelijk is.
Hiervoor kwam hij met twee begrippen: reflection & action. Reflection gaat over het
deel waarbij je gaat analyseren welke mogelijkheden en beperkingen er nou zijn in je
leven. Action is het stukje waarbij je actie onderneemt om te kijken of je iets kan doen
met hetgeen wat je net geconstateerd hebt.
Hiermee wil je bereiken dat je onderscheid maakt tussen de huidige en mogelijke
situatie.
In de kern
Gaat empowerment over het vergroten van de leefwereld, dus het meer subject
worden van eigen levensomstandigheden. Tegenover een systeemwereld met
anonieme machtsmechanismes die druk uitoefenen op dit proces van empowerment.
Hoe meer handelingsmogelijkheden, hoe groter de vrijheid om invulling te geven aan
het maatschappelijk leven.
De individuele en collectieve kracht en macht om veranderingen te bereiken en een
betere positie in de samenleving te verwerven.
Empowerment als multigelaagd concept
De kracht van binnenuit- the power within (micro)
De kracht die je hebt om hulpbronnen in de omgeving te mobiliseren-the power with
(meso).
De macht die je hebt om op politiekmaatschappelijkniveau veranderingen door te
voeren- the power to (macro).
Power gaat om de persoonlijke en collectieve kracht van individuen en groepen die
wordt omgezet in macht op breder sociaal, maatschappelijk en politiek gebied.
