Module 5: Beroepsprofessional en multidisciplinair werken Djènita Hoekstra 995324685
Inhoudsopgave
12.1 Hoe uit zich een verstandelijke beperking? ............................................................................3
12.2 Fasen in de ontwikkeling die anders verlopen .......................................................................3
12.3 Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking ........................................................5
12.4 Sterven en rouw bij mensen met een verstandelijke beperking .............................................5
26.1 Intimiteit en seksualiteit is niet altijd vanzelfsprekend ........................................................5
26.2 Seksualiteit in relatie tot een aantal ziektebeelden .............................................................. 6
26.3 Houding verzorgende bij seksualiteitsbeleving .................................................................... 6
26.4 Seksuele voorlichting aan zorgvragers ................................................................................ 6
26.5 Seksueel misbruik ................................................................................................................ 7
26.6 Aandachtspunten verzorging en begeleiding......................................................................... 7
2.1 Psychiatrische zorg vroeger ................................................................................................... 8
2.2 Psychiatrische zorg nu........................................................................................................... 9
2.3 Organisatie van de GGZ ........................................................................................................ 10
2.4 Zorgcircuits en zorgprogramma’s ......................................................................................... 10
2.5 Psychiatrie en verplegen .......................................................................................................11
3.1 Verschillende routes ............................................................................................................. 13
3.2 Intake en behandeling .......................................................................................................... 14
3.3 Afbouwen en afronden.......................................................................................................... 15
16.1 Stoornissen in of door het gebruik van een middel .............................................................. 15
16.2 Zorgvragers met psychiatrische stoornissen en stoornissen in middelengebruik ................ 16
2.1 Geschiedenis van de kraamzorg ............................................................................................ 18
2.2 Opleidingen vroeger en nu .................................................................................................... 18
2.3 Doel en visie huidige kraamzorg ........................................................................................... 18
2.4 Zorgverleners in de kraamzorg ............................................................................................. 19
2.5 Samenwerking in consortium ............................................................................................... 19
12.1 Hygiënisch werken .............................................................................................................. 19
12.2 Bevallingsassistentie .......................................................................................................... 21
12.3 Verzorging van de kraamvrouw .......................................................................................... 24
12.4 Huishoudelijke taken .......................................................................................................... 24
12.5 Vertrek na de bevalling ....................................................................................................... 24
3.1 Indicatiestelling .................................................................................................................... 25
3.3 Zorg in natura of pgb ............................................................................................................ 26
3.4 Voorbereiding inzet zorg ...................................................................................................... 26
3.5 De intake .............................................................................................................................. 27
3.6 Beëindiging hulpverlening ................................................................................................... 27
34.1 Multimorbiditeit ................................................................................................................. 27
34.2 Multimorbiditeit en zorg ....................................................................................................28
34.3 Kwetsbaarheid ................................................................................................................... 31
1
,Module 5: Beroepsprofessional en multidisciplinair werken Djènita Hoekstra 995324685
22.1 Betekenis van begeleiden .................................................................................................... 32
22.2 Begeleidingsgebieden ......................................................................................................... 32
22.3 Sociale steun ...................................................................................................................... 33
23.1 Beleving en draagkracht van de sociale omgeving ............................................................... 33
23.2 Begeleiding van de sociale omgeving .................................................................................. 34
1.1 Kwaliteit van zorg ................................................................................................................. 34
1.2 Wet BIG ................................................................................................................................ 35
1.3 Voorbehouden handelingen................................................................................................... 35
1.4 Bevoegd en bekwaam ............................................................................................................ 35
1.5 Niet-zelfstandige bevoegdheid of bevoegdheid onder voorbehoud ......................................... 35
1.6 Student ................................................................................................................................. 36
1.7 Zelfzorg en mantelzorg ......................................................................................................... 36
1.8 Noodsituaties ....................................................................................................................... 36
1.9 Richtlijnen voor de verzorgende ........................................................................................... 36
1.10 Aansprakelijkheid ............................................................................................................... 36
5.1 Toedieningsvormen van medicatie ........................................................................................ 37
5.2 Inhalatietherapie.................................................................................................................. 37
5.3 Toedienen van geneesmiddelen per injectie ..........................................................................38
5.4 Rekenen bij toediening van geneesmiddelen ........................................................................ 40
18.1 Wetgeving over de relatie tussen arts en zorgvrager .......................................................... 40
18.2 Voorwaardenscheppende taken van de verzorger ............................................................... 40
18.3 Verschillende vormen van onderzoeken ............................................................................. 40
18.4 Ondersteunen van de arts ................................................................................................... 41
18.5 Ondersteunen van overige disciplines ................................................................................. 42
1.1 Waarom is er overleg nodig? ................................................................................................. 42
1.2 Welke overlegvormen zijn er? ............................................................................................... 43
2.1 Formele en informele contacten ............................................................................................46
2.2 Overleg op de afdeling ..........................................................................................................46
2
,Module 5: Beroepsprofessional en multidisciplinair werken Djènita Hoekstra 995324685
Gehandicaptenzorg
De ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking
12.1 Hoe uit zich een verstandelijke beperking?
Een verstandelijke beperking wordt duidelijk vóór het achttiende levensjaar. Voor die leeftijd
is er dus sprake van:
- Een trage ontwikkeling
o Het kind ontwikkelt zich te langzaam. Er is sprake van een
ontwikkelingsstoornis. Dit betekent dat de achterstand zó groot is dat het kind
het niet meer in kan halen. De achterstand beperkt zich tot meerdere aspecten.
▪ Motorische achterstand
▪ Taal- of spraakachterstand
▪ Sociaal-emotionele achterstand
▪ Cognitieve achterstand
- Stilstand in de ontwikkeling
o Hoeft niet verontrustend te zijn. Het kind kan zich ook op een ander gebied
ontwikkelen. Of het kan tijdelijk stilstaan door ziekte of ingrijpende
gebeurtenissen. Pas als er geen aanwijsbare reden is, of de stilstand houdt te
lang aan, of op meerdere gebieden, dan kan er een serieus probleem zijn.
- Terugval in de ontwikkeling
o Hiervan is sprake als een kind een bepaalde vaardigheid eerst beheerste, maar
nu niet meer. Is de reden voor terugval duidelijk, dan geen zorgen. Zorgelijk is
het als er geen aanwijsbare reden is.
- Incomplete ontwikkeling
o Een vaardigheid die niet volledig tot ontwikkeling is gekomen.
Alarmsignalen ontwikkelingsachterstand
- Te lage of te hoge spierspanning - Gebrekkige coördinatie
- Niet brabbelen - Zichzelf niet kunnen verzorgen
- Geen inzicht hebben - Geen gevaar zien
- Geen onderscheid tussen ‘ik’ en ‘jij’
12.2 Fasen in de ontwikkeling die anders verlopen
Kinderen met een verstandelijke beperking
Er bestaan ontwikkelingsstimuleringsprogramma’s. Men spreekt ook wel van vroeghulp. Het
doel is dat je alle ontwikkelingsmogelijkheden gebruikt en voorkomt dat er onnodige
achterstanden ontstaan. Aandachtspunten:
- Wees geduldig
- Zorg voor herhaling
- Leer vaardigheden in kleine stapjes
- Geef kinderen keuzevrijheid
Medelijden is verkeerd, je daagt een kind niet uit. Het belemmert de groei en ontwikkeling.
Pubers met een verstandelijke beperking
Zijn aanhankelijker en maken kinderlijke keuzes. Ze zijn erg kwetsbaar en overzien de
gevolgen van hun daden niet. De ouders neigen vaak naar overbescherming. Een van de taken
is het stimuleren van ouders en kind om mekaar los te laten. Daarnaast is het zaak om de
gevoelens van de puber serieus te nemen. Sta uitgebreid stil bij wat hij wil en kijk dan pas naar
de realiteit. Richt je vooral op wat wél mogelijk is.
3
, Module 5: Beroepsprofessional en multidisciplinair werken Djènita Hoekstra 995324685
Volwassenen met een verstandelijke beperking
Veel volwassenen hebben nog groeimogelijkheden in zich en het is van belang deze te
benutten. Geef deze volwassenen zoveel mogelijk de ruimte om keuzes te maken. Houd wel
rekening met een vervroegd verouderingsproces.
De meeste mensen met een ernstige of matige verstandelijke beperking zullen op den
duur moeten verhuizen naar een woonvoorziening. Omdat hier veel emoties bij kunnen kijken,
is het belangrijk dat de zorgvrager contact blijft houden met zijn sociale netwerk.
De meeste mensen met een verstandelijke beperking die kinderen hebben, ervaren dat
het opvoeden niet meevalt. Het ontbreekt ze aan ouderschapscompetenties, hierdoor kunnen
problemen optreden:
- Lichamelijke verzorging – teveel van het kind vragen
- Voeding – Slechte eetgewoonten die doorgegeven worden
- Straffen en belonen – Niet consequent zijn
- Spel en speelgoed – Onvoldoende begeleiding
- Participeren op school – Reageren niet of boos op zaken die met school te maken hebben
- Geld – Dure cadeaus waarvoor ze het geld niet hebben
Krijg je te maken met falend ouderschap, dan is het van belang om het gezin te verstevigen. Dit
doe je door langdurige gezinsverzorging en gezinsbegeleiding in te schakelen. Dit omdat er
steeds nieuwe vragen en problemen liggen die met het kind en de ouders meegroeien. Ook een
gastgezin, buitenschoolse opvang of weekendgezin kunnen de ouders helpen.
Ouderen met een verstandelijke beperking
Bij deze mensen is vaak sprake van vervroegd verouderingsproces.
- Lichamelijke ouderdomsverschijnselen (grijs haar, rimpels, slechte motoriek)
- Typische ouderdomskwalen (slecht horen, zien en dementerend)
- Achteruitgang in tempo
- Afname in kwaliteit en zelfredzaamheid
- Behoefte aan rustigere leefwijze en tempo
Lichamelijke verouderingsverschijnselen
- Achteruitgang in functioneren van zintuigen
- Problemen met hart, longen en bloedvaten
- Problemen met motoriek
- Problemen met de uitscheiding
- Verandering in slaap
- Verandering van de huid
- Problemen met de spijsvertering
- Verandering in de hormoonhuishouding
Psychosociale verouderingsverschijnselen
- Cognitieve achteruitgang
- Verlies van bezigheden
- Verlies van sociale contacten
- Besef dat eigen levenseinde nadert
- Gevoelens van afhankelijkheid en onzekerheid
Ondersteunen bij het ‘gewone’ ouder worden
- Wees alert op signalen die wijzen op ouderdomsziekten en –kwalen. Niemand wordt
plotseling oud, hierdoor is de kans groot dat het pas laat herkend wordt.
- Probeer typische ouderdomskwalen te voorkomen. Zorg dat de zorgvrager zich goed
blijft bewegen.
- Pas de verzorging en begeleiding aan (op het tempo van de zorgvrager)
- Sluit aan bij de gewoonten van de zorgvrager (bied hierbij niet teveel hulp)
- Help de zorgvrager naar het vinden van nieuwe mogelijkheden
4
Inhoudsopgave
12.1 Hoe uit zich een verstandelijke beperking? ............................................................................3
12.2 Fasen in de ontwikkeling die anders verlopen .......................................................................3
12.3 Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking ........................................................5
12.4 Sterven en rouw bij mensen met een verstandelijke beperking .............................................5
26.1 Intimiteit en seksualiteit is niet altijd vanzelfsprekend ........................................................5
26.2 Seksualiteit in relatie tot een aantal ziektebeelden .............................................................. 6
26.3 Houding verzorgende bij seksualiteitsbeleving .................................................................... 6
26.4 Seksuele voorlichting aan zorgvragers ................................................................................ 6
26.5 Seksueel misbruik ................................................................................................................ 7
26.6 Aandachtspunten verzorging en begeleiding......................................................................... 7
2.1 Psychiatrische zorg vroeger ................................................................................................... 8
2.2 Psychiatrische zorg nu........................................................................................................... 9
2.3 Organisatie van de GGZ ........................................................................................................ 10
2.4 Zorgcircuits en zorgprogramma’s ......................................................................................... 10
2.5 Psychiatrie en verplegen .......................................................................................................11
3.1 Verschillende routes ............................................................................................................. 13
3.2 Intake en behandeling .......................................................................................................... 14
3.3 Afbouwen en afronden.......................................................................................................... 15
16.1 Stoornissen in of door het gebruik van een middel .............................................................. 15
16.2 Zorgvragers met psychiatrische stoornissen en stoornissen in middelengebruik ................ 16
2.1 Geschiedenis van de kraamzorg ............................................................................................ 18
2.2 Opleidingen vroeger en nu .................................................................................................... 18
2.3 Doel en visie huidige kraamzorg ........................................................................................... 18
2.4 Zorgverleners in de kraamzorg ............................................................................................. 19
2.5 Samenwerking in consortium ............................................................................................... 19
12.1 Hygiënisch werken .............................................................................................................. 19
12.2 Bevallingsassistentie .......................................................................................................... 21
12.3 Verzorging van de kraamvrouw .......................................................................................... 24
12.4 Huishoudelijke taken .......................................................................................................... 24
12.5 Vertrek na de bevalling ....................................................................................................... 24
3.1 Indicatiestelling .................................................................................................................... 25
3.3 Zorg in natura of pgb ............................................................................................................ 26
3.4 Voorbereiding inzet zorg ...................................................................................................... 26
3.5 De intake .............................................................................................................................. 27
3.6 Beëindiging hulpverlening ................................................................................................... 27
34.1 Multimorbiditeit ................................................................................................................. 27
34.2 Multimorbiditeit en zorg ....................................................................................................28
34.3 Kwetsbaarheid ................................................................................................................... 31
1
,Module 5: Beroepsprofessional en multidisciplinair werken Djènita Hoekstra 995324685
22.1 Betekenis van begeleiden .................................................................................................... 32
22.2 Begeleidingsgebieden ......................................................................................................... 32
22.3 Sociale steun ...................................................................................................................... 33
23.1 Beleving en draagkracht van de sociale omgeving ............................................................... 33
23.2 Begeleiding van de sociale omgeving .................................................................................. 34
1.1 Kwaliteit van zorg ................................................................................................................. 34
1.2 Wet BIG ................................................................................................................................ 35
1.3 Voorbehouden handelingen................................................................................................... 35
1.4 Bevoegd en bekwaam ............................................................................................................ 35
1.5 Niet-zelfstandige bevoegdheid of bevoegdheid onder voorbehoud ......................................... 35
1.6 Student ................................................................................................................................. 36
1.7 Zelfzorg en mantelzorg ......................................................................................................... 36
1.8 Noodsituaties ....................................................................................................................... 36
1.9 Richtlijnen voor de verzorgende ........................................................................................... 36
1.10 Aansprakelijkheid ............................................................................................................... 36
5.1 Toedieningsvormen van medicatie ........................................................................................ 37
5.2 Inhalatietherapie.................................................................................................................. 37
5.3 Toedienen van geneesmiddelen per injectie ..........................................................................38
5.4 Rekenen bij toediening van geneesmiddelen ........................................................................ 40
18.1 Wetgeving over de relatie tussen arts en zorgvrager .......................................................... 40
18.2 Voorwaardenscheppende taken van de verzorger ............................................................... 40
18.3 Verschillende vormen van onderzoeken ............................................................................. 40
18.4 Ondersteunen van de arts ................................................................................................... 41
18.5 Ondersteunen van overige disciplines ................................................................................. 42
1.1 Waarom is er overleg nodig? ................................................................................................. 42
1.2 Welke overlegvormen zijn er? ............................................................................................... 43
2.1 Formele en informele contacten ............................................................................................46
2.2 Overleg op de afdeling ..........................................................................................................46
2
,Module 5: Beroepsprofessional en multidisciplinair werken Djènita Hoekstra 995324685
Gehandicaptenzorg
De ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking
12.1 Hoe uit zich een verstandelijke beperking?
Een verstandelijke beperking wordt duidelijk vóór het achttiende levensjaar. Voor die leeftijd
is er dus sprake van:
- Een trage ontwikkeling
o Het kind ontwikkelt zich te langzaam. Er is sprake van een
ontwikkelingsstoornis. Dit betekent dat de achterstand zó groot is dat het kind
het niet meer in kan halen. De achterstand beperkt zich tot meerdere aspecten.
▪ Motorische achterstand
▪ Taal- of spraakachterstand
▪ Sociaal-emotionele achterstand
▪ Cognitieve achterstand
- Stilstand in de ontwikkeling
o Hoeft niet verontrustend te zijn. Het kind kan zich ook op een ander gebied
ontwikkelen. Of het kan tijdelijk stilstaan door ziekte of ingrijpende
gebeurtenissen. Pas als er geen aanwijsbare reden is, of de stilstand houdt te
lang aan, of op meerdere gebieden, dan kan er een serieus probleem zijn.
- Terugval in de ontwikkeling
o Hiervan is sprake als een kind een bepaalde vaardigheid eerst beheerste, maar
nu niet meer. Is de reden voor terugval duidelijk, dan geen zorgen. Zorgelijk is
het als er geen aanwijsbare reden is.
- Incomplete ontwikkeling
o Een vaardigheid die niet volledig tot ontwikkeling is gekomen.
Alarmsignalen ontwikkelingsachterstand
- Te lage of te hoge spierspanning - Gebrekkige coördinatie
- Niet brabbelen - Zichzelf niet kunnen verzorgen
- Geen inzicht hebben - Geen gevaar zien
- Geen onderscheid tussen ‘ik’ en ‘jij’
12.2 Fasen in de ontwikkeling die anders verlopen
Kinderen met een verstandelijke beperking
Er bestaan ontwikkelingsstimuleringsprogramma’s. Men spreekt ook wel van vroeghulp. Het
doel is dat je alle ontwikkelingsmogelijkheden gebruikt en voorkomt dat er onnodige
achterstanden ontstaan. Aandachtspunten:
- Wees geduldig
- Zorg voor herhaling
- Leer vaardigheden in kleine stapjes
- Geef kinderen keuzevrijheid
Medelijden is verkeerd, je daagt een kind niet uit. Het belemmert de groei en ontwikkeling.
Pubers met een verstandelijke beperking
Zijn aanhankelijker en maken kinderlijke keuzes. Ze zijn erg kwetsbaar en overzien de
gevolgen van hun daden niet. De ouders neigen vaak naar overbescherming. Een van de taken
is het stimuleren van ouders en kind om mekaar los te laten. Daarnaast is het zaak om de
gevoelens van de puber serieus te nemen. Sta uitgebreid stil bij wat hij wil en kijk dan pas naar
de realiteit. Richt je vooral op wat wél mogelijk is.
3
, Module 5: Beroepsprofessional en multidisciplinair werken Djènita Hoekstra 995324685
Volwassenen met een verstandelijke beperking
Veel volwassenen hebben nog groeimogelijkheden in zich en het is van belang deze te
benutten. Geef deze volwassenen zoveel mogelijk de ruimte om keuzes te maken. Houd wel
rekening met een vervroegd verouderingsproces.
De meeste mensen met een ernstige of matige verstandelijke beperking zullen op den
duur moeten verhuizen naar een woonvoorziening. Omdat hier veel emoties bij kunnen kijken,
is het belangrijk dat de zorgvrager contact blijft houden met zijn sociale netwerk.
De meeste mensen met een verstandelijke beperking die kinderen hebben, ervaren dat
het opvoeden niet meevalt. Het ontbreekt ze aan ouderschapscompetenties, hierdoor kunnen
problemen optreden:
- Lichamelijke verzorging – teveel van het kind vragen
- Voeding – Slechte eetgewoonten die doorgegeven worden
- Straffen en belonen – Niet consequent zijn
- Spel en speelgoed – Onvoldoende begeleiding
- Participeren op school – Reageren niet of boos op zaken die met school te maken hebben
- Geld – Dure cadeaus waarvoor ze het geld niet hebben
Krijg je te maken met falend ouderschap, dan is het van belang om het gezin te verstevigen. Dit
doe je door langdurige gezinsverzorging en gezinsbegeleiding in te schakelen. Dit omdat er
steeds nieuwe vragen en problemen liggen die met het kind en de ouders meegroeien. Ook een
gastgezin, buitenschoolse opvang of weekendgezin kunnen de ouders helpen.
Ouderen met een verstandelijke beperking
Bij deze mensen is vaak sprake van vervroegd verouderingsproces.
- Lichamelijke ouderdomsverschijnselen (grijs haar, rimpels, slechte motoriek)
- Typische ouderdomskwalen (slecht horen, zien en dementerend)
- Achteruitgang in tempo
- Afname in kwaliteit en zelfredzaamheid
- Behoefte aan rustigere leefwijze en tempo
Lichamelijke verouderingsverschijnselen
- Achteruitgang in functioneren van zintuigen
- Problemen met hart, longen en bloedvaten
- Problemen met motoriek
- Problemen met de uitscheiding
- Verandering in slaap
- Verandering van de huid
- Problemen met de spijsvertering
- Verandering in de hormoonhuishouding
Psychosociale verouderingsverschijnselen
- Cognitieve achteruitgang
- Verlies van bezigheden
- Verlies van sociale contacten
- Besef dat eigen levenseinde nadert
- Gevoelens van afhankelijkheid en onzekerheid
Ondersteunen bij het ‘gewone’ ouder worden
- Wees alert op signalen die wijzen op ouderdomsziekten en –kwalen. Niemand wordt
plotseling oud, hierdoor is de kans groot dat het pas laat herkend wordt.
- Probeer typische ouderdomskwalen te voorkomen. Zorg dat de zorgvrager zich goed
blijft bewegen.
- Pas de verzorging en begeleiding aan (op het tempo van de zorgvrager)
- Sluit aan bij de gewoonten van de zorgvrager (bied hierbij niet teveel hulp)
- Help de zorgvrager naar het vinden van nieuwe mogelijkheden
4
