lOMoARcPSD|12798044
Systeem aarde Aardrijkskunde Havo
Hoofdstuk 1; ons eiland in de ruimte
1.1 Planeet aarde
De 3e planeet vanaf de zon
Zon > mercurius > venus > aarde > mars > Jupiter > Saturnus > Uranus
> Neptunus = zonnestelsel
Tijdschalen
Geologische tijdschaal: indeling van de 4,6 miljard jaren omvattende
geologische geschiedenis van de aarde
Verschillende tijdseenheden worden onderscheiden op basis van planten,
dieren of gesteenten
Opbouw van de aarde
Bolschillen: kern, mantel, korst (Worden van binnen naar buiten steeds lichter)
Informatie verkregen door studie gedrag geluidsgolven en studie vulkanen
Kern: binnenste gedeelte, bestaat uit nikkel en ijzer, is vast door hoge druk
Mantel: bestaat uit een binnen- en buitenmantel, binnenste gedeelte is vast en
buitenste gedeelte is taai-vloeibaar, bestaat uit ijzer en magnesium
Aardkorst: bestaat uit gesteenten
- Onder oceanen: 7-10 km dik
- Onder continenten: 35-40 km dik
- Onder bergen: 70 km dik
Twee sferen
Lithosfeer: steenschaal, 100-150 km dik
> continentaal en oceanisch
- continent: bestaat uit graniet, massa 2,8 en is dikker
- oceanisch: bestaat uit basalt, massa 3,0 en is dunner
een continentale plaat is lichter en ligt dus boven een oceanische plaat
asthenosfeer: onder de lithosfeer
- oceaan: 100-200 km
- continent: 100-500 km
de asthenosfeer is minder hard dan de lithosfeer door hoge temperaturen
> vloeibaar/plastisch
> platen van de lithosfeer kunnen over de asthenosfeer glijden
, lOMoARcPSD|12798044
1.2 Drijvende continenten
Catastrofe of niet?
Catastrofetheorie: alles gebeurde plotseling en op rampzalige wijze
Actualiteitsbeginsel: heden is de sleutel tot het verleden. Processen herhalen
zich gedurende tijd
Alfred Wegener
Grote overeenkomsten tussen fossielen, flora en fauna in delen van de wereld
die nu ver uit elkaar liggen
Fossielen van dieren die niet konden zwemmen werden gevonden op
continenten waar nu een oceaan tussen ligt.
Buideldieren in gebieden met verschillende klimaten
Sporen van vroegere ijskappen
Verschillende gesteenten en gebergten bij kusten van Afrika en Zuid-Amerika
sloten op elkaar aan
Pangea
Supercontinent Pangea, oer oceaan Panthalassa
Continental drift: continentverschuivingen
Onderzeese bergruggen
De oceaanbodem is niet vlak, er lopen bergketens
De oceanische plaat groeit aan vanuit het midden
Bewijzen
In vloeibaar gesteente kunnen ijzerdeeltjes zich vrij bewegen. Als lava stolt
komen die deeltjes vast te liggen. Hierdoor wordt de richting vastgelegd. Het
aardmagnetische veld heeft niet altijd dezelfde richting gehad
Paleomagnetisme: het aardmagnetisme uit het verre verleden. In de loop van
de geologische geschiedenis verandert het aardmagnetisch veld. De enige
verklaring kan zijn dat de continenten van positie zijn veranderd t.o.v. de polen
Een kaart met magnetisch veld Europa past naadloos aan op Noord-Amerika
Satellieten konden afstand die de platen uit elkaar bewegen meten
De oceanische korst groeit vanuit het midden aan en de oceaan wordt naar 2
kanten toe steeds breder. In het midden is de bodem jong en naarmate je
verder van de rug komt, wordt deze ouder.
Verklaring verschuiving: De oceanische korst beweegt zich horizontaal en duwt zo de
continenten uit elkaar
Systeem aarde Aardrijkskunde Havo
Hoofdstuk 1; ons eiland in de ruimte
1.1 Planeet aarde
De 3e planeet vanaf de zon
Zon > mercurius > venus > aarde > mars > Jupiter > Saturnus > Uranus
> Neptunus = zonnestelsel
Tijdschalen
Geologische tijdschaal: indeling van de 4,6 miljard jaren omvattende
geologische geschiedenis van de aarde
Verschillende tijdseenheden worden onderscheiden op basis van planten,
dieren of gesteenten
Opbouw van de aarde
Bolschillen: kern, mantel, korst (Worden van binnen naar buiten steeds lichter)
Informatie verkregen door studie gedrag geluidsgolven en studie vulkanen
Kern: binnenste gedeelte, bestaat uit nikkel en ijzer, is vast door hoge druk
Mantel: bestaat uit een binnen- en buitenmantel, binnenste gedeelte is vast en
buitenste gedeelte is taai-vloeibaar, bestaat uit ijzer en magnesium
Aardkorst: bestaat uit gesteenten
- Onder oceanen: 7-10 km dik
- Onder continenten: 35-40 km dik
- Onder bergen: 70 km dik
Twee sferen
Lithosfeer: steenschaal, 100-150 km dik
> continentaal en oceanisch
- continent: bestaat uit graniet, massa 2,8 en is dikker
- oceanisch: bestaat uit basalt, massa 3,0 en is dunner
een continentale plaat is lichter en ligt dus boven een oceanische plaat
asthenosfeer: onder de lithosfeer
- oceaan: 100-200 km
- continent: 100-500 km
de asthenosfeer is minder hard dan de lithosfeer door hoge temperaturen
> vloeibaar/plastisch
> platen van de lithosfeer kunnen over de asthenosfeer glijden
, lOMoARcPSD|12798044
1.2 Drijvende continenten
Catastrofe of niet?
Catastrofetheorie: alles gebeurde plotseling en op rampzalige wijze
Actualiteitsbeginsel: heden is de sleutel tot het verleden. Processen herhalen
zich gedurende tijd
Alfred Wegener
Grote overeenkomsten tussen fossielen, flora en fauna in delen van de wereld
die nu ver uit elkaar liggen
Fossielen van dieren die niet konden zwemmen werden gevonden op
continenten waar nu een oceaan tussen ligt.
Buideldieren in gebieden met verschillende klimaten
Sporen van vroegere ijskappen
Verschillende gesteenten en gebergten bij kusten van Afrika en Zuid-Amerika
sloten op elkaar aan
Pangea
Supercontinent Pangea, oer oceaan Panthalassa
Continental drift: continentverschuivingen
Onderzeese bergruggen
De oceaanbodem is niet vlak, er lopen bergketens
De oceanische plaat groeit aan vanuit het midden
Bewijzen
In vloeibaar gesteente kunnen ijzerdeeltjes zich vrij bewegen. Als lava stolt
komen die deeltjes vast te liggen. Hierdoor wordt de richting vastgelegd. Het
aardmagnetische veld heeft niet altijd dezelfde richting gehad
Paleomagnetisme: het aardmagnetisme uit het verre verleden. In de loop van
de geologische geschiedenis verandert het aardmagnetisch veld. De enige
verklaring kan zijn dat de continenten van positie zijn veranderd t.o.v. de polen
Een kaart met magnetisch veld Europa past naadloos aan op Noord-Amerika
Satellieten konden afstand die de platen uit elkaar bewegen meten
De oceanische korst groeit vanuit het midden aan en de oceaan wordt naar 2
kanten toe steeds breder. In het midden is de bodem jong en naarmate je
verder van de rug komt, wordt deze ouder.
Verklaring verschuiving: De oceanische korst beweegt zich horizontaal en duwt zo de
continenten uit elkaar
