Inleiding Burgerlijk recht
Hoofdstukken Intellectuele eigendom
Hoofdstuk 1 Handelsnaamrecht
Handelsnaam: naam van een onderneming. Een handelsnaam is een goed, handelsnaamrecht is een
vermogensrecht (overdraagbaar, tezamen met de onderneming, en strekt ertoe de rechthebbende
stoffelijk voordeel te geven). Handelsnaamrecht bestaat zodra en zolang een handelsnaam wordt
gevoerd en bij het publiek bekend is.
Intellectuele eigendomsrecht heeft betrekking op niet-stoffelijke objecten. Intellectueel verwijst naar
het feit dat het gaat om bescherming van een prestatie van de menselijke geest. IE-rechten geven
rechthebbenden een beperkt aantal rechten. IE-recht is een absoluut recht: kan tegen iedereen
worden ingeroepen die het recht schendt.
Verwarringsgevaar: aard van de onderneming en plaats van de vestiging (hele gebied waar
onderneming actief is). Als een nieuwe onderneming met een gelijke naam actief wordt in hetzelfde
gebied en als dit een verwarring oplevert, moet de nieuwe onderneming wijken.
Bij een volledig beschrijvende handelsnaam geldt dat verwarringsgevaar vermoedelijk niet voldoende
is om gebruik ervan door een ander te verbieden. Dat kan mogelijk alleen als er sprake is van
(onrechtmatige) ‘bijkomende omstandigheden’. Als er bij een volledig beschrijvende handelsnaam
dus sprake is van verwarringsgevaar, levert dit vaak geen handelsnaaminbreuk.
Hoofdstuk 2 Merkenrecht
Er bestaat alleen een merkenrecht voor de gehele Benelux en de hele EU. De hoogste rechter in
merkenzaken is het HvJEU. De belangrijkste ratio voor merkenrecht is het voorkomen van verwarring
bij het publiek. Merkrecht: (subjectief) recht op een bepaald merk. Merkenrecht: (objectief) recht
voor bescherming van merken in het algemeen. Merkrecht is een overdraagbaar vermogensrecht,
een uitsluitend en absoluut recht.
Merkinbreuk (art. 2:20 BVIE):
- Sub a: gebruik van teken kan worden verboden, als:
o Teken gelijk aan merk: teken moet helemaal hetzelfde zijn. Bij een kleine aanpassing
geldt de regel al niet.
o In economische verkeer gebruikt: gebruik ‘in de handel’, niet een enkele
privéverkoop.
o Voor dezelfde waren of diensten als waarvoor het merk is ingeschreven.
Double identity: gebruik van een identiek teken voor identieke waren.
- Sub b: zonder verwarringsgevaar is er geen merkinbreuk. Bij gelijke of overeenstemmende
waren of diensten. Verwarringsgevaar kan het gevolg zijn van visuele, auditieve of
begripsmatige gelijkenis. Of er sprake is van gevaar voor verwarring wordt uitgegaan van de
‘gemiddelde consument’ van de betreffende waren of diensten.
- Sub c: bekend merk kan het gebruik van een teken verbieden, als:
o Publiek legt verband: het jongere teken roept het bekende oudere merk in
gedachten op bij de normaal geïnformeerde en redelijk omzichtige en oplettende
gemiddelde consument.
o Afbreuk doen (verwatering, afbreuk doen aan onderscheidend vermogen of
reputatie) of ongerechtvaardigd voordeel trekken (er hoeft gen verwarringsgevaar te
zijn of een afbreuk van vermogen of reputatie worden gedaan)
Free riding/parasiteren: in het kielzog van het bekende merk proberen te varen.
- Sub d: zonder geldige reden wordt van een teken ongerechtvaardigd voordeel getrokken uit
of afbreuk gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk.
, Uitputting: merkhouder kan zich niet verzetten tegen tweedehands verkoop of doorverkoop van zijn
merkartikelen. De eerste verkoop moet rechtmatig zijn, de verkopen die daarna volgen zijn uitgeput.
Dit geldt voor alle IE-rechten. Een merkhouder kan zich wel verzetten als de toestand van de waren
gewijzigd of verslechterd is, bijv. bier over houdbaarheidsdatum.
Voor verkrijging van een merkrecht is inschrijving van het merk bij het Benelux Bureau voor
Intellectuele Eigendom of bij het Europese merkenbureau verplicht: zonder merkinschrijving geen
merkrecht. Merkinschrijving kan worden geweigerd als het niet voldoet aan de vereisten. Het wordt
aangevraagd voor een of meer administratieve klassen van waren of diensten.
Onderscheidend vermogen: belangrijkste vereiste waaraan een merk moet voldoen om in het
merkenregister te kunnen worden ingeschreven. Het betekent dat het publiek er een merk in kan
herkennen. Inschrijving van een puur beschrijvend merk wordt geweigerd. Inburgering: een
aanvankelijk beschrijvend teken krijgt op den duur onderscheidend vermogen.
Verwatering/verwording tot soortnaam: merk is gebruikelijk geworden. Als een merk is verworden
tot soortnaam kan het geen merk meer zijn.
Een merkinschrijving is tien jaar geldig en kan onbeperkt met tien jaar worden verlengd. De
merkhouder moet dan wel zorgen dat het merk niet tot soortnaam verwordt en hij moet het merk
normaal blijven gebruiken.
Handelsnaamrecht: om onderscheidingsteken (naam) van onderneming zelf. Merkenrecht: teken ter
onderscheiding van de producten of diensten afkomstig van een onderneming. Er is vaak sprake van
samenloop van handelsnaamrecht en merkenrecht, maar dan moeten de rechten in dezelfde handen
zijn. Als een handelsnaam en merk in verschillende handen zijn en als ze te veel op elkaar lijken, dan
moet de jongste wijken. Een jongere handelsnaam moet wijken voor een ouder merk. Een oudere
handelsnaam hoeft niet te wijken voor een jonger merk.
Domeinnamen: namen verbonden aan internetadressen, veelal websites van ondernemingen.
Nationaal/generiek ‘top level’: bijv. .nl en ‘second level’: naam voor ‘top level’. ‘Second level’
domeinnamen kunnen worden aangevraagd bij de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland
(SIDN).
Hoofdstuk 3 Modellenrecht
Concurrentiebeding: overeenkomst waarin staat dat geen gebruik mag worden gemaakt van
bepaalde kennis die een werknemer via zijn werk gekregen heeft of dat de werknemer gedurende
bepaalde tijd niet met zijn oud-werkgever mag concurreren.
Tekeningen- en modellenrecht: tekening is tweedimensionale vormgeving en model is
driedimensionale vormgeving. Het (objectieve) recht inzake de bescherming van modellen in het
algemeen heet modellenrecht, het (subjectieve) recht op een tekening of model heet modelrecht. Er
is geen nationaal modellenrecht, wel een dat geldt voor de gehele Benelux en voor de gehele EU.
Hier is de HvJEU de hoogste rechter. Modelrecht is een overdraagbaar vermogensrecht.
Voor bescherming moet een model ‘een andere algemene indruk wekken’ dan oudere modellen.
Belangrijkste ratio modellenrecht: belonen en aanmoedigen van ontwerpen en op de markt brengen
van (nieuwe) gebruiksvoorwerpen in een nieuwe vormgeving door het geven van een tijdelijke
monopolie.
Beschermingsomvang: mate van gelijkenis die nodig is om inbreuk aan te nemen. Er is
modelrechtinbreuk als een ander voortbrengsel ‘bij de geïnformeerde gebruiker dezelfde algemene
indruk wekt’. Geïnformeerde gebruiker: tussen gemiddelde consument en vakman op dat gebied.
Een nieuw model moet een eigen karakter hebben. Bij beschermingsomvang moet rekening worden
gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van een product. Als
kenmerken van het uiterlijk van een voortbrengsel technisch bepaald zijn, mogen deze niet
meetellen bij de beoordeling van het al dan niet wekken van een andere algemene indruk. Dit is
zodat technologische innovatie niet wordt gehinderd door de omstandigheid dat uiterlijke
kenmerken worden beschermd. Techniek kan en mag alleen via het octrooirecht worden beschermd.
Uitputtingsregel: als een modellenrechtelijk beschermd product eenmaal door toestemming van de
Hoofdstukken Intellectuele eigendom
Hoofdstuk 1 Handelsnaamrecht
Handelsnaam: naam van een onderneming. Een handelsnaam is een goed, handelsnaamrecht is een
vermogensrecht (overdraagbaar, tezamen met de onderneming, en strekt ertoe de rechthebbende
stoffelijk voordeel te geven). Handelsnaamrecht bestaat zodra en zolang een handelsnaam wordt
gevoerd en bij het publiek bekend is.
Intellectuele eigendomsrecht heeft betrekking op niet-stoffelijke objecten. Intellectueel verwijst naar
het feit dat het gaat om bescherming van een prestatie van de menselijke geest. IE-rechten geven
rechthebbenden een beperkt aantal rechten. IE-recht is een absoluut recht: kan tegen iedereen
worden ingeroepen die het recht schendt.
Verwarringsgevaar: aard van de onderneming en plaats van de vestiging (hele gebied waar
onderneming actief is). Als een nieuwe onderneming met een gelijke naam actief wordt in hetzelfde
gebied en als dit een verwarring oplevert, moet de nieuwe onderneming wijken.
Bij een volledig beschrijvende handelsnaam geldt dat verwarringsgevaar vermoedelijk niet voldoende
is om gebruik ervan door een ander te verbieden. Dat kan mogelijk alleen als er sprake is van
(onrechtmatige) ‘bijkomende omstandigheden’. Als er bij een volledig beschrijvende handelsnaam
dus sprake is van verwarringsgevaar, levert dit vaak geen handelsnaaminbreuk.
Hoofdstuk 2 Merkenrecht
Er bestaat alleen een merkenrecht voor de gehele Benelux en de hele EU. De hoogste rechter in
merkenzaken is het HvJEU. De belangrijkste ratio voor merkenrecht is het voorkomen van verwarring
bij het publiek. Merkrecht: (subjectief) recht op een bepaald merk. Merkenrecht: (objectief) recht
voor bescherming van merken in het algemeen. Merkrecht is een overdraagbaar vermogensrecht,
een uitsluitend en absoluut recht.
Merkinbreuk (art. 2:20 BVIE):
- Sub a: gebruik van teken kan worden verboden, als:
o Teken gelijk aan merk: teken moet helemaal hetzelfde zijn. Bij een kleine aanpassing
geldt de regel al niet.
o In economische verkeer gebruikt: gebruik ‘in de handel’, niet een enkele
privéverkoop.
o Voor dezelfde waren of diensten als waarvoor het merk is ingeschreven.
Double identity: gebruik van een identiek teken voor identieke waren.
- Sub b: zonder verwarringsgevaar is er geen merkinbreuk. Bij gelijke of overeenstemmende
waren of diensten. Verwarringsgevaar kan het gevolg zijn van visuele, auditieve of
begripsmatige gelijkenis. Of er sprake is van gevaar voor verwarring wordt uitgegaan van de
‘gemiddelde consument’ van de betreffende waren of diensten.
- Sub c: bekend merk kan het gebruik van een teken verbieden, als:
o Publiek legt verband: het jongere teken roept het bekende oudere merk in
gedachten op bij de normaal geïnformeerde en redelijk omzichtige en oplettende
gemiddelde consument.
o Afbreuk doen (verwatering, afbreuk doen aan onderscheidend vermogen of
reputatie) of ongerechtvaardigd voordeel trekken (er hoeft gen verwarringsgevaar te
zijn of een afbreuk van vermogen of reputatie worden gedaan)
Free riding/parasiteren: in het kielzog van het bekende merk proberen te varen.
- Sub d: zonder geldige reden wordt van een teken ongerechtvaardigd voordeel getrokken uit
of afbreuk gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk.
, Uitputting: merkhouder kan zich niet verzetten tegen tweedehands verkoop of doorverkoop van zijn
merkartikelen. De eerste verkoop moet rechtmatig zijn, de verkopen die daarna volgen zijn uitgeput.
Dit geldt voor alle IE-rechten. Een merkhouder kan zich wel verzetten als de toestand van de waren
gewijzigd of verslechterd is, bijv. bier over houdbaarheidsdatum.
Voor verkrijging van een merkrecht is inschrijving van het merk bij het Benelux Bureau voor
Intellectuele Eigendom of bij het Europese merkenbureau verplicht: zonder merkinschrijving geen
merkrecht. Merkinschrijving kan worden geweigerd als het niet voldoet aan de vereisten. Het wordt
aangevraagd voor een of meer administratieve klassen van waren of diensten.
Onderscheidend vermogen: belangrijkste vereiste waaraan een merk moet voldoen om in het
merkenregister te kunnen worden ingeschreven. Het betekent dat het publiek er een merk in kan
herkennen. Inschrijving van een puur beschrijvend merk wordt geweigerd. Inburgering: een
aanvankelijk beschrijvend teken krijgt op den duur onderscheidend vermogen.
Verwatering/verwording tot soortnaam: merk is gebruikelijk geworden. Als een merk is verworden
tot soortnaam kan het geen merk meer zijn.
Een merkinschrijving is tien jaar geldig en kan onbeperkt met tien jaar worden verlengd. De
merkhouder moet dan wel zorgen dat het merk niet tot soortnaam verwordt en hij moet het merk
normaal blijven gebruiken.
Handelsnaamrecht: om onderscheidingsteken (naam) van onderneming zelf. Merkenrecht: teken ter
onderscheiding van de producten of diensten afkomstig van een onderneming. Er is vaak sprake van
samenloop van handelsnaamrecht en merkenrecht, maar dan moeten de rechten in dezelfde handen
zijn. Als een handelsnaam en merk in verschillende handen zijn en als ze te veel op elkaar lijken, dan
moet de jongste wijken. Een jongere handelsnaam moet wijken voor een ouder merk. Een oudere
handelsnaam hoeft niet te wijken voor een jonger merk.
Domeinnamen: namen verbonden aan internetadressen, veelal websites van ondernemingen.
Nationaal/generiek ‘top level’: bijv. .nl en ‘second level’: naam voor ‘top level’. ‘Second level’
domeinnamen kunnen worden aangevraagd bij de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland
(SIDN).
Hoofdstuk 3 Modellenrecht
Concurrentiebeding: overeenkomst waarin staat dat geen gebruik mag worden gemaakt van
bepaalde kennis die een werknemer via zijn werk gekregen heeft of dat de werknemer gedurende
bepaalde tijd niet met zijn oud-werkgever mag concurreren.
Tekeningen- en modellenrecht: tekening is tweedimensionale vormgeving en model is
driedimensionale vormgeving. Het (objectieve) recht inzake de bescherming van modellen in het
algemeen heet modellenrecht, het (subjectieve) recht op een tekening of model heet modelrecht. Er
is geen nationaal modellenrecht, wel een dat geldt voor de gehele Benelux en voor de gehele EU.
Hier is de HvJEU de hoogste rechter. Modelrecht is een overdraagbaar vermogensrecht.
Voor bescherming moet een model ‘een andere algemene indruk wekken’ dan oudere modellen.
Belangrijkste ratio modellenrecht: belonen en aanmoedigen van ontwerpen en op de markt brengen
van (nieuwe) gebruiksvoorwerpen in een nieuwe vormgeving door het geven van een tijdelijke
monopolie.
Beschermingsomvang: mate van gelijkenis die nodig is om inbreuk aan te nemen. Er is
modelrechtinbreuk als een ander voortbrengsel ‘bij de geïnformeerde gebruiker dezelfde algemene
indruk wekt’. Geïnformeerde gebruiker: tussen gemiddelde consument en vakman op dat gebied.
Een nieuw model moet een eigen karakter hebben. Bij beschermingsomvang moet rekening worden
gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van een product. Als
kenmerken van het uiterlijk van een voortbrengsel technisch bepaald zijn, mogen deze niet
meetellen bij de beoordeling van het al dan niet wekken van een andere algemene indruk. Dit is
zodat technologische innovatie niet wordt gehinderd door de omstandigheid dat uiterlijke
kenmerken worden beschermd. Techniek kan en mag alleen via het octrooirecht worden beschermd.
Uitputtingsregel: als een modellenrechtelijk beschermd product eenmaal door toestemming van de
