Samenvatting Doelgroepen hfst 1 t/m 8

Basisboek ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking
Grietje Haisma

Hoofdstuk 1. Hulpverlening aan mensen met een verstandelijke
beperking
Als je verstandelijk veel minder functioneert dan het gemiddelde word je
verstandelijk gehandicapt genoemd. Definitie is in paragraaf 2.2 te vinden.

1.2 Hulpverlening
- Welke vorm van hulpverlening iemand nodig heeft is afhankelijk van zijn
ondersteuningsvraag. De ernst van de beperking en de leeftijdsfase
beantwoorden voor het grootste gedeelte die vraag. Persoonlijke wensen en
mogelijkheden spelen ook een rol.
- De hulpverlening is erop gericht dat mensen met een verstandelijke beperking
en hun familie een zo normaal en kansrijk leven als mogelijk is te bieden.
- Hulpverlening is divers, iemand met een licht verstandelijke handicap heeft veel
minder hulp nodig dan iemand met een ernstig verstandelijke beperking.
- De VN heeft ‘standaardregels voor gelijke kansen’ opgesteld. Hierin staat
vastgesteld een lijn voor een normaal leven en de ondersteuning die hierbij nodig
is voor mensen met een verstandelijke beperking in de hele wereld. Overheden
baseren hun gezondheids/gehandicaptenbeleid op deze standaardregels.
- Bij ondersteuning worden 9 domeinen onderscheiden:
1. Ontwikkeling 4. Leven in de lokale samenleving 7. Gedrag
2. Opvoeding/onderwijs 5. Werken 8. Sociale activiteiten
3. Huishoudelijke activiteiten 6. Veiligheid/gezondheid 9.
Belangenbehartiging
Op deze gebieden wordt er gewerkt aan voorwaarden maken, aanvullen als de
capaciteiten ontbreken en overnemen als men hetzelf nog niet kan. Omgaan met
geld, huis schoonmaken. In welke domeinen is er extra hulp nodig of anders
gezegd: hoe antwoord kan worden gegeven op de actuele hulpvraag van de
cliënt.

1.3 Ontwikkelingen in de hulpverlening
- Opvattingen over mensen met een handicap zijn in de loop van de jaren
veranderd. Hierdoor zijn ook de zorg en ondersteuning veranderd en veranderen
nog steeds. Mensen met een handicap hebben tegenwoordig eigen rechten en
zeggenschap.
- Mensen die qua intelligentie forse beperkingen hebben noemen we
gehandicapt, verstandelijk gehandicapt, vroeger ook wel zwakzinnig of geestelijk
gehandicapt.
- Verschil tussen handicap en beperking: Bij het woord handicap is ook de
omgeving in opgenomen. In een op kennis gerichte samenleving lijk je
waarschijnlijk eerder verstandelijk gehandicapt. In een warme sociale omgeving
met een grote tolerantie voor mensen die anders zijn, wordt je minder snel als
gehandicapt betiteld. Een handicap is dus het gevolg van een beperking.
- Met een beperking kun je maatschappelijke rollen minder goed vervullen – de
handicap wordt veroorzaakt door gebrek aan rolcapaciteit. Sommige mensen met
een beperking zullen de rol van moeder, werknemer, echtgenote niet kunnen


1

, vervullen. Het is aan haar omgeving om met die beperking om te gaan, dit zal
haar handicap groter of kleiner maken.
- WMO, wet maatschappelijke ondersteuning: compensatie beginsel, je hebt recht
op compensatie.
- Levensbeschouwing: kind onvolwaardig, straf van god.
- Mensen met psychische klachten en verstandelijke vermogens werden niet
onderscheiden, de gezondheidszorg beschikte nog niet over medicijnen.
- Ook was er geen opvang voor de mensen, alleen in familiekring of inrichtingen
voor afwijkenden. Veraf van de samenleving, > hier was slechte zorg, hieruit is de
inspectie voortgekomen en krankzinnigenwet.
- Verstandelijke beperking: vroeger zwakzinnigen.
- Komst van de leerplicht deed inzien dan bepaalde mensen verstandelijke
tekorten hadden. Er ontstonden debilen en imbecielenscholen. Later sociale
werkplaatsen.

- De zaken die voor een gespleten ontwikkeling zorgden (er ontstonden betere
instituten, veel nieuwbouw, meer personeel, meer inzet deskundigen, anderzijds
meer de behoefte om zorg dichter bij huis met behoud van
opvoedingsverantwoordelijkheid van ouders en behoud familiecontacten):
Opkomst ouderverenigingen, toenemende welvaart, stijgende kwaliteit
gezondheidszorg. Er kwamen dagverblijven, kleinere woon en zorginstellingen.
- In 1971 verklaring van de rechten van verstandelijke gehandicapten door de VN.
Er kwam meer aandacht voor achtergronden waarop de zorg gebaseerd werd.
- Na 1981 acceptatie handicap en de relatie meer in de aandacht. Acceptatie dat
de beperking medisch of pedagogisch niet opgeheven kon worden.
- Normalisatie: ritme en vorm van het leven gelijk trekken aan dat van andere
mensen.
- Integratie: ze meer bij de gewone samenleving te betrekken.
- Acceptatie: beperkingen accepteren.
- Na 1990 kreeg dit ^ vorm: leven als anderen, met anderen, geaccepteerd door
anderen.
- Ouderorganisaties hebben nota’s opgericht: mensen met mogelijkheden en
gewoon doen.
- Uitgangspunten in beleid: volwaardig burgerschap, cliëntensoevereiniteit,
autonomie, eigen keuzes.

1.4 De rol van de samenleving
- Marktdenken: voorzien in een behoefte waar vraag naar is.
- Meer verantwoordelijkheid bij individuele persoon > denk aan PGB.
- Technische ontwikkelingen in de hulpverlening, ook een ontwikkeling van kennis
die de zorgaanbieders in staat stelt de zorgverlening anders te organiseren en
deze op een hoger peil te tillen.

- De manier van kijken naar mensen met een handicap hangt af van je eigen
individuele ervaringen met personen in je familie of op school. Hoe meer mensen
met een beperking je ziet, hoe meer je ziet dat beperkingen tussen mensen
verschillen.
- Tegenwoordig wordt er meer naar het individu gekeken en minder


2