Introductie ISW
HC1: De Protestantse Werkethiek
Klassieke theorievorming over verschillen in sociaal-economische status: Max Weber
Marx: Verschillen in rijkdom, aanzien en macht zijn terug te voeren op klassen-positie van
mensen.
Max Weber zoekt ook buiten ec.-pol structuur naar
oorzaken van de verschillen
- Klasse-verschillen waren er nog niet maar de
verschillen kwamen voort uit religie
- Verschillen in rijkdom hebben een oorsprong in
een protestantse werkethiek die spoort met een
kapitalistische mentaliteit.
Benjamin Franklin (1748) noemde arbeid een roeping/plicht.
Weber: KWE (Katholieke WerkEthiek) naar PWE (Protestantse WerkEthiek)
KWE Katholicisme:
- Arbeid minder belangrijk dan contemplatie (Thomas van Aquino)
- Renteverbod
PWE Calvijn:
- Arbeid als plicht
- Rente, handel en winst toelaatbaar
PWE: 4 protestantse stromingen
1. Piëtisme (Dld laat 17e –midden 18e)
2. Methodisme (UK, US midden 18e eeuw – nu)
3. Baptistische secten
Mennonieten (NL, US midden 16e eeuw - nu)
Quakers (UK, US midden 17e eeuw - nu)
4. Calvinisme (Fr, Scotl, NL, US midden 16e eeuw – nu)
“Toetsen staat van genade aan eigen positie in de wereld”
Calvijn:
- Menselijke slechtheid
- Beperkte redding
- Geen sacramenteel heil
- Predestinatie
Weber concludeert:
- Innerlijke eenzaamheid
- Pessimistisch individualisme
,Nederlanden in de 17e eeuw
- Sterk verstedelijkt
- “Rijk” > Ongeveer 15% was arm, maar dit was weinig vergeleken met andere landen
- Magneet voor immigranten
- Politieke grootmacht
- En zeer Calvinistisch
PWE-debat: 8 punten
1. Calvijn’s arbeidsopvatting breuk met traditie
2. ME: renteverbod werkzaam
3. ME: handel en winst moreel verwerpelijk
4. KWE
5. Predestinatieleer/PWE heeft maatschappelijke effecten
6. Calvinisme begunstigt kapitalisme
7. NL Staatsvorm begunstigt kapitalisme
8. Andere niet-religieuze factoren dominant
Buitenreligieuze factoren rijkdom in Nederland
Geografie
- Goede waterwegen: handel
- Centrale ligging op noord zuid as
- Goede grond: voedsel, zuivel!
- Verstedelijkt > vanwege goede aanvoer van voedsel
Innovaties
- Scheepsbouw
- Financiën > goed op orde
- Instroom kapitaal en arbeid 1585 > Na inval Spanje veel Antwerpers naar NL met geld
en spullen.
- Geld niet in land
Politiek
- Geen geldverslindend hof > Eerste land zonder koning
- “Succesvolle” kolonisatoren
- Buitenland zwak
Mentaliteit
- Nederlanders “altijd” al nijver
- Burgerlijk land: investeer i.p.v. verteer
- Calvinisme moedigt spaarzaamheid wel aan.
, Belang Weber
Weber:
- PWE: briljante, “interdisciplinaire” theorie, maar overschaduwd door ander
(historisch) onderzoek
- Weber’s theorie ”onwaarschijnlijk”
- Moderne theorievorming zoekt verklaringen voor verschillen in rijkdom en sociale
status niet meer in religieuze hoek
Historici zijn het niet eens met Weber.
Weber: PWE
Historici: NL, welvaart in Gouden Eeuw, nauwelijks effect van religieuze opvattingen,
protestanten wel vlijtig en spaarzaam.
HC1: De Protestantse Werkethiek
Klassieke theorievorming over verschillen in sociaal-economische status: Max Weber
Marx: Verschillen in rijkdom, aanzien en macht zijn terug te voeren op klassen-positie van
mensen.
Max Weber zoekt ook buiten ec.-pol structuur naar
oorzaken van de verschillen
- Klasse-verschillen waren er nog niet maar de
verschillen kwamen voort uit religie
- Verschillen in rijkdom hebben een oorsprong in
een protestantse werkethiek die spoort met een
kapitalistische mentaliteit.
Benjamin Franklin (1748) noemde arbeid een roeping/plicht.
Weber: KWE (Katholieke WerkEthiek) naar PWE (Protestantse WerkEthiek)
KWE Katholicisme:
- Arbeid minder belangrijk dan contemplatie (Thomas van Aquino)
- Renteverbod
PWE Calvijn:
- Arbeid als plicht
- Rente, handel en winst toelaatbaar
PWE: 4 protestantse stromingen
1. Piëtisme (Dld laat 17e –midden 18e)
2. Methodisme (UK, US midden 18e eeuw – nu)
3. Baptistische secten
Mennonieten (NL, US midden 16e eeuw - nu)
Quakers (UK, US midden 17e eeuw - nu)
4. Calvinisme (Fr, Scotl, NL, US midden 16e eeuw – nu)
“Toetsen staat van genade aan eigen positie in de wereld”
Calvijn:
- Menselijke slechtheid
- Beperkte redding
- Geen sacramenteel heil
- Predestinatie
Weber concludeert:
- Innerlijke eenzaamheid
- Pessimistisch individualisme
,Nederlanden in de 17e eeuw
- Sterk verstedelijkt
- “Rijk” > Ongeveer 15% was arm, maar dit was weinig vergeleken met andere landen
- Magneet voor immigranten
- Politieke grootmacht
- En zeer Calvinistisch
PWE-debat: 8 punten
1. Calvijn’s arbeidsopvatting breuk met traditie
2. ME: renteverbod werkzaam
3. ME: handel en winst moreel verwerpelijk
4. KWE
5. Predestinatieleer/PWE heeft maatschappelijke effecten
6. Calvinisme begunstigt kapitalisme
7. NL Staatsvorm begunstigt kapitalisme
8. Andere niet-religieuze factoren dominant
Buitenreligieuze factoren rijkdom in Nederland
Geografie
- Goede waterwegen: handel
- Centrale ligging op noord zuid as
- Goede grond: voedsel, zuivel!
- Verstedelijkt > vanwege goede aanvoer van voedsel
Innovaties
- Scheepsbouw
- Financiën > goed op orde
- Instroom kapitaal en arbeid 1585 > Na inval Spanje veel Antwerpers naar NL met geld
en spullen.
- Geld niet in land
Politiek
- Geen geldverslindend hof > Eerste land zonder koning
- “Succesvolle” kolonisatoren
- Buitenland zwak
Mentaliteit
- Nederlanders “altijd” al nijver
- Burgerlijk land: investeer i.p.v. verteer
- Calvinisme moedigt spaarzaamheid wel aan.
, Belang Weber
Weber:
- PWE: briljante, “interdisciplinaire” theorie, maar overschaduwd door ander
(historisch) onderzoek
- Weber’s theorie ”onwaarschijnlijk”
- Moderne theorievorming zoekt verklaringen voor verschillen in rijkdom en sociale
status niet meer in religieuze hoek
Historici zijn het niet eens met Weber.
Weber: PWE
Historici: NL, welvaart in Gouden Eeuw, nauwelijks effect van religieuze opvattingen,
protestanten wel vlijtig en spaarzaam.
