Samenvatting Maatschappijwetenschappen Seneca Hoofdstuk 4: Onderzoeksvaardigheden

Samenvatting Maatschappijwetenschappen
SE-1
2022-2023
Seneca
Onderzoeksvaardigheden
Hoofdstuk 4.1: Doen van onderzoek
Theoretisch deel van een onderzoek
Het theoretische deel van een onderzoek bestaat uit goed nadenken en inlezen. Er wordt nagedacht over variabelen,
hypothesen en modellen. Hiervoor is een literatuurstudie nodig. Hierbij worden bestaande theorieën en onderzoeken
bestudeerd en daarop wordt het nieuwe onderzoek gebaseerd.



Bronnen selecteren
Er zijn verschillende soorten bronnen, zoals wetenschappelijke studies van het SCP, de WRR of statistische informatie van
het CBS. Het doel van deze bronnen is om zo objectief mogelijk te zijn. Er zijn ook bronnen waarin vooral een subjectieve
mening wordt gepresenteerd, zoals columns, ingezonden brieven of tweets. Een informatiebron is objectief indien de
verstrekte informatie gebaseerd is op wetenschappelijke bevindingen en feiten en niet op subjectieve meningen en
(voor-)oordelen.

De objectiviteit van een informatiebron kan onder andere worden bepaald door de volgende vragen:

 Wat is het doel van het geschrevene?
 Wat is de bredere context van het geschrevene?
 Hoe zijn woorden en illustraties/afbeeldingen gekozen?
 Waar, wanneer en door wie is de informatie tot stand gekomen? Op welke wijze zijn informatiebronnen
verzameld?



Betrouwbaarheid en representativiteit van informatiebronnen
Bij het selecteren van bronnen moet je rekening houden met de betrouwbaarheid en representativiteit van een bron. Een
informatiebron is betrouwbaar als er zoveel mogelijkheid zekerheid bestaat dat de geleverde informatie correct is. Deze
zekerheid wordt bepaald door de volgende factoren:

 Gedegenheid
 Kwaliteitscontrole en controleerbaarheid
 Bevestiging (is de informatie ook door andere bronnen bevestigd)

Een representatieve informatiebron verstrekt informatie op een zo volledig mogelijke weerspiegeling van het
maatschappelijk verschijnsel of de groep waar het om gaat. Een niet representatieve bron richt zich op unieke en specifieke
gevallen.



Onderzoeksvragen
Een onderzoeksvraag dient om richting te geven. Deze vraag is vaak niet met ja of nee te beantwoorden, maar gaat meestal
over verschillende alternatieven, verklaringen of beschrijvingen. In het theoriegedeelte van een onderzoek worden
argumenten gegeven die de hypotheses die hieruit volgen onderbouwen en inzichtelijk maken. De twee bekendste soorten
onderzoeksvragen zijn:

 Beschrijvende vragen: Hierbij wil een onderzoeker meer weten over het maatschappelijke vraagstuk. Hij doet
onderzoek naar vragen die beginnen met “Wanneer…”, “Hoeveel…”, “Hoe…” en “Welke…”.
 Verklarende vragen: een onderzoeker wil bij dit soort onderzoek verbanden tussen variabelen verklaren. Hierbij
horen vragen als “Waarom…” en “Waardoor…” en zo wordt er gezocht naar achtergronden en oorzaken. Oorzaak-
gevolgrelaties zijn de wenselijke uitkomsten van zo’n onderzoek.



Meetinstrumenten
Om onderzoeksvragen te beantwoorden, worden er meerdere meetinstrumenten ingezet, zoals een interview of een
enquête. Interviews zijn persoonlijker en worden vaak face-to-face afgenomen. Enquêtes worden bij grotere aantallen
personen afgenomen dan interviews, vaak via een computer. Ze zijn minder persoonlijk dan interviews.

Kwantitatief en kwalitatief onderzoek

1

, Samenvatting Maatschappijwetenschappen
SE-1
2022-2023
Seneca
Onderzoeksvaardigheden
Kwantitatief onderzoek is onderzoek naar onderzoeken die kwantificeerbaar, telbaar zijn. Kwalitatief onderzoek gaat bij
uitstek om zaken die niet te kwantificeren is.

Enquêtes is een voorbeeld van een onderzoek waarbij het gaat om kwantiteit, hoeveelheid en daar horen dan cijfermatige
resultaten bij.

Bij kwalitatief onderzoek gaat het meer om achterliggende beweegredenen. Het is meer gericht op ervaringen, motivaties
en beweegredenen van mensen. Bij dit type onderzoek zijn cijfers minder belangrijk dan bij kwantitatief onderzoek. Het
voordeel hiervan is dat dit meer genuanceerde informatie op kan leveren. Interviews zijn hierbij een goed voorbeeld als
meetinstrument.



Enquête
Personen die meedoen aan een wetenschappelijk onderzoek of een enquête worden respondenten genoemd. Door het
stellen van gesloten vragen of meerkeuzevragen kan een enquête een manier zijn waarop een grote hoeveelheid data
geanalyseerd kan worden. Vragen in een enquête moeten eenduidig zijn. Ook de volgorde van de vragen is belangrijk,
omdat volgorde een suggestieve invloed kan hebben.



Interview
Met een interview kun je meer dieperliggende informatie van de geïnterviewde krijgen dan bij een enquête. Het is echter
wel tijdsintensiever. In een interview worden vaak open vragen gesteld. Niet iedereen interpreteert de antwoorden op
dezelfde manier. Subjectiviteit ligt dan ook op de loer.



Observatie
Bij een observatie zal een onderzoeker bestuderen hoe mensen zich in werkelijkheid gedragen. Dit kan een specifieke
situatie zijn, maar ook het ‘hele leven’ zijn. Een onderzoeken kan er voor kiezen om als deelnemer van een geobserveerde
groep mee te doen (participerende observatie), maar een onderzoeker kan ook alleen observeren.



Experiment
Bij een sociaalwetenschappelijk experiment wordt gedrag van een zogeheten proefpersoon in een gecontroleerde
omgeving gemeten. Dit is het meest strenge meetinstrument in de wetenschap.



Metastudie
Als een onderzoeker bestaande data analyseert en daar conclusies uit trekt of een vergelijking maakt tussen verschillende
onderzoeken, dan noemen we dat metastudie of meta-analyse. In dit type onderzoek is het doel om met meer zekerheid
iets te zeggen over een bepaald effect.




2