Het scheepsjournaal van Bontekoe, Willem
Ysbrantsz
Hertaald door Lennart Nijgh
Inhoud:
1. Samenvatting en analyse
2. Past het boek bij de tijd?
3. Eigen mening
, 1. Samenvatting en analyse
Samenvatting:
In 28 december 1618 vertrok Bontekoe als schipper van het schip
Nieuw Hoorn van Texel naar Bantam op Java. Er waren 206
bemanningsleden. De reis ging eerst vrij voorspoedig: het schip voer
langs de punt van Brazilië, en arriveerde eind mei 1619 bij Kaap de
Goede Hoop. Hier werd niet aangelegd, wegens het slechte weer en
omdat er nog genoeg voorraden waren. Het schip deed vervolgens 21
dagen Réunion en negen dagen Sancta Maria aan en vertrok daar op
8 september. In de loop van de reis overleden 17 mensen, zodat er
189 over waren toen het schip in de buurt van Sumatra was gekomen.
Op 19 november 1619 raakte door onvoorzichtigheid van
botteliersmaat Keelemeyn een vat brandewijn in brand en daarna de
smidskolen. Een half uur nadat de brand geblust leek laaide deze
weer op; de kolen waren blijven smeulen. Er waren 360 halve vaten
buskruit op het schip, deels voor verdediging onderweg, deels voor
transport naar Oost-Indië. Tijdens de brand stelde Bontekoe voor dit
deel van de lading overboord te zetten, maar koopman Hein Rol was
daar eerst tegen omdat het kruit nog nodig kon zijn als het schip nog
aangevallen zou worden door Spaanse schepen. Nadat de brand zich
had uitgebreid ging een aantal bemanningsleden zonder
toestemming van boord in een (kleinere) boot en een sloep in plaats
van te helpen blussen. Bontekoe beschouwde dit als drossen, dat wil
zeggen deserteren, hoewel Hein Rol, die boven Bontekoe stond, er
ook bij was. De resterende bemanning begon alsnog het kruit
overboord te zetten, maar de brand bereikte het nog aanwezige kruit
en het schip explodeerde. Van de 119 personen die nog aan boord
waren overleefden maar twee het: Bontekoe, die zwaargewond
raakte, en de jongeman Hermen van Kniphuysen. Ze werden door de
boot aan boord genomen. Het aantal overlevenden was daarmee 46