Aardrijkskunde samenvatting H3 Zuid-Amerika

3.2 Landschappen

Aantekeningen (powerpoints)
Reliëf
● Hooggebergte: 1500m of hoger
● Middelgebergte: 500m tot 1500m
● Heuvelland: 200m tot 500m
● Laagland: 200m of lager
Jong gebergte:
● Puntelig & stekelig
● 60 miljoen jaar geleden begonnen te ontwikkelen
Oud gebergte:
● Later geworden door verwering & erosie
● Ronde vormen
● 250/300m jaar geleden begonnen met vormen
Plooiingsgebergte: Op plekken waar twee platen met elkaar botsen.
Breukgebergte met horsten en slenken: Op plekken waar twee platen uit elkaar drijven.
● Horst: Stukken continent die blijven ‘drijven’.
● Slenk: Stukken continent die ‘wegdrijven/wegzakken’.
Subductie vulkanisme → stratovulkanen
● steile vulkanen
Hot spot vulkanisme → schildvulkanen
● ronde vulkanen




Bekkens: Lagere gedeelten waar sedimentatie plaatsvindt.
Voorlandekken: Laagte die ontstaat doordat het gebergte de plaat erachter in de mantel drukt.
Ersten: Gesteente dat een economisch winbare concentratie van een bepaalde delfstof bevat.
Bauxiet: Grondstof voor aluminium
● Er zitten veel mineralen in de grond.
● Die mineralen worden door regenval weggespeold (of lossen op).
● IJzer en aluminium lossen niet goed op en blijven over.
● Deze worden weggespoeld naar een laag waar ze ‘inspoelen’.
○ Deze laag het ‘lateriet’.
● Deze laag verhardt en wordt een sedimentgesteente (bauxiet).
Andes = Jong gebergte
Schilden = Oud gebergte
Bekken die plakton & bacteriën sedimenteren onder zuurstofarme omstandigheden.
● Druk wordt steeds groter door nieuw laagjes sediment.
Combineren:

, ● Nazcaplaat - oceanische korst
● subductie - aardbevingen en explosieve vulkanen
● andesiet - stollingsgesteente
● Altiplano - intramontane hoogvlakte
● voorlandbekken - sedimentgesteente
● Zuid-Amerikaplaat - continentale korst
● oostzijde continent - tektonische rust
● hoogland Guyana - schild
● Orinoco - laagland
● bauxiet - chemische verwering
● lithium - zoutmeer
Bij de vorming van het Andesgebergte ontstond aan de oostkant van het gebergte een zogenaamd
voorlandbekken. Ontstaanswijze:
1. Een oceanische plaat perste zich onder een continentale plaat.
2. Naast plooiing wordt de wegduikende plaat afgeschraapt. Hierdoor hoopt zich bij de
plaatgrens veel materiaal op.
3. De korst wordt er dikker en zwaarder.
4. Door het gewicht van dit gesteente zakt de continentale aardplaat iets dieper in de mantel
waardoor ook in het voorland van het gebergte bodemdaling optreedt.
5. Er ontstaat zo een bekken parallel aan het gebergte.
6. In de loop der tijd wordt dit bekken natuurlijk weer deels opgevuld met afbraakmateriaal van
het omringende gebergte.

Theorie boek

West: Actieve continentrand
Zuid-Amerika bestaat uit meerdere tektonische platen:
● Vasteland: Zuid-Amerikaanse plaat & zuidelijk deel van de Caribische plaat
Subductie: Het wegduiken van oceaanbodem in de aardmantel.
● Oceanische korst van de Nazcaplaat e de Antarctische plaat duiken weg onder de
continentale korst van Zuid-Amerika.
● Gevolg: Aardbevingen, actief vulkanisme & gebergtevorming.
○ Stollingsgesteente andesiet komt voor in het Andesgebergte (tektonische onrust).
■ Andesiet: Stollingsgesteente dat ontstaat bij vulkaanuitbarstingen in
subductiezones.
Andes: Hooggebergte dat in het noordwesten uit meerdere bergketens bestaat.
● Bij vorming Andesgebergte ontstond aan de oostkant het voorlandbekken
● Wegduikende plaat creëert zelf een laagte en trekt het aangrenzende land mee.
● In deze laag verzamelt zich sediment dat door verwering en erosie van het groeiende
Andesgebergte aan de westkant af komt.
● Voorlandbekken blijft diep genoeg om meer sediment op te vangen.
● Altiplano (oorsprong voorlandbekken) is tijdens de vorming van de Andes opgetild.
Westkust:
● Vulkanische activiteiten niet overal even groot.
● Subductie verloopt moeilijker, de onderduikende plaat schuit bijna vlak onder de continentale
korst.
● Vervorming van gesteente, geen vulkanisme