Hoofdstuk 1 ontscholing en verschoolsing
Meijer bespreekt eerst twee uitkomsten van de recente onderwijsvernieuwingen:
- verschoolsing
- ontschoolsing
Twee vormen van verschoolsing:
Kinderen zijn steeds meer uren op school, buiten de lesuren om.
1. voor-en vroegschoolse educatie
2. de brede school
De overheid heeft de verantwoordelijkheid voor het regelen van opvang
voor en na schooltijd bij scholen gelegd. Meijer noemt de samenwerking
tussen school met sportculbs etc. ‘vermakting van het onderwijs’. De
ouders zijn dan de consument, scholen zetten een product in de markt.
Regelmatig wordt ‘vrijheid van onderwijs’ gezien als een economisch
model voor vrijheid van schoolkeuze voor ouders. Meijer noemt dit echter
aanslag op vrijheid van kinderen. Door dergelijke ontwikkelingen lijkt het
onderwijs steeds meer op een ‘total institution’.
Brede school heeft naast taak onderwijzen ook allerlei maatschappelijke
functies gekregen. Instanties in school bijeen gebracht hebben taak
gekregen de scoiale ongelijkheid te bestrijden. School is multifunctioneel
centrum geworden wat ook ontscholing genoemd kan worden.
(paradoxaal: meer school minder scholing, verscholing – ontscholing)
Argumenten voor brede school:
- kinderen vinden het aanbod leuk
- kinderen zijn juist wel vrij
- het is handig
- achterstandskinderen krijgen nu ook mogelijkheden
Verdediging:
- achterhaald idee over vrije tijd van kinderen
- romantisch idee over vrije tijd van kinderen
Zelfde argumenten en verdediging worden ook gegeven voor VVE-
programma’s.
Beide vormen van verscholing (VVE+brede school) worden met het sociaal-
politiek motief van achterstandsbestrijding verdedigd. Opmerkelijk want hoge
SES kinderen hebben met meest voordeel dus worden de sociaal economische
verschillen juist groter. Volgens Meijer is er de onhoudbare aanname dat
onderwijs het middel bij uitstek is voor maatschappelijke verandering en
maatschappelijke gelijkheid.
Verschoolsing betekent sowieso inperking van de vrijheid van kinderen.
Twee vormen van ontschoolsing
1. Leerplan en lestijd
School is minder school geworden door alle maatschappelijke functies en
taken. Vanuit politiek steeds meer gehamerd op belang van onderwijs
zonder dat de betekenis van kennis- en cultuuroverdracht goed wordt
begrepen. Er wordt een uitdijende verzameling waarden en normen aan
school toegeschreven.
, Een van de manieren waarop ontscholing van de school zich volstrekt is
door de claim op het leerplan en de lestijd vanuit allerlei
maatschappelijke belangen.
’80 buitenschoolse, maatschappelijke taken en functies onderwijs binnen
halen
’90 maatschappelijk werk, culturele instellingen, politieposten binnen
onderwijs. Educaties en leerplan raken inhoud van onderwijs. SLO 1989
formuleert dat er 25 grotere en kleinere educaties toegang willen tot
onderwijs. Dat educaties in het leerplan moeten staat vast. Er wordt niet
stilgestaan bij de vraag óf die educaties wel toegang moeten hebben tot
onderwijs. Alleen de uitvoering staat ter discussie, als vak apart of
geïntegreerd. In jaren ’90 werden deze educaties ‘vakoverstijgende doelen’
of ‘thema’s’ genoemd.
Pedagogische opdracht moest ook een plaats krijgen in het ondewijs. Ook
wel waardeneducatie genoemd. Verschil met andere educaties is de
poltieke kracht. Milieueducatie en gezondheidseducatie werden snel
toegelaten door onderwijs omdat ministers dit als beleidsinstrumenten
zagen en er dus geld in wilden steken. Reden: geklaag over moreel verval
en toename geweld en criminaliteit. Onderwijs moet zorgen voor herstel
van waarden en normen (pedagogische opdracht), omdat thuis daarin
tekort zou schieten.
Er ontstaat een grote tegenstelling tussen educatie en opvoeding (zie
schema blz. 30). De taak van de opvoeding wordt meer overgeheveld naar
de school. De centrale opdracht en het hart van de school wordt steeds
minder begrepen.
2. nieuw leren en levenslang leren
Er heeft verschuiving plaatsgevonden van sturing door leraar naar
zelfsturing leerling en daardoor verschuiving in inhoud en doelstelling. Van
(vak) kennis en inzicht naar verwerven van vaardigheden, competenties.
Vooral algemene vaardigheden zoals leren samenwerken en leren
reflecteren. Minder nadruk op vakbekwaamheid leraren veel nadruk op
relatie en reflectie.
Ontscholing: de buitenwereld dringt de school zodanig binnen dat de
kritische afstand tussen school en wereld wordt opgeheven. Ook
andersom; leren wordt gezien als iets dat het hele leven en de hele
samenleving moet doordringen = levenslang leren. (evenals lerende
organisaties)
Leraar moet schakelen van onderwijzen naar leren. Hij moet professionele
reflective practitioner zijn gespitst op ontwikkeling nieuwe competenties.
Leerling is in nieuwe leren deelnemer die participeert in kennisproductie.
Economisering van onderwijs zorgt voor ontscholing.
Kritiek nieuwe leren en competentiegerichte onderwijs
Vanuit leraren:
leraren zien de vernieuwingen als afbraak van onderwijs doordat
vakdeskundigheid en liefde voor het vak in de kenl is gekomen.
Vanuit leerlingen:
Meijer bespreekt eerst twee uitkomsten van de recente onderwijsvernieuwingen:
- verschoolsing
- ontschoolsing
Twee vormen van verschoolsing:
Kinderen zijn steeds meer uren op school, buiten de lesuren om.
1. voor-en vroegschoolse educatie
2. de brede school
De overheid heeft de verantwoordelijkheid voor het regelen van opvang
voor en na schooltijd bij scholen gelegd. Meijer noemt de samenwerking
tussen school met sportculbs etc. ‘vermakting van het onderwijs’. De
ouders zijn dan de consument, scholen zetten een product in de markt.
Regelmatig wordt ‘vrijheid van onderwijs’ gezien als een economisch
model voor vrijheid van schoolkeuze voor ouders. Meijer noemt dit echter
aanslag op vrijheid van kinderen. Door dergelijke ontwikkelingen lijkt het
onderwijs steeds meer op een ‘total institution’.
Brede school heeft naast taak onderwijzen ook allerlei maatschappelijke
functies gekregen. Instanties in school bijeen gebracht hebben taak
gekregen de scoiale ongelijkheid te bestrijden. School is multifunctioneel
centrum geworden wat ook ontscholing genoemd kan worden.
(paradoxaal: meer school minder scholing, verscholing – ontscholing)
Argumenten voor brede school:
- kinderen vinden het aanbod leuk
- kinderen zijn juist wel vrij
- het is handig
- achterstandskinderen krijgen nu ook mogelijkheden
Verdediging:
- achterhaald idee over vrije tijd van kinderen
- romantisch idee over vrije tijd van kinderen
Zelfde argumenten en verdediging worden ook gegeven voor VVE-
programma’s.
Beide vormen van verscholing (VVE+brede school) worden met het sociaal-
politiek motief van achterstandsbestrijding verdedigd. Opmerkelijk want hoge
SES kinderen hebben met meest voordeel dus worden de sociaal economische
verschillen juist groter. Volgens Meijer is er de onhoudbare aanname dat
onderwijs het middel bij uitstek is voor maatschappelijke verandering en
maatschappelijke gelijkheid.
Verschoolsing betekent sowieso inperking van de vrijheid van kinderen.
Twee vormen van ontschoolsing
1. Leerplan en lestijd
School is minder school geworden door alle maatschappelijke functies en
taken. Vanuit politiek steeds meer gehamerd op belang van onderwijs
zonder dat de betekenis van kennis- en cultuuroverdracht goed wordt
begrepen. Er wordt een uitdijende verzameling waarden en normen aan
school toegeschreven.
, Een van de manieren waarop ontscholing van de school zich volstrekt is
door de claim op het leerplan en de lestijd vanuit allerlei
maatschappelijke belangen.
’80 buitenschoolse, maatschappelijke taken en functies onderwijs binnen
halen
’90 maatschappelijk werk, culturele instellingen, politieposten binnen
onderwijs. Educaties en leerplan raken inhoud van onderwijs. SLO 1989
formuleert dat er 25 grotere en kleinere educaties toegang willen tot
onderwijs. Dat educaties in het leerplan moeten staat vast. Er wordt niet
stilgestaan bij de vraag óf die educaties wel toegang moeten hebben tot
onderwijs. Alleen de uitvoering staat ter discussie, als vak apart of
geïntegreerd. In jaren ’90 werden deze educaties ‘vakoverstijgende doelen’
of ‘thema’s’ genoemd.
Pedagogische opdracht moest ook een plaats krijgen in het ondewijs. Ook
wel waardeneducatie genoemd. Verschil met andere educaties is de
poltieke kracht. Milieueducatie en gezondheidseducatie werden snel
toegelaten door onderwijs omdat ministers dit als beleidsinstrumenten
zagen en er dus geld in wilden steken. Reden: geklaag over moreel verval
en toename geweld en criminaliteit. Onderwijs moet zorgen voor herstel
van waarden en normen (pedagogische opdracht), omdat thuis daarin
tekort zou schieten.
Er ontstaat een grote tegenstelling tussen educatie en opvoeding (zie
schema blz. 30). De taak van de opvoeding wordt meer overgeheveld naar
de school. De centrale opdracht en het hart van de school wordt steeds
minder begrepen.
2. nieuw leren en levenslang leren
Er heeft verschuiving plaatsgevonden van sturing door leraar naar
zelfsturing leerling en daardoor verschuiving in inhoud en doelstelling. Van
(vak) kennis en inzicht naar verwerven van vaardigheden, competenties.
Vooral algemene vaardigheden zoals leren samenwerken en leren
reflecteren. Minder nadruk op vakbekwaamheid leraren veel nadruk op
relatie en reflectie.
Ontscholing: de buitenwereld dringt de school zodanig binnen dat de
kritische afstand tussen school en wereld wordt opgeheven. Ook
andersom; leren wordt gezien als iets dat het hele leven en de hele
samenleving moet doordringen = levenslang leren. (evenals lerende
organisaties)
Leraar moet schakelen van onderwijzen naar leren. Hij moet professionele
reflective practitioner zijn gespitst op ontwikkeling nieuwe competenties.
Leerling is in nieuwe leren deelnemer die participeert in kennisproductie.
Economisering van onderwijs zorgt voor ontscholing.
Kritiek nieuwe leren en competentiegerichte onderwijs
Vanuit leraren:
leraren zien de vernieuwingen als afbraak van onderwijs doordat
vakdeskundigheid en liefde voor het vak in de kenl is gekomen.
Vanuit leerlingen:
