Samenvatting Internationaal Publiekrecht Week 5

WEEK 5 – Internationale Aansprakelijkheid

Een internationaal rechtssubject dat een op hem rustende internationale verplichting schendt, kan
op basis van internationaal recht aansprakelijk worden gesteld. De voorwaarden en gevolgen van
deze aansprakelijkheid worden geregeld door het internationale aansprakelijkheidsrecht. Het is van
groot belang voor de toepassing en effectuering van internationaal recht. Het verbindt de schending
van een verplichting met een plicht tot rechtsherstel.

Aansprakelijkheid van Staten

In beginsel is staatsaansprakelijkheid gewoonterecht: dit is in hoofdlijnen neergelegd in de ‘artikelen
inzake staatsaansprakelijkheid’ van de ILC.

Doelen van aansprakelijkheid
- Rechtsherstel
o Van partij(en) die in hun recht zijn geraakt
o Toestand zoals die voor de schending was, moet zoveel mogelijk worden benaderd
- Handhaving van de relevante regel
o Een van de belangrijkste rechtsgevolgen van onrechtmatige daad in internationaal
recht is beëindiging van de onrechtmatige daad. Aansprakelijkheidsrecht eist dus dat
de onrechtmatige daad wordt beëindigd
- Preventie

Stappenplan
- Stap 1
o Art. 1: als er een internationale onrechtmatige daad is, dan is er een internationale
verantwoordelijkheid voor de staat
- Stap 2
o Wanneer is er een internationale onrechtmatige daad?  art. 2 geeft 2 vragen
 Is er een doen/nalaten in strijd met een internationale verplichting?
 Is deze toerekenbaar aan de staat onder internationaal recht?
- Stap 3
o Wanneer is er een breuk van een internationale verplichting?
 Art. 12 e.v.
- Stap 4
o Wanneer is er een toerekenbare daad?
 Art. 4  staatsorganen
 Art. 5  Particulieren
 Due dilligence?
- Stap 5
o Is er een rechtvaardiging?
 Art. 22 e.v.
- Stap 6
o Rechtsherstel
- Stap 7
o Kan deze partij aansprakelijkheid inroepen?

Stap 1
- Art. 1: Responsibility of a State for its internationally wrongful acts
o Every internationally wrongful act of a State entails the international responsibility of
that State

, Stap 2
- Art. 2: Elements of an internationally wrongful act of a state
o There is an internationally wrongful act of a state when conduct consisting of an
action or omission
 Is attributable to the state under international law; and
 Constitutes a breach of an international obligation of a state
- Er moet sprake zijn van een handeling (of nalaten) in strijd met een op die staat rustende
internationale verplichting (dit is stap 3)
o Staat handelt in strijd met hetgeen op grond van de verplichting is vereist (art. 12 =
stap 3)
o Geen onderscheid tussen schending van een verdragsverplichting, besluit IO of
gewoonterechtelijke norm
o Beoordeling in beginsel objectief
o Bepaalde internationale verplichtingen kunnen zelf een subjectief element van
schuld, opzet of nalatigheid bevatten. In deze gevallen zal het, om schending vast te
stellen, nodig zijn om vast te stellen waarom een staat een bepaalde handeling heeft
gepleegd
- Handeling moet aan die staat kunnen worden toegerekend (dit is stap 4)

Stap 3
- Is er een breuk van een internationale verplichting?
- Art. 12: Existence of a breach of an international obligation
o “There is a breach of an international obligation by a state when an act of that state
is not in conformity with what is required of it by that obligation, regardless of its
origin or character”
o Een staat schendt een internationale verplichting indien hij in strijd handelt met
hetgeen op grond van deze verplichting is vereist
o Elke schending van een internationale verplichting leidt tot een onrechtmatige daad
en elke onrechtmatige daad leidt tot aansprakelijkheid
o Beoordeling van schending is in beginsel objectief van aard
 Niet nodig vast te stellen met welke bedoeling een staat een rechtsnorm
heeft geschonden
- Jurisprudentie: breuk door niks doen (nalaten)
o Corfu Channel
o Albanië wist dat er een concreet gevaar was en had de Britse schepen moeten
waarschuwen en alles moeten doen om te voorkomen dat er schade zou ontstaan
o Inspanningsverplichting is gebaseerd op beginselen van humanitaire overwegingen,
de vrijheid van maritieme communicatie en de plicht van elke staat om schendingen
van rechten van andere staten op haar grondgebied te voorkomen
o Albanië heeft haar inspanningsverplichting geschonden en kan voor de schade
aansprakelijk worden gesteld

Stap 4
- Wanneer is er een toerekenbare daad?
- Handelingen van staatsorganen:
o Art. 4  Conduct of organs of a state
o Uitgangspunt: handelingen van staatsorganen worden toegerekend aan de staat
o Het internationaal recht onderscheidt op dit punt niet tussen verschillende
staatsorganen, zoals rechterlijke macht of uitvoerende macht, noch tussen centrale
overheid en lagere overheden