Hoorcollege 2B. Bewijsrecht
Bewijs staat in de wet geregeld in afd. 1.2.9. Rv, art. 149 – 207. Dit zijn de regels die gelden in de
dagvaardingsprocedure en via de schakelbepaling in art. 284 Rv, ook bij verzoekschriftprocedures
(tenzij de aard van de zaak zich hiertegen verzet, of als er afwijkende regels gelden, zoals art. 1:78
BW).
In beginsel zijn bewijsregels niet van toepassing kort geding in arbitrage. De kort geding rechter is,
gelet de aard van de spoedprocedure, niet gebonden aan de bewijsregels.
Art. 149 Rv – vaststaande feiten en rechten. Je moet aan kunnen tonen dat dit de waarheid is. Lid 1
stelt daarnaast hoe deze feiten/rechten vast komen te staan. Het gaat om de waarheid die door partijen
wordt voorgesteld aan de rechter (in rechte geldt deze waarheid; formele waarheid; kan samenvallen
met materiele waarheid, de ‘echte’ waarheid. Dit hoeft niet hetzelfde te zijn).
Lid 2 stelt dat algemene ervaringsregels aan de beslissing ten grondslag worden gelegd. Deze
behoeven geen bewijs.
De uitzondering van lid 1 (tenzij iets niet ter vrije bepaling van partijen staat): als er bijvoorbeeld
kinderen bij de zaak betrokken zijn. De rechter kan dan actief op zoek gaan naar de materiele
waarheid.
Bewijsregels zorgen voor een aansporing tot zorgvuldig procederen. In art. 149 Rv kun je drie fasen
onderscheiden:
- Stellen
o Hierin moet je voldoen aan de stelplicht; degene waarop deze plicht rust moet voldoende
stellen ten aanzien van hetgeen hij vordert/verzoekt
- Betwisten
o Als diegene voldoende heeft gesteld, dan moet de wederpartij voldoende betwisten
o Doet de wederpartij dit niet, dan komt door het eiser gestelde vast te staan (zie het artikel)
o Wordt er wel voldoende betwist, dan komt men bij fase 3
- Bewijzen
o Dan is de eiser opnieuw aan zet, om nogmaals vast te staan om te bewijzen wat hij stelt
o Lukt dit niet, dan betekent dit waarschijnlijk dat de eiser de zaak verliest
Hoe bewijs geleverd kan worden staat in art. 152 Rv. De uitzondering (tenzij de wet anders bepaalt) –
zie bijvoorbeeld art. 1:78 BW. De hoofdregel in art. 152 lid 2 Rv is: vrije bewijswaardering.
Tegenwijs is (art. 151 lid 2 Rv) – dat je het bewijs dat door de eiser heeft aangeleverd, ‘ontzenuwd.’ Je
zaait twijfel over het bewijs dat de eiser naar voren heeft gebracht.
De bewijslast
In Nederland is het zo geregeld dat de partij die stelt, moet bewijzen. De bewijslast ligt dus bij 1 partij.
Dit geldt niet onverkort; er zijn ook manieren om de bewijslast die op jouw rust, te verlichten.
De stelplicht ligt bij de partij die zich beroept op een rechtsgevolg. Bijvoorbeeld nakoming van een
overeenkomst. Let op – als de wederpartij bijvoorbeeld stelt dat hij de overeenkomst heeft gesloten
onder dwaling, dan komt de bewijslast bij hem te liggen, omdat hij dan een beroep doet op een nieuw,
ander rechtsgevolg (vernietiging door dwaling).
Het hebben van bewijslast impliceert bewijsrisico. Als je niet kunt bewijzen wat jij stelt, dan komt wat
jij stelt dus niet vast te staan, en dan verlies je de procedure, daarom ligt het bewijsrisico bij jou.
1
Bewijs staat in de wet geregeld in afd. 1.2.9. Rv, art. 149 – 207. Dit zijn de regels die gelden in de
dagvaardingsprocedure en via de schakelbepaling in art. 284 Rv, ook bij verzoekschriftprocedures
(tenzij de aard van de zaak zich hiertegen verzet, of als er afwijkende regels gelden, zoals art. 1:78
BW).
In beginsel zijn bewijsregels niet van toepassing kort geding in arbitrage. De kort geding rechter is,
gelet de aard van de spoedprocedure, niet gebonden aan de bewijsregels.
Art. 149 Rv – vaststaande feiten en rechten. Je moet aan kunnen tonen dat dit de waarheid is. Lid 1
stelt daarnaast hoe deze feiten/rechten vast komen te staan. Het gaat om de waarheid die door partijen
wordt voorgesteld aan de rechter (in rechte geldt deze waarheid; formele waarheid; kan samenvallen
met materiele waarheid, de ‘echte’ waarheid. Dit hoeft niet hetzelfde te zijn).
Lid 2 stelt dat algemene ervaringsregels aan de beslissing ten grondslag worden gelegd. Deze
behoeven geen bewijs.
De uitzondering van lid 1 (tenzij iets niet ter vrije bepaling van partijen staat): als er bijvoorbeeld
kinderen bij de zaak betrokken zijn. De rechter kan dan actief op zoek gaan naar de materiele
waarheid.
Bewijsregels zorgen voor een aansporing tot zorgvuldig procederen. In art. 149 Rv kun je drie fasen
onderscheiden:
- Stellen
o Hierin moet je voldoen aan de stelplicht; degene waarop deze plicht rust moet voldoende
stellen ten aanzien van hetgeen hij vordert/verzoekt
- Betwisten
o Als diegene voldoende heeft gesteld, dan moet de wederpartij voldoende betwisten
o Doet de wederpartij dit niet, dan komt door het eiser gestelde vast te staan (zie het artikel)
o Wordt er wel voldoende betwist, dan komt men bij fase 3
- Bewijzen
o Dan is de eiser opnieuw aan zet, om nogmaals vast te staan om te bewijzen wat hij stelt
o Lukt dit niet, dan betekent dit waarschijnlijk dat de eiser de zaak verliest
Hoe bewijs geleverd kan worden staat in art. 152 Rv. De uitzondering (tenzij de wet anders bepaalt) –
zie bijvoorbeeld art. 1:78 BW. De hoofdregel in art. 152 lid 2 Rv is: vrije bewijswaardering.
Tegenwijs is (art. 151 lid 2 Rv) – dat je het bewijs dat door de eiser heeft aangeleverd, ‘ontzenuwd.’ Je
zaait twijfel over het bewijs dat de eiser naar voren heeft gebracht.
De bewijslast
In Nederland is het zo geregeld dat de partij die stelt, moet bewijzen. De bewijslast ligt dus bij 1 partij.
Dit geldt niet onverkort; er zijn ook manieren om de bewijslast die op jouw rust, te verlichten.
De stelplicht ligt bij de partij die zich beroept op een rechtsgevolg. Bijvoorbeeld nakoming van een
overeenkomst. Let op – als de wederpartij bijvoorbeeld stelt dat hij de overeenkomst heeft gesloten
onder dwaling, dan komt de bewijslast bij hem te liggen, omdat hij dan een beroep doet op een nieuw,
ander rechtsgevolg (vernietiging door dwaling).
Het hebben van bewijslast impliceert bewijsrisico. Als je niet kunt bewijzen wat jij stelt, dan komt wat
jij stelt dus niet vast te staan, en dan verlies je de procedure, daarom ligt het bewijsrisico bij jou.
1
