HC12
Sensorische systemen
Het somatosensibele systeem
Functies van het somatiosensibele systeem
• Exteroceptie
o Directe interactie met de omgeving, bijv. tast, pijn en temperatuur
• Proprioceptie
o Houding en beweging lichaam; sensoren aanwezig in spieren, pezen
en gewrichten
• Interoceptie
o Ingewanden
▪ Bewust: pijn aan organen
▪ Onbewust: bijv. chemoreceptoren voor meting pH, O2-gehalte
en CO2 gehalte bloed
Tast
• Stereognosis
o Herkennen van objecten via tast
Basisschakeling
• Beginnen met eerste order neuron (afferent neuron, sensor/receptor)
o Specifieke eigenschappen van een cel bepalen wat die registreert
▪ Type informatie en sensitiviteit
▪ Nauwkeurigheid ruimtelijke informatie (hoe scherp is het)
▪ Nauwkeurigheid temporele informatie (beeldverversing)
• Eerste order neuron heeft nog een term: mechanosensorische afferent
• Type neuron is een pseudo-unipolair neuron
o Variant van een bipolaire neuron
o Maar dendrieten gelijk over in een axon, zonder cellichaam, die niet
nodig voor genereren actiepotentiaal
• Alle cellichamen zitten geclustered in een dorsal root ganglion
,Ruggenmerg
• Ruggenmerg is een doorlopende structuur, maar de dorsal roots zijn gevuld
met bundels van neuronen en axonen. Die komen tussen specifieke
wervelbogen binnen. Daar kun je een verdeling in dermatoom maken.
• Dermatoom = een stuk huid dat sensibel wordt geïnnerveerd vanuit 1 spinaal
zenuw. Alle neuronen die vanuit 1 stuk huid datzelfde dorsal root ganglion
ingaan, op dezelfde plek het ruggenmerg inkomen.
Huid
De eerste-orde neuronen in de huid.
• Er zijn er 5:
o Free nerve endings. Die registeren pijn.
o Meissner corpuscle (lichaampje). Zitten lamina in en maken contact met
epitheelcellen in epidermis. Lichaampjes van Meissner bevinden zich
altijd onder huidrimpels. Zijn heel gevoelig als de huidrimpels bewegen.
o Merkel cell lichaam. Dragen bij aan signaal transductie. Kunnen
elektrische signaal doorgeven aan sensorisch neuron.
o Lichaampjes van Ruffini.
o Lichaampjes van Pacinian.
• Overeenkomsten zijn:
o Kapsel om de zenuwuiteinden.
o Bevatten mechanoreceptoren.
o Type axon. Bestaan uit A-bèta vezels.
Dikke myelineschede. Diameter van
axon. Grotere diameter, sneller. Dikke
myeline, minder stroom weglekken,
snellere en efficiëntere signaal.
, • Dit zijn de verschillende typen axonen en bijbehorende functie.
• De verschillen zijn:
o Receptor morfologie
o Locatie
o Receptor sensitiviteit
o Receptieve veld
o Perifere adaptatie
Perifere adaptie
Langzaam adapterende neuronen zijn:
• Cel-orgaan van Merkel
• Lichaampjes van Ruffini
Snel adapterende neuronen zijn:
• Lichaampjes van Meissner
• Lichaampjes van Pacini
, Receptieve veld
• Is dat deel van de ruimte dat een neuron
kan waarnemen.
• Kleiner deel zorgt voor hogere resolutie.
• Groter deel zorgt voor meer gevoeligheid.
Cel-orgaan van Merkel
• Langzaam adapterend neuron
• Relatief zeer klein receptief veld
• Gevoelig voor waarnemen randen, punten en curvatuur. Daarmee kan het
brein een textuur eraan koppelen en vorm.s
Lichaampjes van Meissner
• Snel adapterende neuronen
• Relatief klein receptief veld
• Gevoelig voor lage trillingsfrequenties. Die voor waarnemen beweging over
huid, belangrijk voor grip.
Lichaampjes van Pacini
• Snel adapterend neuron
• Relatief groot receptief veld
• Zeer gevoelig
• Gevoelig voor hoge trillingsfrequenties. Belangrijk voor grip.
Lichaampjes van Ruffini
• Langzaam adapterend vermogen
Sensorische systemen
Het somatosensibele systeem
Functies van het somatiosensibele systeem
• Exteroceptie
o Directe interactie met de omgeving, bijv. tast, pijn en temperatuur
• Proprioceptie
o Houding en beweging lichaam; sensoren aanwezig in spieren, pezen
en gewrichten
• Interoceptie
o Ingewanden
▪ Bewust: pijn aan organen
▪ Onbewust: bijv. chemoreceptoren voor meting pH, O2-gehalte
en CO2 gehalte bloed
Tast
• Stereognosis
o Herkennen van objecten via tast
Basisschakeling
• Beginnen met eerste order neuron (afferent neuron, sensor/receptor)
o Specifieke eigenschappen van een cel bepalen wat die registreert
▪ Type informatie en sensitiviteit
▪ Nauwkeurigheid ruimtelijke informatie (hoe scherp is het)
▪ Nauwkeurigheid temporele informatie (beeldverversing)
• Eerste order neuron heeft nog een term: mechanosensorische afferent
• Type neuron is een pseudo-unipolair neuron
o Variant van een bipolaire neuron
o Maar dendrieten gelijk over in een axon, zonder cellichaam, die niet
nodig voor genereren actiepotentiaal
• Alle cellichamen zitten geclustered in een dorsal root ganglion
,Ruggenmerg
• Ruggenmerg is een doorlopende structuur, maar de dorsal roots zijn gevuld
met bundels van neuronen en axonen. Die komen tussen specifieke
wervelbogen binnen. Daar kun je een verdeling in dermatoom maken.
• Dermatoom = een stuk huid dat sensibel wordt geïnnerveerd vanuit 1 spinaal
zenuw. Alle neuronen die vanuit 1 stuk huid datzelfde dorsal root ganglion
ingaan, op dezelfde plek het ruggenmerg inkomen.
Huid
De eerste-orde neuronen in de huid.
• Er zijn er 5:
o Free nerve endings. Die registeren pijn.
o Meissner corpuscle (lichaampje). Zitten lamina in en maken contact met
epitheelcellen in epidermis. Lichaampjes van Meissner bevinden zich
altijd onder huidrimpels. Zijn heel gevoelig als de huidrimpels bewegen.
o Merkel cell lichaam. Dragen bij aan signaal transductie. Kunnen
elektrische signaal doorgeven aan sensorisch neuron.
o Lichaampjes van Ruffini.
o Lichaampjes van Pacinian.
• Overeenkomsten zijn:
o Kapsel om de zenuwuiteinden.
o Bevatten mechanoreceptoren.
o Type axon. Bestaan uit A-bèta vezels.
Dikke myelineschede. Diameter van
axon. Grotere diameter, sneller. Dikke
myeline, minder stroom weglekken,
snellere en efficiëntere signaal.
, • Dit zijn de verschillende typen axonen en bijbehorende functie.
• De verschillen zijn:
o Receptor morfologie
o Locatie
o Receptor sensitiviteit
o Receptieve veld
o Perifere adaptatie
Perifere adaptie
Langzaam adapterende neuronen zijn:
• Cel-orgaan van Merkel
• Lichaampjes van Ruffini
Snel adapterende neuronen zijn:
• Lichaampjes van Meissner
• Lichaampjes van Pacini
, Receptieve veld
• Is dat deel van de ruimte dat een neuron
kan waarnemen.
• Kleiner deel zorgt voor hogere resolutie.
• Groter deel zorgt voor meer gevoeligheid.
Cel-orgaan van Merkel
• Langzaam adapterend neuron
• Relatief zeer klein receptief veld
• Gevoelig voor waarnemen randen, punten en curvatuur. Daarmee kan het
brein een textuur eraan koppelen en vorm.s
Lichaampjes van Meissner
• Snel adapterende neuronen
• Relatief klein receptief veld
• Gevoelig voor lage trillingsfrequenties. Die voor waarnemen beweging over
huid, belangrijk voor grip.
Lichaampjes van Pacini
• Snel adapterend neuron
• Relatief groot receptief veld
• Zeer gevoelig
• Gevoelig voor hoge trillingsfrequenties. Belangrijk voor grip.
Lichaampjes van Ruffini
• Langzaam adapterend vermogen
