FORENSISCHE SPORENLEER II
1. HANDELEN OP DE PLAATS DELICT 3
1.1 VIERFASENMODEL 3
1.2 STAPPENPLAN PD-ONDERZOEK 4
1.3 PLAATS DELICT MANAGEMENT 5
1.3.1 WAARDEREN INFORMATIE 5
1.3.2 NEMEN VAN EERSTE MAATREGELEN 5
1.3.3 ONDERZOEK OP EN RONDOM PD 6
1.4 VEILIGSTELLEN SPOREN 7
1.5 SCHETSEN 7
2. FOTOGRAFIE 9
2.1 BRANDPUNTAFSTAND 9
2.2 BELICHTING 10
2.2.1 SLUITERTIJD 10
2.2.2 DIAFRAGMA 10
2.2.3 ISO 10
2.2.4 LICHTMETEN 10
2.2.5 FLITSEN/LAMPEN 11
2.3 STANDAARD INSTELLINGEN 11
3. VEZEL- EN TEXTIELONDERZOEK 13
3.1 TYPEN VEZELS EN TEXTIEL 13
3.2 ONDERZOEK NAAR VEZELS 13
3.2.1 VEILIGSTELLEN VEZELS 14
3.2.2 VERGELIJKEND VEZELONDERZOEK 14
3.2.3 BESCHADIGINGSONDERZOEK 15
3.2.4 INTERPRETATIE 16
3.2.5 OVERDRACHT EN PERSISTENTIE 16
4. DACTYLOSCOPISCHE SPOREN 17
4.1 ZICHTBAAR MAKEN EN VEILIGSTELLEN 17
4.1.1 FYSISCHE METHODEN 17
4.1.2 CHEMISCHE METHODEN 18
4.1.3 CYANOACRYLAAT (=CHEMISCHE METHODE) 18
4.2 VERGELIJKEND DACTYLOSCOPISCH ONDERZOEK 19
5. KRAS, INDRUK EN VORMSPOREN 22
5.1 SCHOENSPOREN 22
5.1.1 AFVORMEN 22
5.1.2 VERGELIJKEND ONDERZOEK 23
6. BLOED 24
6.1 BLOEDDETECTIE 24
6.1.1 LUMINOL 24
6.1.2 FLUORESCEÏNE 24
6.1.3 LUMISCENE 25
6.1.4 INFRAROODLICHT 25
6.2 BLOEDDETECTIE IN DE PRAKTIJK 26
6.3 BLOEDVERBETERINGSTECHNIEKEN 26
6.4 INDICATIEVE TESTEN 28
7. TRACKING 29
7.1 KARAKTERISTIEKEN 29
7.2 FACTOREN 29
7.3 INTERPRETATIE VAN VOET/SCHOENAFDRUKKEN 31
7.3.1 VERPLAATSINGSRICHTING 31
7.3.2 ACTIE-INDICATOREN 31
8. OVERIGE SPOREN 33
8.1 MICROSPOREN 33
8.2 HUMAAN BIOLOGISCHE SPOREN 34
8.2.1 SPERMA 34
8.2.2 SPEEKSEL 35
8.2.3 EPITHEEL 36
8.3 VUURWAPEN EN MUNITIE(DELEN) 36
8.4 VERDOVENDE MIDDELEN 37
BIJLAGEN 38
BIJLAGE 1: OVERZICHT REAGENTIA / BEHORENDE BIJ FO-NORM 02.70 BEHANDELINGSMETHODEN VOOR SPOREN GEPLAATST MET BLOED / CHEMZIS I 38
1/38
,LEERDOELEN
- Verschillende typen onderzoeken kennen die er zijn binnen het forensisch onderzoek en
hoe je de algemene en meer specialistische technieken uitvoert. De student kan hierbij
ook verantwoorden welke techniek bij welk spoor ingezet moet worden.
- Een plaats delict op een correcte wijze kunnen onderzoeken, vastleggen en in kaart
brengen door respectievelijk het kiezen van de juiste aanpak en gebruik te maken van
fotografie en verschillende schetsmethoden.
- Het sporenbeeld op de plaats delict kunnen analyseren, op basis hiervan beargumen-
teerde selectie maken van het bewijsmateriaal (indien mogelijk) en de bewijswaarde in-
terpreteren, rekening houdend met contextinformatie.
Desirée van Tuin 2/38
,1. HANDELEN OP DE PLAATS DELICT
De start van het onderzoek hoeft niet persé op de plaats delict te zijn, dit kan ook naar aan-
leiding van de verdachte, het slachtoffer of aangeleverde sporen(dragers). Het keuzeproces
begint al op het moment dat het eerste belletje komt naar FO.
Op de plaats delict wil je systematisch werken om niks te missen. Er zijn verschillende
zoekmethoden die kunnen worden toegepast om systematisch te werken: rastermethode,
liniemethode, spiraalmethode, spakenmethode, sectorenmethode, met de klok mee, per
ruimte of het slachtoffer eerst.
raster linie spiraal spaken sector
Het forensisch onderzoek op een plaats delict moet wetenschappelijk zijn, de onderzoeks-
methodes moeten ergens op gebaseerd zijn, er mogen geen aannames gedaan worden en
alles moet toetsbaar zijn. Daarnaast moet alles wettelijk plaatsvinden: alles moet met toe-
stemming plaatsvinden en iedereen moet bevoegd zijn voor het onderzoek. Een woning kan
niet in beslag genomen worden, een voertuig wel. Het is van belang om altijd zelf na te gaan
of er onderzoek gedaan mag worden. Bij een woning van een verdachte is er eigenlijk altijd
toestemming van een RC nodig (wil een officier dit niet).
Het doel van het plaats delict onderzoek is waarheidsvinding. Alles wat op de plaats delict
wordt uitgevoerd, heeft gevolgen op de rest van het onderzoek: arrestaties, antwoorden voor
nabestaanden en veroordelingen. Daarnaast gaan de resultaten naar het OM (OvJ) en de
rechter.
Na het onderzoek op een PD zijn er een aantal ‘producten’ die worden meegenomen: spo-
ren(dragers), foto’s, scans, tekeningen en aantekeningen. Dit kan allemaal dienen als be-
wijsmateriaal. Door de rechter wordt meegenomen als wettige bewijsmiddelen (art. 339 Sv):
- eigen waarnemingen van de rechter;
- verklaringen van de verdachte;
- verklaringen van een getuige;
- verklaringen van een deskundige;
- schriftelijke bescheiden.
1.1 VIERFASENMODEL
Voor optimaal resultaat, moet de onderzoeker zeer nauwkeurig en zeer gestructureerd wer-
ken. De uitvoering van dit onderzoek vindt plaats met het 4-fasen model.
Fase 1: de oriëntatiefase (informatie verzamelen)
In deze fase wordt relevante informatie verzameld. De
eerste betreding is om waarnemingen van het sporen-
oriëntatiefase voorbereidingsfase beeld te registeren, er worden nog geen sporen veilig-
afrondingsfase uitvoeringsfase gesteld
Fase 2: de voorbereidingsfase (vormen van een onder-
zoeksplan)
Alle verzamelde informatie leidt tot het vormen van een
onderzoeksplan. Meerdere hypothesen/scenario’s moeten worden opgesteld over wat er mo-
gelijk gebeurd zou kunnen zijn op de PD. Er wordt bij elk scenario verwacht bepaalde delict
gerelateerde sporen aan te treffen.
Desirée van Tuin 3/38
, Fase 3: de uitvoerende fase (sporenonderzoek)
De onderzoeker gaat sporen zoeken en veiligstellen vanaf de PD. De sporen worden op cor-
recte wijze veiliggesteld: dragen van beschermende kleding, juiste verpakkingsmateriaal,
sluitzegel en labelen met de benodigde informatie.
Sporen zijn objecten of situaties die met het feit te maken hebben, die zintuigelijk waar-
neembaar of waarneembaar te maken zijn en van nut kunnen zijn bij de opsporing, vervol-
ging en berechtiging.
Fase 4: de afrondende fase (controle ronde)
Nieuwe hypothesen/scenario’s kunnen worden opgesteld aan de hand van de gevonden
sporen en opgedane waarnemingen uit de uitvoerende fase. De PD wordt nog een keer
doorgelopen om na te gaan of alle sporen zijn meegenomen en niets over het hoofd is ge-
zien: de laatste rondgang.
Na het PD-optreden wordt er overgegaan in de analysefase, het 4-fasenmodel en de analy-
sefase hebben overlapping. Je analyseert en kijkt kritisch naar je resultaten en beoordeel je
bewijsmateriaal grondig op de kwaliteit. Het is daarna belangrijk hetgeen wat is aangetroffen
(op PD en in het lab) te interpreteren. De forensische keten wordt afgesloten door middel van
een rapportage. De politie doet dit door middel van een proces-verbaal van bevindingen en
een onderzoekslab (bv. NFI) aan de hand van een deskundigenverslag.
1.2 STAPPENPLAN PD-ONDERZOEK
Er is een 7-stappenplan om het PD-onderzoek uit te voeren:
1 Bevriezen is de taak van degene die als eerst ter plaatse is, door de PD af te zetten of te
bewaken. Controleer altijd of de afzetting gedaan en/of voldoende is. Daarnaast kan er
ook gekozen worden om te afschermen, hou hierbij wel rekening met sporenverlies.
Bepalen van de rolverdeling (CPDU, sporenzoeker, fotograaf, notulist). Het inwinnen van in-
formatie bij blauw, alsnog iets niet duidelijk is, moet je dit vragen aan blauw om te vragen.
Daarnaast is het van belang om te bepalen of er externe deskundigen nodig zijn (speurhon-
den, BPA, EXPLO, etc.).
Aankleden: handschoenen pak schoenen mondkapje haarnetje schone hand-
schoenen (dubbele laag handschoenen).
2 Betreden met juridische toestemming (verschil zoekend rondkijken en onderzoek doen).
Maken van eerste rondegang (looppad volgen of zelf maken). Eerste foto’s maken is
mogelijk.
3 Observeren/interpreteren van sporenbeeld; zowel individueel als in samenhang, het vor-
men van scenario’s en het bepalen relevante sporen. Ook hier komt een beslismoment
om bepaalde methoden of disciplines toe te passen. Identificeer daarnaast ook pro-
bleemzones (bv. waar is het lastig om veilig te stellen).
4 Documenteren is belangrijk om alle details mee te nemen, maar ook goed voor een cold-
case team, het OM, naslagwerk voor een proces verbaal en onderzoekers die niet ter
plaatse zijn geweest. Dit kan met behulp van aantekeningen, audio, logboek en visuali-
satie (fotografie, 360 graden scans, 3D scans, inmeten, tekenen/schetsen).
5 Sporen zoeken start visueel (met normaal en/of forensisch licht), vervolgens het toepas-
sen van fysische of chemische hulpmiddelen (bv. dactyloscopisch poeder, (a)LCV, lumi-
nol). Het is belangrijk om een relatie te vinden tussen sporen, slachtoffer, verdachte
en/of een andere plaats delict. Hou rekening met:
- voorspelbare effecten; dingen die weet dat gaat gebeuren: afkoeling lichaam, lijk-
stijfheid, plantengroei, entomologische groei, opdrogen bloedsporen.
- onvoorspelbare effecten; gebeuren willekeurig of op een onverwacht moment:
lichten aan/uit, gordijnen of deuren dicht/open, spullen verplaatst (bv. door medisch
team).
Desirée van Tuin 4/38
1. HANDELEN OP DE PLAATS DELICT 3
1.1 VIERFASENMODEL 3
1.2 STAPPENPLAN PD-ONDERZOEK 4
1.3 PLAATS DELICT MANAGEMENT 5
1.3.1 WAARDEREN INFORMATIE 5
1.3.2 NEMEN VAN EERSTE MAATREGELEN 5
1.3.3 ONDERZOEK OP EN RONDOM PD 6
1.4 VEILIGSTELLEN SPOREN 7
1.5 SCHETSEN 7
2. FOTOGRAFIE 9
2.1 BRANDPUNTAFSTAND 9
2.2 BELICHTING 10
2.2.1 SLUITERTIJD 10
2.2.2 DIAFRAGMA 10
2.2.3 ISO 10
2.2.4 LICHTMETEN 10
2.2.5 FLITSEN/LAMPEN 11
2.3 STANDAARD INSTELLINGEN 11
3. VEZEL- EN TEXTIELONDERZOEK 13
3.1 TYPEN VEZELS EN TEXTIEL 13
3.2 ONDERZOEK NAAR VEZELS 13
3.2.1 VEILIGSTELLEN VEZELS 14
3.2.2 VERGELIJKEND VEZELONDERZOEK 14
3.2.3 BESCHADIGINGSONDERZOEK 15
3.2.4 INTERPRETATIE 16
3.2.5 OVERDRACHT EN PERSISTENTIE 16
4. DACTYLOSCOPISCHE SPOREN 17
4.1 ZICHTBAAR MAKEN EN VEILIGSTELLEN 17
4.1.1 FYSISCHE METHODEN 17
4.1.2 CHEMISCHE METHODEN 18
4.1.3 CYANOACRYLAAT (=CHEMISCHE METHODE) 18
4.2 VERGELIJKEND DACTYLOSCOPISCH ONDERZOEK 19
5. KRAS, INDRUK EN VORMSPOREN 22
5.1 SCHOENSPOREN 22
5.1.1 AFVORMEN 22
5.1.2 VERGELIJKEND ONDERZOEK 23
6. BLOED 24
6.1 BLOEDDETECTIE 24
6.1.1 LUMINOL 24
6.1.2 FLUORESCEÏNE 24
6.1.3 LUMISCENE 25
6.1.4 INFRAROODLICHT 25
6.2 BLOEDDETECTIE IN DE PRAKTIJK 26
6.3 BLOEDVERBETERINGSTECHNIEKEN 26
6.4 INDICATIEVE TESTEN 28
7. TRACKING 29
7.1 KARAKTERISTIEKEN 29
7.2 FACTOREN 29
7.3 INTERPRETATIE VAN VOET/SCHOENAFDRUKKEN 31
7.3.1 VERPLAATSINGSRICHTING 31
7.3.2 ACTIE-INDICATOREN 31
8. OVERIGE SPOREN 33
8.1 MICROSPOREN 33
8.2 HUMAAN BIOLOGISCHE SPOREN 34
8.2.1 SPERMA 34
8.2.2 SPEEKSEL 35
8.2.3 EPITHEEL 36
8.3 VUURWAPEN EN MUNITIE(DELEN) 36
8.4 VERDOVENDE MIDDELEN 37
BIJLAGEN 38
BIJLAGE 1: OVERZICHT REAGENTIA / BEHORENDE BIJ FO-NORM 02.70 BEHANDELINGSMETHODEN VOOR SPOREN GEPLAATST MET BLOED / CHEMZIS I 38
1/38
,LEERDOELEN
- Verschillende typen onderzoeken kennen die er zijn binnen het forensisch onderzoek en
hoe je de algemene en meer specialistische technieken uitvoert. De student kan hierbij
ook verantwoorden welke techniek bij welk spoor ingezet moet worden.
- Een plaats delict op een correcte wijze kunnen onderzoeken, vastleggen en in kaart
brengen door respectievelijk het kiezen van de juiste aanpak en gebruik te maken van
fotografie en verschillende schetsmethoden.
- Het sporenbeeld op de plaats delict kunnen analyseren, op basis hiervan beargumen-
teerde selectie maken van het bewijsmateriaal (indien mogelijk) en de bewijswaarde in-
terpreteren, rekening houdend met contextinformatie.
Desirée van Tuin 2/38
,1. HANDELEN OP DE PLAATS DELICT
De start van het onderzoek hoeft niet persé op de plaats delict te zijn, dit kan ook naar aan-
leiding van de verdachte, het slachtoffer of aangeleverde sporen(dragers). Het keuzeproces
begint al op het moment dat het eerste belletje komt naar FO.
Op de plaats delict wil je systematisch werken om niks te missen. Er zijn verschillende
zoekmethoden die kunnen worden toegepast om systematisch te werken: rastermethode,
liniemethode, spiraalmethode, spakenmethode, sectorenmethode, met de klok mee, per
ruimte of het slachtoffer eerst.
raster linie spiraal spaken sector
Het forensisch onderzoek op een plaats delict moet wetenschappelijk zijn, de onderzoeks-
methodes moeten ergens op gebaseerd zijn, er mogen geen aannames gedaan worden en
alles moet toetsbaar zijn. Daarnaast moet alles wettelijk plaatsvinden: alles moet met toe-
stemming plaatsvinden en iedereen moet bevoegd zijn voor het onderzoek. Een woning kan
niet in beslag genomen worden, een voertuig wel. Het is van belang om altijd zelf na te gaan
of er onderzoek gedaan mag worden. Bij een woning van een verdachte is er eigenlijk altijd
toestemming van een RC nodig (wil een officier dit niet).
Het doel van het plaats delict onderzoek is waarheidsvinding. Alles wat op de plaats delict
wordt uitgevoerd, heeft gevolgen op de rest van het onderzoek: arrestaties, antwoorden voor
nabestaanden en veroordelingen. Daarnaast gaan de resultaten naar het OM (OvJ) en de
rechter.
Na het onderzoek op een PD zijn er een aantal ‘producten’ die worden meegenomen: spo-
ren(dragers), foto’s, scans, tekeningen en aantekeningen. Dit kan allemaal dienen als be-
wijsmateriaal. Door de rechter wordt meegenomen als wettige bewijsmiddelen (art. 339 Sv):
- eigen waarnemingen van de rechter;
- verklaringen van de verdachte;
- verklaringen van een getuige;
- verklaringen van een deskundige;
- schriftelijke bescheiden.
1.1 VIERFASENMODEL
Voor optimaal resultaat, moet de onderzoeker zeer nauwkeurig en zeer gestructureerd wer-
ken. De uitvoering van dit onderzoek vindt plaats met het 4-fasen model.
Fase 1: de oriëntatiefase (informatie verzamelen)
In deze fase wordt relevante informatie verzameld. De
eerste betreding is om waarnemingen van het sporen-
oriëntatiefase voorbereidingsfase beeld te registeren, er worden nog geen sporen veilig-
afrondingsfase uitvoeringsfase gesteld
Fase 2: de voorbereidingsfase (vormen van een onder-
zoeksplan)
Alle verzamelde informatie leidt tot het vormen van een
onderzoeksplan. Meerdere hypothesen/scenario’s moeten worden opgesteld over wat er mo-
gelijk gebeurd zou kunnen zijn op de PD. Er wordt bij elk scenario verwacht bepaalde delict
gerelateerde sporen aan te treffen.
Desirée van Tuin 3/38
, Fase 3: de uitvoerende fase (sporenonderzoek)
De onderzoeker gaat sporen zoeken en veiligstellen vanaf de PD. De sporen worden op cor-
recte wijze veiliggesteld: dragen van beschermende kleding, juiste verpakkingsmateriaal,
sluitzegel en labelen met de benodigde informatie.
Sporen zijn objecten of situaties die met het feit te maken hebben, die zintuigelijk waar-
neembaar of waarneembaar te maken zijn en van nut kunnen zijn bij de opsporing, vervol-
ging en berechtiging.
Fase 4: de afrondende fase (controle ronde)
Nieuwe hypothesen/scenario’s kunnen worden opgesteld aan de hand van de gevonden
sporen en opgedane waarnemingen uit de uitvoerende fase. De PD wordt nog een keer
doorgelopen om na te gaan of alle sporen zijn meegenomen en niets over het hoofd is ge-
zien: de laatste rondgang.
Na het PD-optreden wordt er overgegaan in de analysefase, het 4-fasenmodel en de analy-
sefase hebben overlapping. Je analyseert en kijkt kritisch naar je resultaten en beoordeel je
bewijsmateriaal grondig op de kwaliteit. Het is daarna belangrijk hetgeen wat is aangetroffen
(op PD en in het lab) te interpreteren. De forensische keten wordt afgesloten door middel van
een rapportage. De politie doet dit door middel van een proces-verbaal van bevindingen en
een onderzoekslab (bv. NFI) aan de hand van een deskundigenverslag.
1.2 STAPPENPLAN PD-ONDERZOEK
Er is een 7-stappenplan om het PD-onderzoek uit te voeren:
1 Bevriezen is de taak van degene die als eerst ter plaatse is, door de PD af te zetten of te
bewaken. Controleer altijd of de afzetting gedaan en/of voldoende is. Daarnaast kan er
ook gekozen worden om te afschermen, hou hierbij wel rekening met sporenverlies.
Bepalen van de rolverdeling (CPDU, sporenzoeker, fotograaf, notulist). Het inwinnen van in-
formatie bij blauw, alsnog iets niet duidelijk is, moet je dit vragen aan blauw om te vragen.
Daarnaast is het van belang om te bepalen of er externe deskundigen nodig zijn (speurhon-
den, BPA, EXPLO, etc.).
Aankleden: handschoenen pak schoenen mondkapje haarnetje schone hand-
schoenen (dubbele laag handschoenen).
2 Betreden met juridische toestemming (verschil zoekend rondkijken en onderzoek doen).
Maken van eerste rondegang (looppad volgen of zelf maken). Eerste foto’s maken is
mogelijk.
3 Observeren/interpreteren van sporenbeeld; zowel individueel als in samenhang, het vor-
men van scenario’s en het bepalen relevante sporen. Ook hier komt een beslismoment
om bepaalde methoden of disciplines toe te passen. Identificeer daarnaast ook pro-
bleemzones (bv. waar is het lastig om veilig te stellen).
4 Documenteren is belangrijk om alle details mee te nemen, maar ook goed voor een cold-
case team, het OM, naslagwerk voor een proces verbaal en onderzoekers die niet ter
plaatse zijn geweest. Dit kan met behulp van aantekeningen, audio, logboek en visuali-
satie (fotografie, 360 graden scans, 3D scans, inmeten, tekenen/schetsen).
5 Sporen zoeken start visueel (met normaal en/of forensisch licht), vervolgens het toepas-
sen van fysische of chemische hulpmiddelen (bv. dactyloscopisch poeder, (a)LCV, lumi-
nol). Het is belangrijk om een relatie te vinden tussen sporen, slachtoffer, verdachte
en/of een andere plaats delict. Hou rekening met:
- voorspelbare effecten; dingen die weet dat gaat gebeuren: afkoeling lichaam, lijk-
stijfheid, plantengroei, entomologische groei, opdrogen bloedsporen.
- onvoorspelbare effecten; gebeuren willekeurig of op een onverwacht moment:
lichten aan/uit, gordijnen of deuren dicht/open, spullen verplaatst (bv. door medisch
team).
Desirée van Tuin 4/38
